جزئیات آزادسازی و مدیریت سهام عدالت توسط 50 میلیون ایرانی / سهامداران، سهام عدالت خود را بفروشند یا نگه دارند؟

با ابلاغیه رهبر انقلاب مبنی بر آزادسازی سهام عدالت دوباره در شب گذشته مورخه 9 اردیبهشت ماه 1399، موضوع سهام عدالت به بحث روز رسانه ها تبدیل شد.

به گزارش تابناک اقتصادی، طرح اولیه واگذاری سهام شرکت های دولتی به عموم مردم به تصویب دولت هشتم رسید اما در آن دولت اجرایی نشد. این طرح در ابتدای کار دولت نهم مورد توجه قرار گرفت؛ به گونه ای که پس از ابلاغ سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی، مصوبه شماره 72683/ ت 34484 ه تاریخ 17/11/1384 هیات وزیران با عنوان "آیین نامه اجرایی افزایش ثروت خانوارهای ایرانی از طریق گسترش سهم بخش تعاون بر اساس توزیع سهام عدالت" منجر به فراهم شدن بستر قانونی لازم برای اجرای طرح توزیع سهام عدالت شد. در واقع سهام عدالت نوعی یارانه بود که طبق نظر دولت نهم، از طریق شرکت های تعاونی عدالت استانی به مشمولان آن واگذار شد.

*س_تعداد مشمولان سهام عدالت چند نفر است؟_س*

طبق آخرین آمارهای رسمی ذکر شده توسط پایگاه اطلاع رسانی سهام عدالت، مشمولان دریافت این سهام 49 میلیون و 152 هزار و 742 نفر می باشند که از این تعداد حدود 2 میلیون و 585 هزار و 392 نفر فوت شده اند.

*س_از چه زمانی سود سهام عدالت به حساب مشمولان واریز شد؟_س* به دلیل آن که بابت واگذاری سهام شرکت‌ها به مشمولین، از آن‌ها هیچ پولی دریافت نشده بود، تصمیم بر آن شد که ظرف ده سال سود سهام این شرکت‌ها به عنوان اقساط سهام پرداخت شود. علی طیب نیا وزیر اسبق اقتصاد طی مصاحبه‌ای در اسفند ماه 1395 در این باره گفت: مجموعه اقداماتی صورت گرفته است که سود سهام مشمولان به حساب آن‌ها واریز شود؛ این در حالی است که سال 94، سال پایانی از دوره 10 ساله‌ای است که باید طی آن سود سهام 60 شرکت موجود در سبد سهام عدالت بابت اقساط آن به خزانه دولت واریز می‌شد، چرا که بابت اختصاص سهام این شرکت‌ها به مشمولان طرح سهام عدالت در این 10 سال هیچ وجهی از آن‌ها دریافت نشده است و درعوض سود سهام این شرکت‌ها به خزانه واریز گردیده است. وی افزود: با پایان این دوره 10 ساله، از این پس باید سود سهام این شرکت‌ها به سهامداران آن‌ها یعنی مشمولان سهام عدالت پرداخت شود که بر این اساس در سال 95، این سود دیگر به حساب خزانه واریز نخواهد شد و در سال 96 و بعد از برگزاری مجامع این شرکت ها، سود لازم محاسبه و به سهامداران پرداخت خواهد شد. *س_ارزش سهام عدالت در حال حاضر چقدر است؟_س* تا تاریخ 6 اردیبهشت ماه سال جاری، 49 شرکت در پرتفوی سهام عدالت حضور دارند که ارزش مقطع واگذاری آن‌ها 26 هزار و 636 میلیارد و 300 میلیون تومان بوده است که به دلیل وجود تورم اقتصادی و در پی آن رشد شاخص و افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه، ارزش روز پرتفوی به 370 هزار و 182 میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش یافته است؛ بنابراین تقریبا ارزش کل پرتفوی سهام عدالت بیش از 14 برابر شده است. از 49 شرکت حاضر در سبد سهام عدالت تعداد 36 شرکت بورسی هستند که ارزش مقطع واگذاری آن‌ها 22 هزار و 782 میلیارد و 500 میلیون تومان بوده و هم اکنون ارزش آن‌ها به 366 هزار و 586 میلیارد و 100 میلیون تومان افزایش یافته است. همچنین در این پرتفوی، 13 شرکت غیربورسی نیز حضور دارند که ارزش مقطع واگذاری آن‌ها 3 هزار و 569 میلیارد و 500 میلیون تومان و ارزش روز آن‌ها نیز همین مبلغ برآورد شده است. *س_آزادسازی سهام عدالت با ابلاغیه رهبر انقلاب_س*

