ثروتی که برباد رفته است!/ بلوط کهگیلویه‌وبویراحمد؛ گنجینه ناب زاگرس + تصاویر
بسیاری از کارشناسان معتقدند که بلوط با تمام ارزش و کاربردهایی که دارد امروز به عنوان یک سرمایه ارزشمند در کهگیلویه و بویراحمد مورد بهره برداری صنعتی و اقتصادی قرار نگرفته است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا به نقل از صبح زاگرس؛ زاگرس به عنوان یکی از نقاط استراتژیک و مهم کشور، اکوسیستم منحصر به فردی دارد که بالغ بر 10 میلیون نفر از جمعیت کشور در این زیست گاه طبیعی زندگی می‌کنند، جنگل‌های زاگرس با طول تقریبی یکهزارو 300کیلومتر از جنوب آذربایجان غربی تا استان فارس امتداد دارند که مساحت کنونی آن پنج میلیون هکتار تخمین زده شده است هرچند بلوط از بارزترین گونه‌های درختی این جنگل‌ها به شمار می رود، که از جنگل های استان های کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، ایلام و کرمانشاه سالانه سه میلیون تن بلوط تولید می شود.
اما کهگیلویه و بویراحمد دارای ظرفیت‌های خدادادی فراوانی است و نمونه آن وجود 870 هزار هکتار عرصه جنگلی که متشکل از درختان ارزشمندی همچون بلوط است و محصولاتی از آن بدست می‌آید که علاوه بر ارگانیک بودن و تاثیرات دارویی و خوراکی، می‌توانند منبع درآمد خوبی برای مردم منطقه باشند.
با این وجود نیز عرصه جنگلی در این استان هم مانند دیگر ظرفیت‌های موجود مورد غفلت قرار گرفته است و بهره برداری از محصولات جنگلی به ویژه بلوط همچنان به صورت سنتی انجام می‌شود که به گفته کارشناسان، بهره برداری بی رویه و غیراصولی در این بین منجر به نابودی این درختان که عمری بالغ برهزار سال دارند، می‌شود.
از این رو برداشت این میوه پر خاصیت در کهگیلویه و بویراحمد از نیمه دوم آبان ماه آغاز و تا نیمه اول دی ماه به طول می انجامد. حدود 80درصد جنگل های کهگیلویه وبویراحمد را درختان بلوط تشکیل می دهند که از هر درخت به طور متوسط سالانه 20کیلوگرم بلوط برداشت می شود که برداشت آن غالبا توسط ساکنان بومی انجام و به اندازه مصرف سالانه است اما باید توجه کرد که 80 درصد بلوط برداشت شده جهت مصرف دام و بقیه جنبه خوراکی برای انسان را داراست.
بنابراین از مهم ترین فواید درختان بلوط می توان به حفظ حیات وحش منطقه، افزایش تنوع زیستی، جلوگیری از فرسایش خاک، تلطیف آب وهوا، حذف آلودگی های زیست محیطی، حفظ رطوبت خاک، تعلیف دام و هزاران فایده دیگر اشاره کرد که به صورت مستقیم و غیر مستقیم به انسان منفعت می رساند.
با این تفاسیر از گذشته دور تاکنون بلوط نقش پررنگی در اقتصاد و امرار و معاش برخی مردمان زاگرس نشین داشته است، در کهگیلویه و بویراحمد هم از میوه بلوط نان محلی با عنوان "گلگ" تهیه کرده و با انواع غذاها به ویژه کله پاچه، آبگوشت، ماست و دوغ مصرف می شود و همچنین پوسته درونی بلوط که به "جفت" معروف است به عنوان یک درمان دارویی و ضدعفونی کننده در دستگاه گوارش کاربرد دارد. البته این ماده در صنعت چرم سازی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
به گفته متولیان امر در منابع طبیعی استان برداشت بلوط در قانون جنگل ها و مراتع به صورت گسترده و تجاری ممنوع است و با متخلفان هم برخورد خواهد شد و تنها اندکی برای مصارف روستاییان اجازه برداشت داده می شود. گرچه استفاده از میوه بلوط تنها در چند واحد نانوایی خلاصه می شود اما به گفته کارشناس بلوط می تواند در صنایع رنگ رزی و شیرینی سازی و پالایشگاه های نفت هم کاربرد داشته باشد با این حال برداشت بلوط به صورت تجاری ممنوع است و اجازه تاسیس اینگونه صنایع در استان داده نمی شود.
