جای خالی تئاتر مازندران در جشنواره فجر

تئاتر مازندران که هنرمندان مستعد و اثرگذاری دارد معمولا خالی از آثار با کیفیت نمایشی نیست. در عمده دوره‌های جشنواره تئاتر فجر که مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور محسوب می‌شود، می‌توان رد پای مازندرانی‌ها را یافت. از نخستین دوره تا دوره سی‌وهفتم که پارسال برگزار شد، مازندران در 6 دوره نماینده‌ای نداشت. دوره‌های دوازدهم، هفدهم، نوزدهم، بیست‌ودوم، بیست‌وپنجم و بیست‌وهفتم که بدون حضور نمایندگانی از مازندران برگزار شد.

البته اگر مازندران امروزی را ملاک قرار دهیم تعداد این دوره‌ها بیشتر می‌شود. چرا که تا پیش از جدا شدن گلستان از مازندران نیز دوره‌هایی وجود داشت که از شهرهای کنونی مازندران اثری به جشنواره فجر نرفت و نماینده مازندران از شهرهای گلستان امروزی که آن زمان بخشی از مازندران بود به فجر رسیدند.

یک نماینده در رادیو تئاتر

به هر حال مازندران امسال در بخش نمایش‌های صحنه‌ای هیچ نماینده‌ای ندارد. سی‌وهشتمین جشنواره تئاتر فجر سه بخش دیگر هم دارد. بخش «+ فجر» که در این بخش هم مازندران نماینده‌ای ندارد. در بخش نمایش‌های خیابانی و گونه‌های دیگر اجرا نیز اثری به نمایندگی از مازندران حضور ندارد. اما یک نمایش از اصفهان با نویسندگی هنرمند مازندرانی به این مرحله راه یافته است. نمایش «مم مم شو» که «محسن اردشیر» نویسنده و کارگردان اهل آمل ان را نوشته و «مجتبی خلیلی» از اصفهان آن را کارگردانی کرده موفق شده به بخش نمایش‌های خیابانی جشنواره فجر هم برسد. این نمایش قرار است سه‌شنبه 15 بهمن از ساعت 16 در محوطه مجموعه تئاتر شهر برای مخاطبان جشنواره اجرا شود.

اما در بخش رادیوتئاتر این دوره از جشنواره فجر، مازندران یک نماینده دارد که باید با 9 اثر نمایشی رادیویی دیگر رقابت کند. رادیو تئاتر «وارشی شو» اثری به نویسندگی و کارگردانی «مجید محمدی» هنرمند ساروی صدا و سیمای مرکز مازندران که قرار است پنجشنبه 17 بهمن از ساعت 16:30 در تالار رودکی روی صحنه برود و اجرا شود.

با این حساب چشم تئاتری‌های مازندران در این دوره فقط باید به یک اجرای رادیویی باشد و از جامعه تئاتر صحنه‌ای و خیابانی استان خبری در سی‌وهشتمین جشنواره تئاتر فجر نیست. این در حالی است که 38 گروه از این استان در طرح استقرار گروه‌های نمایشی قرار دارند.

شلوغی بی‌ثمر جشنواره استانی

امسال و در سی‌ویکمین جشنواره تئاتر مازندران، 2 نمایش «بقا» به کارگردانی مشترک «افشین نبی‌پور» و «محمدرضا شجاعی» از آمل و «طالب» با کارگردانی «تورج زایدلی» از ساری در رقابت با 10 نمایش دیگر توانستند نظر هیأت داوران برای معرفی شدن به دبیرخانه سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر را جلب کنند. اما هیچ کدام‌شان نتوانستند به مرحله بعدی بروند و نماینده مازندران در مهم‌ترین رویداد تئاتری ایران باشند.

از طرفی سی‌ویکمین جشنواره تئاتر مازندران با حضور 12 گروه برگزار شد که پس از هشت سال تعداد گروه‌های حاضر در جشنواره را به 2 رقم رسانده بود. این تعدد گروه‌ها از یک سو در نگاه برخی چهره‌های تئاتری پویایی تئاتر استان تعبیر می‌شد و از سوی دیگر مورد انتقاد برخی صاحبنظران حوزه تئاتر مازندران قرار گرفته بود. حالا با راه نیافتن 2 گروه منتخب مازندران به جشنواره تئاتر فجر و خالی ماندن صحنه‌های این جشنواره از حضور هنرمندان مازندران در سه بخش مهم جشنواره، نگاه‌ها به سمت کیفیت آثار تولید شده در مازندران یا شاید هم دور ماندن هنرمندان و چهره‌های اثرگذار تئاتر مازندران از فضاهای جشنواره‌ای معطوف می‌شود.

