«جاده و خودرو» جان می‌گیرند
ایرانیان نوروز عید باستانی را جشن می‌گیرند اما هم‌زمان هزاران خانواده به علت تصادف‌های رانندگی رخت عزا می‌پوشند.
به گزارش مشرق، حوادث رانندگی جزئی از زندگی مردم ایران شده است. حوادثی که سایه شوم آن دست سر مردم بر نمی‌دارد و هر سال تکرار می‌شود تا جشن مردم را به عزا بنشاند. مسئولان علت اصلی آن را خطای انسانی رانندگان می‌دانند و بی‌احتیاطی‌های رانندگان را برجسته می‌کنند و بیشتر از عواملی همچون خستگی و خواب‌آلودگی، بی‌توجهی به جلو، سرعت غیرمجاز و انحراف به چپ سخن می‌گویند. «سردار محمدباقر سلیمی» معاون عملیات ترافیک پلیس راهور جمعه 10 فروردین امسال گفت: از 25 اسفند و آغاز سفرهای نوروزی نزدیک به 400 میلیون تردد در جاده‌های کشور ثبت شده و متاسفانه بر اثر بی‌احتیاطی‌های رانندگی و عواملی از جمله خستگی و خواب‌آلودگی، عدم توجه به جلو، سرعت غیرمجاز و نامتعارف به نسبت شرایط محیطی و همچنین انحراف و تجاوز به چپ در راه‌های دوطرفه، حوادث ناگوار و تلخی در این ایام اتفاق افتاد.
معاون پلیس راهور افزود: اگر بخواهیم برای این ایام به طور روزانه محاسبه کنیم، حدود 41 نفر در شبانه‌روز جان خود را در تصادف‌های نوروزی از دست داده و نزدیک به 1100 نفر نیز مجروح شده‌اند؛ این آمار کاهش حدود 30 درصدی جان‌باختگان حوادث رانندگی را نشان می‌دهد.
آمارها چه می‌گویند
«سردار سید تیمور حسینی» رئیس پلیس راهور فراجا نیز گفته است: از آغاز طرح نوروزی پلیس تا پایان روز شنبه 11 فروردین، 664 نفر از هموطنان بر اثر سوانح رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. آمار رسمی جان‌باختگان حوادث ترافیکی در چند روز آینده توسط سازمان پزشکی قانونی اعلام خواهد شد و امیدواریم نسبت به سال گذشته شرایط بهتری را شاهد باشیم.
آمارهای مربوط به تصادف‌های رانندگی که شامل میزان تردد خودروها، تعداد جان‌باختگان و مجروحان می‌شود، به طور معمول بر اساس طرح نوروزی دستگاه‌های مسئول در بازه زمانی 20 روزه از 25 اسفند تا 15 فروردین اعلام می‌شود. در مورد تعداد فوتی‌های این حوادث، آمار رسمی را سازمان پزشکی قانونی اعلام می‌کند، آماری که به طور عمده نسبت به آمار پلیس نزدیک به 50 درصد بیشتر است.
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی در نوروز پنج‌سال گذشته (از 1398 تا 1402) در مجموع 4 هزار و 891 نفر از مردم ایران در تصادف‌های رانندگی جان خود را از دست داده‌اند که بیشترین آنها در سال 1402 با ثبت 1217 نفر بوده است.
سال تعداد کشته میانگین مرگ روزانه در تصادف‌های نوروز 1402 1217 60.85 1401 1146 57.3 1400 1080 54 1399 534 26.7 1398 914 45.7آمارهای سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد، در نوروز سال 1402 (در بازه 20 روزه) 1217 نفر جان خود را در تصادف‌های رانندگی از دست دادند. تعداد کشته‌های تصادف‌های نوروزی در سال 1401 بر اساس این آمار 1146 نفر و در سال 1400، 1080 نفر بود. تعداد فوت‌شدگان حوادث رانندگی در سال 1399 به علت محدودیت‌های کرونا 534 نفر بود و این آمار در سال 1398 به 914 نفر رسید.
افزایش تعداد خودروها و میزان سفرهای نوروزی باعث شده تعداد کشته‌ها و مصدومان تصادف‌های در نوروز همواره روند افزایشی داشته باشد و به جز سال 1399 که به علت محدودیت‌های تردد کرونا شاهد کاهش این آمار به حدود نصف بودیم در بقیه سال‌ها این روند افزایشی بوده و نشان می‌دهد مدیریت کنترل تصادف‌ها موفقیت‌آمیز نبوده است؛ به‌گونه‌ای که در سال 1402 نیز با افزایش 6.2 درصدی قربانیان تصادف‌های نوروزی نسبت به سال پیش از آن مواجه بودیم.
بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی در نوروز پنج‌سال گذشته (از 1398 تا 1402) در مجموع 4891 نفر از مردم ایران در تصادف‌های رانندگی جان خود را از دست دادند بررسی‌های سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد 69.7 درصد قربانیان تصادف‌های رانندگی نوروز در مسیرهای برون‌شهری جان خود را از دست داده و بقیه در مسیرهای درون شهری و جاده‌های روستایی قربانی این حوادث شده‌اند. این داده‌ها نشان می‌دهد، عمده قربانیان تصادف‌های رانندگی در این روزها، مسافران نوروزی بوده‌اند که پس از یک‌سال کار و خستگی بار سفر بسته و در پهنه ایران در جست‌وجوی شادی و تفریح بوده‌اند که به یک‌باره مسیر زندگی خود و خانواده‌شان برای همیشه تغییر کرده است.
