حباب قیمت خودروهای داخلی ترکید!
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، با بازگشت تحریم‌های سازمان ملل احتمالا فشارهای اقتصادی افزایش خواهد یافت؛ اما سوال این است که با فعال‌سازی مکانیزم ماشه چه سرنوشتی در انتظار صنعت و بازار خودرو است و چگونه بازگشت تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند از مجاری اقتصاد کلان و زنجیره‌های تامین صنعتی عبور کرده و بر قیمت، تیراژ تولید و سبد محصولات موجود در بازار خودرو ایران تاثیر بگذارد؟ آیا با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، این احتمال وجود دارد که خودروسازان چینی بازار ایران را ترک کنند؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد مکانیزم ماشه، هرچند مستقیما صنعت‌خودرو را هدف قرار نمی‌دهد، اما فعال‌سازی آن تهدیدی وجودی برای شریان‌های حیاتی صنعت‌خودرو محسوب می‌شود.
بر اساس آمار، تولید خودرو در دور اول تحریم‌ها در سال 1391 به 773 هزار دستگاه و در سال 1392 به 698 هزار دستگاه کاهش پیدا کرد. اما این تیراژ در سال 1396 و پس از پایان تحریم‌ها، به یک‌میلیون و 600 هزار دستگاه افزایش یافت. درواقع با این تیراژ تولید، ایران با دو پله صعود رتبه شانزدهم تولید جهانی را به‌خود اختصاص داد. اما افت تولید از یک سال بعد و تعلیق دوباره برجام دوباره آغاز شد و بازار خودرو کشور با تلاطم و افزایش شدید قیمت‌ها همراه شد؛ به‌طوری که در سال 1397 تیراژ تولید 700 هزار دستگاه کاهش یافت و به 900 هزار دستگاه رسید.
در سال 1398 تیراژ باز هم روند کاهشی پیدا کرد و به 756 هزار دستگاه رسید و حتی تا سه سال بعد از آن نیز تیراژ به یک‌میلیون دستگاه نرسید. اما تنها از سال 1401 به‌بعد بود که خودروسازان پس از تحمل یک دوره پرفشار و پرپیچ‌وخم، موفق به‌عبور از مرز یک‌میلیون دستگاه شدند. اما حالا و در آستانه فعال‌سازی مکانیسم ماشه، شاهد رسیدن بهای دلار به‌بالای 100 هزار تومان در بازار آزاد هستیم؛ وضعیتی که بازار خودرو را نیز با تمام مقاومتی که از خود نشان داد، بالاخره متاثر کرد و قیمت انواع خودرو در بازار نیز تا حدی رو به‌افزایش است. البته برخی اعتقاد دارند این وضعیت ناشی از جو روانی مربوط به قوت گرفتن فعال‌سازی مکانیسم ماشه است و در آینده فروکش خواهد کرد.
محدودیت‌های مالی و بانکی، محدودیت‌های کشتیرانی و لجستیک و ممنوعیت انتقال فناوری، از جمله محدودیت‌هایی هستند که با فعال‌سازی مکانیسم ماشه منجر به‌ممنوعیت ارائه خدمات مالی و بیمه‌ای بین‌المللی و ایجاد محدودیت در نقل‌وانتقال پول، بحران در فرآیند واردات قطعات منفصله به‌خطوط مونتاژ و ممنوعیت فروش فناوری‌ها می‌شوند؛ محدودیت‌هایی که درنهایت توانایی خودروسازان و قطعه‌سازان را برای پرداخت هزینه‌های واردات قطعات، مواداولیه و ماشین‌آلات از بین برده و روند همکاری با شرکای تجاری را بسیار پرهزینه و پرریسک خواهد کرد.
اما کارشناسان تاثیر فعال‌سازی مکانیزم ماشه بر بازار خودرو را از طریق سه مجرای ارز، زنجیره‌تامین و انتظارات تورمی می‌دانند و به‌گفته آن‌ها این کانال با بازگشت تحریم‌ها به‌هم‌پیوسته عمل خواهد کرد. این درحالی است که باید گفت زنجیره‌تامین پاشنه‌آشیل صنعت خودروسازی ایران است. در واقع از آن‌جا که بیش از 70 درصد قطعات مورد استفاده در خودروهای مونتاژی با برند چینی از خارج کشور تامین می‌شود. بنابراین، این جریان طی دهه‌های گذشته نشان داد که ساختار این صنعت با وابستگی شدید به خارج شکل گرفته است.
براساس آمار طی سال‌های اخیر، سالانه بین 800 میلیون تا 1.3 میلیارددلار ارز صرفا برای واردات قطعات خودرو و عمدتا برای مدل‌های چینی، تخصیص یافته است؛ بنابراین بازگشت هم‌زمان تحریم‌های بانکی، بیمه‌ای و لجستیکی سازمان ملل، ممکن است این شریان حیاتی را تهدید کند.
همچنین این بحران در بخش مونتاژ قطعات منفصله، تاثیرات اقتصادی را به‌همراه خواهد داشت و می‌تواند بسیاری از کارخانه‌های مونتاژ خودرو در کشور (که هم‌اکنون از قطب‌های اصلی اشتغال در برخی استان‌ها محسوب می‌شوند) را با کاهش قابل توجه تولید و درنهایت بیکاری گسترده روبه‌رو کند.
ریزش قیمت خودروهای داخلی
خودروهای داخلی روز گذشته افت بهای 3 تا 45 میلیون‌تومان را تجربه کردند. جایی که سورن پلاس با موتور XU7P (دریچه‌سیمی) (1404) با 45 میلیون‌تومان کاهش 900 میلیون‌تومان، پژو 207 موتور TU3 (85گانه) (1404) با 44 میلیون‌تومان کاهش 866 میلیون‌تومان، شاهین اتومات پلاس (1404) با 40 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 480 میلیون‌تومان، دنا پلاس توربو 6 دنده (با رینگ) (1404) با 32 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 158 میلیون‌تومان، ری‌را (1404) با 30 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 770 میلیون‌تومان، پژو 207 اتومات (1404) با 25 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 230 میلیون‌تومان و تارا 6 دنده V1 پلاس (1404) با 13 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 81 میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای 15 تا 50 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که اکستریم VX (1404) با 50 میلیون‌تومان افزایش 5 میلیارد و 750 میلیون‌تومان، هایما S8 (1404) با 40 میلیون‌تومان افزایش 2 میلیارد و 390 میلیون‌تومان، دیگنیتی پرستیژ (1404) با 30 میلیون‌تومان افزایش 2 میلیارد و 800 میلیون‌تومان، فونیکس تیگو 7 پرو هیبرید (1404) با 30 میلیون‌تومان افزایش 2 میلیارد و 980 میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ 7 نفره (1404) با 20 میلیون‌تومان افزایش 3 میلیارد و 470 میلیون‌تومان و ام‌وی‌ام X22 PRO دنده‌ای (1403) با 15 میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و 270 میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
از طرفی در گروه خودروهای وارداتی شاهد رشد بهای 50 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا کرولا کراس هیبرید 2000 سی‌سی (2024) با 50 میلیون‌تومان افزایش به 4 میلیارد و 400 میلیون‌تومان، آئودی Q5 e-tron (2024) با 50 میلیون‌تومان افزایش به 5 میلیارد و 450 میلیون‌تومان، فولکس تی‌راک 1500 سی‌سی توربو (2024) با 50 میلیون‌تومان افزایش به 4 میلیارد و 250 میلیون‌تومان و ونوسیا V Online DD-i (2024) با 50 میلیون‌تومان افزایش به 2 میلیارد و 650 میلیون‌تومان رسید.