در شب گذشته مورخه 9 اردیبهشت ماه 1399 رهبر انقلاب با صدور ابلاغیه‌ای ضمن موافقت با درخواست رییس‌جمهور برای آزادسازی سهام عدالت و با اشاره به نقش سهام عدالت در گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانواده‌های کم درآمد، موارد سه‌گانه‌ای را به عنوان امور لازم الرعایه در این واگذاری‌ها مورد تأکید قرار دادند و خاطرنشان کردند: دولت هر چه زودتر اقدامات مقتضی را به عمل آورد تا مردم سریعتر از منافع سهام خود بهره‌مند شوند.

در متن ابلاغیه آمده بود:

بسم الله الرحمن الرحیم

در پی تصمیم واگذاری درصدی از سهام اصل 44 قانون اساسی در قالب سهام عدالت با هدف گسترش عدالت اجتماعی و توانمندسازی خانوارهای کم درآمد، انتظار این بود که توسط مسئولین مربوط در دولتهای مختلف با اجرای دقیق مواد 8 گانه ابلاغی 1385/4/12 هرچه سریعتر مقدمات لازم برای آزادسازی سهام عدالت و واگذاری تعیین قیمت آن به بورس فراهم گردیده و آیین‌نامه‌های اجرایی تهیه و به اجرا درآید.

در هر صورت با توجه به شرایط فعلی اقتصادی و عزم دولت برای عمل به تکالیفی که به عهده اوست، با آزادسازی سهام عدالت با رعایت امور زیر، موافقت می‌شود:

• دارندگان سهام عدالت مجازند در محدوده زمانی مشخص مالکیت مستقیم سهام شرکت‌های سرمایه‌پذیر را انتخاب نمایند و به تناسب، نقش مدیریتی خود را ایفا کنند.

• مقررات مورد نیاز جهت انتقال سهام به صاحبان سهام عدالت توسط شورایعالی بورس تدوین و تصویب شود. این مصوبات برای کلیه دستگاههای اجرایی لازم‌الاجراست.

• نسبت به سهام باقیمانده در شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، شورایعالی بورس موظف است ضمن تشویق ماندگاری صاحبان سهام در شرکت‌های مذکور، از طریق مبادی ذیربط هرچه زودتر زمینه‌ی ورود آن شرکتها را در بورس فراهم نماید.

با توجه به تأخیری که در طول زمان نسبت به تحقق اهداف واگذاری این سهام پیش آمده است، و به دلیل ضرورت بهره‌مندی هرچه سریعتر مردم از منافع سهام خود، لازم است دولت محترم هرچه زودتر اقدامات مقتضی در جهت تحقق موارد مذکور در بندهای سه گانه فوق را به‌عمل آورد.

*س_چرا در آزادسازی سهام عدالت تعلل شد؟_س*

همان گونه که عنوان شد در سال 1394 پرداخت اقساط سهام عدالت به اتمام رسید و سهامداران، از سال 1395 می توانستند به سهام خود دسترسی داشته باشند. اما این اتفاق تا شب گذشته که ابلاغیه رهبر انقلاب در این زمینه منتشر شد، رخ نداد. پرسش بسیاری این است که چرا 4 سال طول کشید تا آزادسازی سهام عدالت اتفاق بیفتد؟

علیرضا صالح رئیس سازمان خصوصی سازی که شب گذشته در یک گفتگوی تلویزیونی در این باره گفت: همان گونه که مستحضر هستید حدود 12 سال پیش سهام عدالت با ابلاغیه رهبری و اجازه ای که به دولت دادند، اجرایی شد. وی ادامه داد: بنابراین طبیعی بود که برای هر تغییری در سهام عدالت نیاز به اجازه رهبر انقلاب بود و در ابلاغیه قبلی رهبر انقلاب مدیریت مستقیم توسط مردم دیده نشده بود.

