جواهرات کاخ گلستان به بانک مرکزی انتقال یافت / روی تخت‌طاووس مقداری پوست خیار و تخمه و ته‌سیگار پراکنده بود

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، روز چهارشنبه 18 شهریور 60 روابط عمومی وزارت امور اقتصاد و دارایی اعلام کرد که با حضور نمایندگان دادستانی کل کشور، بانک مرکزی، اداره کل اموال دولتی و اداره کل بیوتات و ذی‌حسابی وزارت امور اقتصادی و دارایی جواهرات و اشیای گران‌بهای موجود در کاخ گلستان که جمعا بالغ بر 11 جعبه می‌شد به بانک مرکزی منتقل شد. بر اساس گزارش روزنامه‌ی اطلاعات در همان روز در میان این جواهرات یک عدد تخت طاووس و متکای جواهرنشان و طلاکاری شده مربوط به زمان فتحعلی شاه و یک عدد صندلی جواهرنشان با روکش طلا کاری مربوط به دوره‌ی محمدشاه قاجار و نیز یک تخته سجاده مرواریددوزی شده و یک تخته زیرانداز جواهرنشان طلا کاری شده وجود داشت.

بد نیست به همین بهانه بخشی از خاطرات علی اردلان نخستین وزیر دارایی جمهوری اسلامی ایران را مرور کنیم درباره‌ی وضعیت کاخ گلستان و اشیای تاریخی آن در روزهای نخست پیروزی انقلاب. او در بخشی از خاطراتش با عنوان «دفاع از آزادی» روایت جالبی دارد از این‌که چطور کاخ گلستان را از دست تندروهای انقلابی نجات داده است. او در روز 24 بهمن دو روز پس از پیروزی رسمی انقلاب 57، به وزارت دارایی کابینه‌ی مهندس بازرگان منصوب می‌شود. وزارت دارایی در همسایگی کاخ گلستان واقع شده، بنابراین اردلان شاهد هجوم افراد تندرو به کاخ و دستبرد به اشیای تاریخی درون آن است، اما تنها تماشاگر صرف باقی نمی‌ماند و برای نجات این اثر تاریخی و وسایل درون آن فورا دست به کار می‌شود. خودش در این باره این‌طور نوشته است:

کاخ گلستان در جنوب کاخ وزارت دارایی قرار گرفته است، بنابراین ساختمان وزارت دارایی به وسیله‌ی درها و راهروها به کاخ مزبور ارتباط دارد. معلوم شد عده‌ای از مهاجمین بعد از تصرف وزارت دارایی از درِ متصل به کاخ گلستان وارد شده و درها را شکسته و تعدادی از جواهرات و عتیقه‌جات را به یغما برده بودند. در سالن بزرگ محل سلام، دو عکس بزرگ روغنی نقاشی از رضاشا و محمدرضاشاه پاره شده و کف سالن افتاده بود. روی تخت‌طاووس مقداری پوست خیار و تخمه و ته‌سیگار پراکنده بود و تعدادی از گوی‌ها و نگین‌های اطراف تخت و چند تکه از جواهرات بدنه‌ی تخت‌طاووس وجود نداشت. پس از بازدید اجمالی که به عمل آمد، ضمن تاسف دستور دادم کلیه‌ی درها را مهر و موم کنند تا اشیای موزه و کاخ با عکس‌های آن‌ها که در انبار مضبوط است تطبیق گردد و آن‌چه از بین رفته است معلوم شود. بعدا زیر نظر چند نفر از ماموران وزارت دارایی و مسئولان بیوتات و نماینده‌ی دادستان کل تهران کلیه‌ی اموال و آثار تاریخی و هنری و جواهات و اشیای مرصع و عتیقه‌ها و فرش‌ها و پرده‌های نقاشی و ظروف و چلچراغ‌ها و سایر اثاث صورت‌برداری و با عکس‌های آن‌ها تطبیق شد و ضمن صورت‌مجلس اشیای مفقوده معلوم گردید.

پس از جست‌وجو و پی‌یابی بعضی از اشیای مزبور در اثر مراجعات ماموران وزارت دارایی و بیوتات به کمیته‌ی مرکزی (آیت‌الله مهدوی کنی و آیت‌الله خسروشاهی) تعدادی از گوی‌های طلای مرصع مربوط به تخت‌طاووس، جاتخم‌مرغی طلای مرصع، دو اسلحه‌ی کمری دسته‌طلا و نقره اهدایی به ناصرالدین‌شاه، تعدادی از مبل‌های طلا و عقیق ناصرالدین‌شاه و شیر و خورشید، قاشق و چنگال دسته‌سنگ یشمی، و مجسمه‌ی عاج و... پیدا شد و با صورت‌مجلس تحویل به خزانه‌ی موزه گردید. سپس کلیه‌ی درها و قفل‌ها و شیشه‌ها تعمیر گردید و در تاریخ پانزدهم شهریور 1358 مورد بازدید هیأت دولت و عده‌ای از کارکنان نخست‌وزیری و وزارت دارایی قرار گرفت. ضمنا اضافه می‌شود کتابخانه‌ی سلطنتی حاوی چند هزار جلد کتاب‌های نفیس خطی و مرقعات و آلبوم‌های عکس، اسناد و نوشته‌های تاریخی از زمان صفویه، فرمان‌ها و اسناد و مدارک مملکتی و سیاق‌ها و دست‌خط‌ها و بنچاق‌ها، که کارشناسان و مطلعین ارزش آن‌ها را کمتر از بهای جواهرات سلطنتی نمی‌دانند، خوش‌بختانه مورد توجه و دستبرد مهاجمین قرار نگرفته بود. (پارسه، چاپ نخست، 1400، صص 252 و 253)

23259