علاوه بر ذکر این موضوعات نیز جنگل های بلوط در کهگیلویه و بویراحمد این سال ها به شدت مورد بی مهری قرار گرفته و بخش عمده ای از آنها به خاطر تامین منافع افراد سودجو به زغال یا اراضی کشاورزی تبدیل شده و یا از بین رفته اند، هرچند آتش‌سوزی‌های گاه و بی گاه، آفت زدگی درخت بلوط، از بین رفتن تنوع زیستی زاگرس، قاچاق گونه‌های در معرض خطر و آلودگی بی‌سابقه هوا به وسیله حضور ریزگردها تنها گوشه‌ای از آسیب‌های بسیار فراوانی که این گنجینه ناب زاگرس در چند سال اخیر به خود دیده است.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که بلوط با تمام ارزش و کاربردهایی که دارد امروز به عنوان یک سرمایه ارزشمند در کهگیلویه و بویراحمد مورد بهره برداری صنعتی قرار نگرفته و برخلاف برخی کشورهای اروپایی درآمدی از بلوط بر سر سفره روستاییان نیامده است. به گفته این کارشناسان بهره برداری های متنوعی دربرخی کشورها از بلوط می شود که می توان به تولید انواع کیک و بیسکوییت از آرد میوه بلوط اشاره کرد.
این در حالی است که در بسیاری از کشورها عمدا از بلوط به عنوان خوراک دامداری ها و مرغداری ها بهره می برند اگرچه این کار در کشورمان به صورت سنتی به عنوان خوراک دام کاربرد دارد، بنابراین با توجه به اینکه ذرت با هزینه های بسیار بالایی به عنوان خوراک مرغ و دام وارد کشورمان می شود بلوط می تواند جایگزین مناسبی برای این محصولات وارداتی باشد. البته ذکر این نکته هم حائز اهمیت است که بهره برداری صنعتی از بلوط بایستی به صورت اصولی، کنترل شده و تحت حفاظت و نظارت دستگاه های متولی باشد تا بتواند جای خود را به بهره برداری سنتی دهد و بتوان از این محصول نیز تولید ثروت کرد و به تبع درآمدزایی و اشتغال‌زایی را برای جوانان این استان به همراه داشته باشد.
همانطور که بیان شد میوه بلوط جنبه دارویی دارد و در درمان بسیاری از بیماری‌های گوارشی هم مؤثر است و متأسفانه این بخش از صادرات فرآورده‌های حاصل از درخت بلوط از جایگاه مناسبی در کشورمان برخوردار نیست. جدای از این موارد یکی از محصولات جذاب بلوط، شیرینی "عسلوک" است که در کهکیلویه و بویر احمد و با استفاده از عصاره میوه بلوط تهیه می‌شود و بر طبق آمارها در سال 1393، نزدیک به یک‌تن از این شیرینی به کشور کویت صادر شده است.
بررسی‌ها حاکی از آن است که نگهداشت، کشت و گسترش جنگل های بلوط و به تبع آن صادرات انواع فرآورده‌ها و محصولات درخت بلوط، تاکنون در اولویت دولت‌ها نبوده است که امید می رود با الگوبرداری درست از کشورهای پیشرو در این زمینه و بومی‌سازی تکنیک‌ها، دولتمردان نیز به این عرصه ورود پیداکرده و موفق عمل نماید.
براین اساس نیز ظرفیت بهره برداری از محصولات جنگلی در کهگیلویه و بویر احمد وجود دارد اما نباید خود سرانه انجام شود و باید با برنامه ریزی در این زمینه اقدام شود. ایجاد واحدهای بهره برداری و فرآوری محصولات جنگلی به ویژه "بلوط" علاوه بردرآمدزایی و ایجاد ارزش افزوده منجر به ایجاد اشتغال که یکی از مهمترین مشکلات پیش روی استان است، خواهد شد لذا می‌طلبد مسئولان به این حوزه هم نگاه و توجه ویژه‌ای داشته باشند. بنابراین می توان نشان داد که چگونه به جای زغال‌سازی از درختان سر به فلک کشیده بلوط فرهنگ و اقتصاد مناطق دارای جنگل های بلوط را بسازیم.
انتهای پیام /