رئیس انجمن هنرهای نمایشی مازندران دلیل اصلی کمرنگ بودن تئاتر این استان در مهم‌ترین رویداد تئاتری کشور را بی‌توجهی به تئاتر از سوی مسئولان و ضعف مالی برای حمایت از هنرمندان به منظور تولید آثار با کیفیت می‌داند.

ضعف حمایت مالی 

«یاسر محمودی برنتی» در گفت‌وگو با ایرنا با بیان این که روال تولید نمایش ما در مازندران دچار مشکل است، گفت: اگر قرار است تولیدات درستی داشته باشیم باید در تولید متن هزینه کنیم. یکی از ویژگی‌های آثار راه یافته به این جشنواره استفاده از متون با کیفیت و قوی برای تولید نمایش است. معمولا گروه‌های مازندران از داشتن متون بکر باکیفیت محروم هستند. به همین دلیل سراغ متن‌هایی می‌روند که بارها اجرا شده است. در جشنواره استانی امسال نیز عمده کارها متون تکراری بودند.

وی افزود: ما در استان نویسندگان خوبی داریم که می‌توانند نمایشنامه‌های جذابی تولید کنند و متون آن‌ها توسط هنرمندان سایر استان‌ها روی صحنه می‌رود و به جشنواره‌های معتبر هم راه می‌یابد. از طرفی گروه‌های خوبی هم در استان داریم که بتوانند این نمایشنامه‌ها را با اجرای قوی به یک اثر با کیفیت تبدیل کنند. اما متاسفانه نتوانستیم اسپانسرهای خوبی برای تئاتر جذب کنیم تا از این ظرفیت‌های موجود در تولید آثار نمایشی با کیفیت بهره بگیریم.

دبیر سی‌ویکمین جشنواره تئاتر مازندران تصریح کرد: کارگردان‌های خوبی داریم که اگر بودجه خوبی در اختیارشان قرار بگیرد اثر خوب تولید می‌کنند. ولی این حلقه حمایت درست از گروه‌های نمایشی و نویسندگان در مازندران مفقود است و عامل اصلی در دیده نشدن ظرفیت‌های تئاتری مازندران محسوب می‌شود وگرنه برخی گروه‌های ما خیلی قوی‌تر از گروه‌های استان‌های دیگر هستند.

وعده‌های بی‌نتیجه

محمودی برنتی با انتقاد از روی زمین ماندن وعده‌های برخی مسئولان ارشد استان، به پیگیری‌های دومین هیأت رئیسه انجمن هنرهای نمایشی مازندران برای حل مشکلات مالی و جذب اسپانسر برای تئاتر استان اشاره کرد و گفت: وظیفه انجمن این است که پیگیر حل مشکلات باشد و ما نیز با همین هدف پس از تحویل گرفتن انجمن، از استاندار مازندران خواستیم که در این زمینه به تئاتری‌ها کمک کند.

وی با اشاره به برگزاری نشست هم‌اندیشی با استاندار مازندران در مهر ماه امسال، افزود: نتیجه نشست ما با استاندار، دستور ایشان به معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مازندران مبنی بر انتخاب و معرفی سه شرکت فعال اقتصادی استان برای حمایت از تئاتر بود. شرکت‌هایی که با دریافت بسته‌های حمایتی ویژه احیا شده بودند و قرار شد که در حوزه فرهنگ حمایت‌هایی انجام دهند. اما پیگیری‌های ما به هیچ سرانجامی نرسید.

مسئول واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری مازندران گفت: پیش از برگزاری سی‌ویکمین جشنواره تئاتر استان، معاون سیاسی امنیتی استانداری در جلسه‌ای به هشت فرماندار که شهرستان‌های تحت مدیریت‌شان در بخش نهایی جشنواره نماینده داشتند گفت فرمانداری هر شهرستان به تعداد نمایش‌هایی که از آن شهرستان در جشنواره حضور دارد، مبلغ مشخصی اعتبار اختصاص دهد. سه ماه از جشنواره می‌گذرد و تا کنون 2 بار برای تحقق این وعده نامه زدیم، اما هیچ اتفاقی نیفتاد.

نیاز به ورود بخش خصوصی 

این هنرمند تئاتر استان با بیان این که بودجه اداره کل فرهنگ و ارشاد کفاف برگزاری رویدادهای موظفی تئاتر مازنند جشنواره را هم نمی دهد، اظهار کرد: تا زمانی که برای تئاتر حامی مالی خوبی پیدا نکنیم، نمی‌توانیم با استان‌های پیشتازی مانند خراسان، اصفهان، آذربایجان، فارس و سایر استان‌های خوب در تئاتر رقابت برابر داشته باشیم. قطعا وقتی بخش خصوصی وارد تئاتر شود می‌توان برای تولید اثر با کیفیت با استفاده از توان هنرمندان خوب استان برنامه‌ریزی کرد. اگر ابراز علاقه استاندار به تئاتر و دستورشان مبنی بر حمایت از گروه‌ها محقق شود، دست ما نیز برای برنامه‌ریزی باز است.