دستگاه‌های مسئول بیشتر در گزارش‌های خود مساله خطای انسانی را برجسته می‌کنند و از مردم می خواهند با رعایت قوانین رانندگی، حرکت با سرعت مجاز، استفاده نکردن از تلفن همراه در زمان رانندگی، پرهیز از سبقت غیرمجاز، استراحت هنگام سفرهای طولانی و پرهیز از رانندگی در حالت خواب‌آلودگی، به کاهش تصادف‌ها و تلفات ناشی از آن کمک کنند؛ حرف درستی که البته همه ماجرا نیست و بخش مغفول آن در این گزارش‌ها مساله کیفیت جاده‌ها و خودروهاست. بررسی‌های سازمان پزشکی قانونی نشان می‌دهد 69.7 درصد قربانیان تصادف‌های رانندگی نوروز در مسیرهای برون‌شهری جان خود را از دست داده‌اندجاده‌های سنگلاخ، ارابه‌های مرگ
غفلتی که باعث شده نقش وزارت راه و صنعت در کاهش آمار تصادف‌های رانندگی و مرگ‌های آن کمرنگ جلوه داده شود و بار بیشتر مسئولیت مدیریت این فاجعه انسانی به دوش پلیس و وزارت بهداشت باشد؛ به همین علت در سکوت پشت صحنه وزارت راه و صنعت، گاهی شاهد اختلاف نظر و پینگ‌پینگ مسئولان این دو دستگاه در مورد سهم هر یک در تصادف‌های رانندگی هستیم.
وزارت بهداشت سهم مرگ‌های سر صحنه را به علت سرعت بالای خودروها برجسته می‌کند و پلیس از مرگ‌های مصدومان این حوادث در هنگام انتقال به بیمارستان و در مراکز درمانی و حتی پس از ترخیص به علت خونریزی هم سخن به میان می‌آورد. سازمان پزشکی قانونی اعلام کرده «ضربه به سر، علت اصلی مرگ در حوادث رانندگی است و 37.4 درصد کشته‌های این سوانح به دلیل ضربه به سر جان خود را از دست دادند».
با این حال در مواردی و در برخی دوره‌های تاریخی، برخی از مسئولان پلیس به ایمن نبودن خودروها نیز اشاره داشته‌اند. «سردار حسن مومنی» رئیس پلیس راه کشور به تازگی گفته است: 62 درصد تصادف‌های نوروز مربوط به پژو و پراید بوده است. با این حال او باز هم به نقش خطای انسانی در بروز این حوادث اشاره کرده: دلیل اصلی تصادف‌های فوتی عمدتاً خستگی و خواب‌آلودگی و سبقت غیرمجاز است.
برخی مسئولان با برجسته‌کردن نقش خطای انسانی در تصادف‌های رانندگی، نقش جاده‌های خراب و پر دست‌انداز و خودروهای بی‌کیفیت را کمرنگ جلوه می‌دهنداو همچنین به آمار غم‌انگیزی در این حوادث اشاره کرده: 19 درصد جان‌باختگان تصادف‌های نوروزی زیر 18 سال و 32 درصد آنها بین 18 تا 30 سال سن داشته‌اند.
نوجوانان و جوانانی که پیش از بالندگی و در سن پایین، جان خود را در نتیجه بی‌تدبیری مدیریت حمل‌ونقل زمینی کشور از دست می‌دهند. بی‌تدبیری که حتی اگر خطای انسانی هم در آن نقش داشته باشید، مدیران و سیاست‌گذران در بروز آن بی‌تقصیر نیستند. همه می‌دانیم پهنه ایران گسترده است و مسافت‌های طولانی راه‌های زمینی آن، زمینه خستگی و خواب‌آلودگی را فراهم می‌کند اما امکانات کافی برای اقامت ارزان و مناسب در بین راه‌ها برای مسافران فراهم نشده تا نیازی نباشد رانندگان مسافت‌های طولانی را یکسره رانندگی کنند و بتوانند با یک شب استراحت، خطر مرگ در تصادف رانندگی را کم کنند.
در عین حال جاده‌های خراب پر از دست‌انداز و چاله چوله باعث می‌شود، رانندگان برای آسیب کمتر به خودرو مجبور باشند مارپیچی رانندگی کنند که خود عامل تصادف است. چاله‌هایی که نه تنها اعصاب راننده را به هم می‌ریزد و زمینه تصادف را فراهم می‌کنند، بلکه عامل مهم نقص فنی خودروهایی است که بدون این دست اندازها هم چندان ایمن نیست.
راه‌حل ساده انگارانه
مسئولان اما این بار هم با ساده‌سازی مساله، راه‌حلی غیرکارشناسی پیدا کرده‌اند و بدون توجه به اصول روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و در نظر گرفتن سایر عوامل مانند نقش جاده و خودروها، با چند برابر کردن جریمه‌های رانندگی به‌دنبال کاهش جرایم و آمار تصادف‌ها هستند.
شاید در یک نگاه ساده، چند برابر کردن نرخ جریمه‌های رانندگی در کوتاه‌مدت بتواند تا اندازه‌ای آمار تصادف‌ها را کم کند اما کسی حال راننده‌ای که با انبوه مشکلات مختلف، با خودرویی همچون پراید که تنها سرمایه آن است به سفر آمده تا تمدد اعصاب کند را درک نمی‌کند.
در غیبت خودروهای استاندارد، امن و با کیفیت و با وجود جاده‌های طولانی و ناهموار کشور، فرهنگ سبقت گرفتن و کل کل کردن راننده‌ها که خود زاییده ضعف آموزش و مدیریت دستگاه‌های مسئول است. فاجعه‌ای بزرگ در ایران رقم زده، فاجعه‌ای که مرگ غم‌انگیز جوانان آن جگرسوز است؛ تصادف‌هایی که عید را به عزا بدل می‌کند و هر سال تکرار می‌شوند و با این روند، تمامی ندارند.
منبع: ایرنا