صالح افزود: همچنین تا سال 1395 که اقساط سهام عدالت پرداخت می شد و از سال 1395 تا سال 1397 نیز سود سهام عدالت به حساب مردم واریز شد. از سال 1397 به بعد نیز حدود یک سال و نیم لایحه دولت در مورد آزادسازی سهام عدالت در مجلس بود. همه این موارد دست به دست هم داد تا آزادسازی سهام عدالت با تعلل انجام شود. ولی همان گونه که عرض کردم ما تا اجازه مقام معظم رهبری را نمی داشتیم اجازه این را نداشتیم که بتوانیم مستقیم این سهام را به نام مردم کنیم.

*س_روش های آزادسازی سهام عدالت چیست؟_س*

رئیس سازمان خصوصی سازی در این خصوص اظهار داشت: «از روز چهارشنبه دهم اردیبهشت ماه 99 (امروز) مشمولان سهام عدالت می توانند با ورود به سامانه سهام عدالت به نشانی www.Samanese.ir و وارد کردن کد ملی خودشان، انتخاب کنند که خودشان مستقیما آمادگی مدیریت سهام شرکت های سرمایه پذیر سهام عدالت را دارند. ما هم به تناسب سهامی که مشمولین دارند این را به بورس اعلام می کنیم و سهام به نام خود مردم خواهد شد و متناسب با آن، مالکیت و مدیریت سهام به عهده خودشان خواهد بود ولی خواهش من است که همه ورود نکنند و صرفا افرادی که آمادگی دارند و مایل هستند که خودشان مدیریت کنند، این انتخاب را داشته باشند. و آن هایی که ورود نمی کنند از طریق شرکت های سرمایه گذاری سهام عدالت استانی پیگیری داشته باشند.» وی همچنین در گفتگو با مهر اظهار داشت: تا 30 روز مردم فرصت دارند که انتخاب کنند که آیا راسا می‌خواهند وارد بورس شوند یا خیر. هر 10 روز هم گزارش گیری کرده و گزارش را به بورس می‌دهیم. صالح در پاسخ به این سوال خبرنگار مهر که هر فرد سهام چه شرکتی را می‌تواند در اختیار بگیرد؟ گفت: 36 شرکت بورسی و 14 شرکت غیربورسی داریم؛ سهام شرکت‌های غیربورسی در شرکت سرمایه گذاری سهام عدالت استان باقی می‌ماند و از طریق سهام سرمایه گذاری استانی می‌توان ورود کرد تا اینکه به تدریج یکی یکی وارد بورس شوند و سهام آن افراد هم به تدریج جدا و به آنها داده می‌شود.

صالح گفت: همه سهامداران از هر 36 شرکت بورسی سهام دارند. در واقع دو نوع سهامدار داریم یک سری از مشمولان تحت پوشش کمیته امداد هستند که تخفیف 50 درصدی داشتند و سهامشان یک میلیون تومانی است و مابقی مشمولان مردم عادی بودند که سهامشان 530 هزار تومان بوده است. همه مشمولان به یک میزان از شرکت‌ها سهام را دارند این‌طور نبوده که فردی از یک شرکت سهام داشته باشد و از شرکت دیگر، سهام نداشته باشد.

معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی ادامه داد: هر کسی در این 30 روز اعلام کند که خواهان مدیریت سهام توسط خودش است، از طریق سپرده گذاری بورس، کد بورسی به فرد داده می‌شود. اما احراز هویت فرد، زمانی انجام می‌شود که قصد فروش سهام را داشته باشد. بنابراین تا وقتی قصد فروش سهام خود را نداشته باشد، نیازی به مراجعه حضوری نیست.

در نتیجه بر اساس این گزارش؛ هر یک از سهامداران محترم سهام عدالت می‌توانند با مراجعه به سایت www.Samanese.ir با انتخاب یکی از دو روش زیر نسبت به تعیین نحوه مدیریت سهام عدالت متعلق به خود تصمیم‌گیری نمایند.