رئیس انجمن هنرهای نمایشی مازندران خاطرنشان کرد: البته انجمن در همین شرایط نیز برنامه‌ریزی‌هایی برای جذب حامیان مالی دارد. تشکیل کانون بازرگانی در انجمن هنرهای نمایشی مازندران با همین هدف انجام شده که بتوانیم فعالان اقتصادی شهرستان‌ها را به حضور در عرصه فرهنگ ترغیب و جذب کنیم. تئاتر مازندران ظرفیت کافی معرفی شدن برندهای اقتصادی در محیط‌های اجرای نمایش را دارد و فقط لازم است که فعالان اقتصادی را در این زمینه آگاه کنیم. مسئولان نیز در این زمینه برای مجاب کردن سرمایه‌گذاران باید همراه ما باشند.

بازنگری در کیفیت و عملکرد گروه‌ها

محمودی برنتی علاوه بر این موضوع، کیفی نبودن برخی گروه‌های حاضر در استان را نیز عاملی در بروز این وضعیت می‌داند و معتقد است که باید پالایشی در تعداد گروه‌های ثبت شده استان انجام شود.

وی افزود: در حال حاضر 38 گروه ثبت شده در طرح استقرار گروه‌های نمایشی داریم که این گروه‌ها طبق قانون باید هر سال یک اثر نمایشی روی صحنه ببرند. اما امسال فقط 17 گروه نمایش تولید کردند. گروه‌هایی را داریم که چهار سال است هیچ نمایشی تولید نکردند. قرار است بازنگری‌هایی در این زمینه داشته باشیم و برخی گروه‌ها از این فهرست حذف خواهند شد.

رئیس انجمن هنرهای نمایشی مازندران از تقاضای 15 گروه برای ثبت در سامانه استقرار گروه‌های نمایشی کشور خبر داد و اظهار کرد: هیچ عیبی ندارد که تعداد گروه‌های ثبت شده ما کمتر شود و در عوض خروجی آن‌ها آثار با کیفیت بیشتری باشد.

یک دهه حضور مستمر در تئاتر فجر

تئاتری‌های مازندران در 10 دوره اخیر همواره نماینده‌ای در یکی از بخش‌های صحنه‌ای یا خیابانی جشنواره تئاتر فجر داشتند. دوره قبل یک نمایش در بخش بین‌الملل و یک اثر در بخش فجر استانی نماینده مازندران بودند. دوره سی‌وششم نیز با حضور سه گروه از مازندران همراه بود و دوره سی‌وپنجم یک نمایش به بخش فجر استانی راه یافت. در دوره سی‌وچهارم مازندران حضور پررنگی داشت و 4 نمایش در بخش‌های مختلف این جشنواره حضور یافتند که با توجه به نامزد شدن «حدیث زارع‌نژاد» برای جایزه بازیگری زن در بخش مسابقه تئاتر ایران و کسب چهار جایزه برتر توسط گروه تئاتر سونر آمل برای اجرای نمایش خیابانی «خوشه برنج» به نویسندگی و کارگردانی «محسن اردشیر» یکی از بهترین دوره‌ها برای تئاتر مازندران بود.

در هر یک از دوره‌های سی‌وسوم و سی‌ودوم نیز مازندران یک نمایش در بخش صحنه‌ای و یک نمایش در بخش خیابانی این جشنواره داشت. دوره سی‌ویکم هم مازندران یک نماینده در بخش صحنه‌ای داشت و دوره سی‌ام با حضور یک نمایش در بخش صحنه‌ای و یک نمایش رادیویی در بخش رادیوتئاتر از مازندران برگزار شد.

دوره بیست‌ونهم تئاتر مازندران سه نماینده در فجر داشت؛ یک نمایش در بخش صحنه‌ای جشنواره، یک اثر در بخش جشنواره جشنواره‌ها و یک اثر پژوهشی در بخش تئاتر مستند ایران نمایندگان مازندران بودند. دوره بیست‌ونهم نیز یک اثر تئاتری از مازندران به این جشنواره راه یافت. نکته قابل توجه این که در این 10 دوره گروه تئاتر «مهر» ساری 6 بار از مازندران به فجر راه یافت و رکورددار حضور در فجر بین گروه‌های تئاتری استان شد.

سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر از 12 تا 22 بهمن به دبیری «نادر برهانی مرند» در تهران برگزار می‌شود.

• نمایش میدانی
• مازندران
• جشنواره تأتر فجر