*س_روش اول: استفاده از روش سهامداری مستقیم_س*

در صورت انتخاب آزادسازی به روش مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت به‌صورت مستقیم و بدون واسطه با لحاظ مراتب ذیل به فرد متقاضی تخصیص و انتقال خواهد یافت:

• به میزان سهام تخصیص‌یافته به هر فرد در شرکت‌های سرمایه پذیر سهام‌عدالت و به‌تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام 36 شرکت بورسی به شما تخصیص خواهد یافت. علاوه بر آن، این دسته از سهام‌داران سهام عدالت، به ازای سهام شرکت‌های غیر بورسی سرمایه‌پذیر سهام عدالت، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را نیز دریافت خواهند نمود.

• در این حالت مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص‌یافته به عهده سهامدار بوده و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص‌یافته، قابلیت نقل‌وانتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت‌های زمانی و مقداری تعیین‌شده توسط شورای عالی بورس صورت خواهد گرفت.

• مطابق قانون تجارت فرد سهامدار محسوب شده و از مزایای سهام تخصیص‌یافته از جمله سود و... بهره‌مند خواهد شد.

• دو ماه پس از تاریخ انتخاب روش مذکور می‌توانید با مراجعه به سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) از تعداد سهام تخصیص‌یافته نزد شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت مطلع شوید.

• شایان ذکر است بهره‌مندی از خدمات قابل ارائه ازجمله ایجاد امکان معامله پذیری سهام تخصیص‌یافته در آینده منوط به مراجعه به سامانه سجام، ثبت‌نام و احراز هویت در مراکز تعیین‌شده می‌باشد.

*س_روش دوم: استفاده از روش سهام‌داری غیرمستقیم_س*

در صورت انتخاب آزادسازی به روش غیرمستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت با لحاظ مراتب ذیل از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن وجود نخواهید داشت.

• با این تفویض اختیار، سهام شرکت‌های سرمایه پذیر سهام‌عدالت متعلق به فرد توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی خواهد شد.

• سهام مزبور در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (70%) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه استانی (30%) ساماندهی خواهد شد.

همان گونه که مقام معظم رهبری در ابلاغیه خود اعلام کردند شورای عالی بورس، ساز و کار فروش سهام عدالت را مشخص خواهد کرد و مشخص خواهد شد که سهامداران چگونه و با چه محدودیتی هایی می توانند برای فروش سهام خود اقدام کنند.

*س_سهامداران، سهام عدالت خود را بفروشند یا نگه دارند؟_س*

علیرضا صالح رئیس سازمان خصوصی سازی در این باره گفت: من اصلا توصیه به فروش نمی کنم چرا که هم اکنون وضع بازار سهام بسیار عالی است و بازدهی بسیار خوبی را دارد و همین زمانی را که ما اقساط سهام عدالت را گرفتیم ارزش این سهام حدود ده برابر شد. یعنی ارزش سهام عدالت مردم عادی که سهام آن ها نزدیک به 530 هزار تومان می باشد هم اکنون به 5.5 میلیون تومان افزایش یافته است. ضمن اینکه چیزی حدود 270 هزار تومان طی سه سال سود سهام عدالت پرداخت شده است. بنابراین توصیه من این است که در بورس باقی بمانند و هم سود سهام عدالت را داشته باشند و هم از افزایش قیمت سهام بهره ببرند.

فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز امروز در حاشیه جلسه هیئت دولت با اشاره به خبر آزادسازی سهام عدالت گفت: به عنوان کارشناس توسعه ملی به مردمی که نمی‌توانند سهام خود را مدیریت کنند، بگویم که از فروش فوری و شتاب زده آن خودداری کنند. زیرا ممکن است تعدادی از افراد سودجو با قیمتی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی سهام نسبت به خرید این اوراق امتیاز اقدام کنند و این بسیار خطرناک است، زیرا این سهام ارزشمند است.

مشمول کردن 30 میلیون جامانده نیاز به دستور رهبری دارد

رئیس سازمان خصوصی سازی گفت: از یک ماه آینده که سهام عدالت منتقل شود بورس ایران با 60 میلیون سهامدار مستقیم و غیرمستقیم، بزرگترین بورس دنیا می‌شود. بورس قول داده که زیرساخت‌ها را فراهم کند. به نقل از مهر؛ صالح افزود: سهام عدالت سال 85 با مجوز رهبری ایجاد شد از این رو برای افزودن شرکت‌ها و افزایش تعداد سهامداران و 30 میلیون جامانده از شمول سهام عدالت، نیاز به مجوز مجدد رهبر انقلاب داریم.