حسینیه تسنیم | امام حسین (ع) چرا «ثار الله» است؟ / سه تأثیر خون خدا

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، زیارت عاشورا از جمله زیارت‌های مأثور (روایی) شیعه محسوب می‌شود. این زیارتنامه اولین بار در کتاب کامل الزیارات جناب شیخ قولِوِیه و بعد مصباح المتهجد شیخ طوسی به نقل از امام باقر علیه السلام نقل شده است؛ بنابراین از آنجایی که از منبع خاندان وحی صادر شده، اعتماد به معارف آن حاصل می شود؛ هرچند اختلافاتی جزئی در متن این زیارت شریف در منابع وجود دارد، اما کلیت این زیارتنامه معتبر است و اکثر فرازهای آن با یکدیگر مشابه‌اند.

در فرازی از این زیارتنامه خطاب به اباعبدالله علیه السلام می خوانیم «السَلامُ عَلَیکَ یَا ثارَ اللهِ وَ ابنَ ثارِهِ»؛ در این فراز، امام حسین علیه السلام را ثار الله یعنی خون خدا معرفی می کنیم که فرزند ثار الله است که همان امیرالمؤمنین علیه السلام محسوب می شوند. این دو عبارت شاید به ظاهر کوتاه هستند، اما حداقل وسعتی به اندازه تاریخ امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و تاریخ عاشورا دارد و در لایه ای دیگر گستره ای به اندازه تاریخ اسلام تا عصر ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه دارد و در لایه ای دیگر تا قیامت را در بر می گیرد.

در کتب لغت واژه «الثار» را به معنای «الطلب بالدم؛ یعنی خونخواهی» معنا کرده اند. بر این اساس؛ «ثارالله» یعنی کسی که ولی دم و خونخواه او خدا است. طبق این معنا «ثاراللَه» یعنی ای کسی که خونبهای تو متعلق به خدا است و او خونبهای تو را می گیرد.

معنای دوم، همان انتساب خون امام حسین علیه السلام به خداوند است؛ یعنی حسین علیه السلام خون خداست مانند ید الله که صفاتی از صفات امیر المؤمنین علیه السلام است. این انتساب از جهت شرافت است، یعنی خون اباعبدالله علیه السلام به قدری نزد خداوند قیمت دارد که آن را به خود نسبت داده است، لذا خونبهای او را هم خود بر عهده می گیرد. با این معنا سراغ روایتی از امام باقر علیه السلام می رویم که ذیل آیه «وَ مَن قُتِلَ مَظلُوماً فَقَد جَعَلنا لِوَلِیِهِ سُلطاناً فَلا یُسرِف فِی القَتلِ اِنَهُ کانَ مَنصُوراً»؛ و هرکه مظلوم [و به ناحق] کشته شود، برای ولی او تسلطی بر قاتل [جهت خونخواهی، دیه و عفو] قرار داده ایم، پس وارث مقتول نباید در کشتن زیاده روی کند؛ زیرا او مورد نصرت قرار گرفته است، فرمود «هُوَ الحُسَینُ‌بنُ‌عَلِی (قُتِلَ مَظلُوماً وَ نَحنُ أَولِیَاؤُهُ وَ القَائِمُ (مِنَا اِذَا قَامَ طَلَبَ بِثَأرِ الحُسَینِ»منظور حسین‌بن‌علی است که مظلومانه کشته شد و ما ولی دم او هستیم و قائم وقتی ظهور کند، انتقام خون حسین را می‌گیرد. طَلَبَ بِثَأرِ الحُسَینِ. در این روایت جمع بین دو معنای «ثار» و ارتباط بین کشته شدن مظلومانه امام حسین علیه السلام و قیام قائم عجل الله تعالی فرجه برای گرفتن انتقام خون ایشان به وضوح دیده می شود. (العیاشی، ج2، ص290)

.

اما در اینجا لازم است اثرگذاری ثار الله را در سه مقطعِ تاریخ پس از شهادت، آخرالزمان تا عصر ظهور و مقطع قیامت را مورد واکاوی قرار دهیم:

الف) اثر ثار الله در احیای امت اسلامی

نکته بعد درباره اهمیت «ثار الله» است. خداوند وقتی خون اباعبدالله علیه السلام را به خود منتسب می کند، قطعاً اثرات وضعی آن نیز گستره زیادی را در بر می گیرد، به این صورت که پس از شهادت امام حسین، نهضت‌های متعددی علیه حکومت وقت شکل گرفت تا حدی که پایه‌های حکومت بنی‌امیه را متزلزل کرد؛ همان بنی‌امیه‌ای که تا قبل از جریان عاشورا، جامعه اسلامی را تا حد اَمویت و دشمنی با اهل‌بیت علیهم السلام تنزل داده بود، این بار با جوشش خون حسینی در آستانه سقوط قرار گرفت و در سده های بعدی سبب شکل گیری جریانی از اهل سنتی بود که محب اهل بیت علیهم السلام شدند که اوج آن را در عصر امامت امام رضا علیه السلام و استقبال پر شور اهل تسنن خراسان از آن امام همام شاهدیم. بنابراین مقدمه گرایش به حب اهل بیت علیهم السلام از همان زمان شهادت اباعبدالله علیه السلام شکل گرفت. این را باید از باب اثر وضعی دو خون خدا دانست: «ثار الله و ابن ثاره». خون امیر مؤمنان و خون امام حسین علیه السلام.

ب) اثرگذاری ثار الله در زمینه سازی ظهور

اما همان طور که اشاره شد «خون خدا» در گستره ای وسیع تر تا عصر ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه را در بر می گیرد؛ به این صورت که خون امام حسین علیه السلام چنان جوشش دارد که در هر زمان و مکانی سبب احیای افراد و اقوام می شود و پاک‌طینتان عالم را مهیای پذیرش حجت خدا در زمین می کند که در این مسیر انقلاب اسلامی و اربعین حسینی نمود عینی این جریان است. در واقع چنان که درختان سبز و پرثمر بوستان‌های زیبا با جوشش آب زمین و تابش نور خورشید می‌رویند، جوشش خون و تابش نور سیدالشهداء علیه السلام عناصر رویش جبهه مقاومت و جریان اربعین و ثمره نهایی آن تشکیل بهشت مهدوی روی زمین با مدیریت صالحان است که زمینه را برای رشد پاک طینتان عالم فراهم می کند.

بنابراین قیام اباعبدالله علیه السلام، قیامی منحصر در تاریخ نیست، بلکه ماجرایی جاری در بستر آینده بشریت است؛ به این معنا که قیام امام حسین و ماجرای کربلا یک پایان نبود، بلکه آغاز نهضتی بود که امتداد آن منجر به پیروزی کامل جبهه حق علیه جبهه کفر تا استقرار حکومت حقه الهی به‌فرماندهی امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌شود و اینها تماماً ذیل ثار الله و فرزند ثار الله قرار می گیرد. این احیای افراد و امت ها با «ثار الله و فرزند ثار الله» آنچنان اثرگذار است که حتی شعار ملائکِ یاور امام حسین علیه السلام «یَا لَثَارَاتِ الحُسَین» است تا اینکه وقتی امام قیام می کنند، انتقام خون اباعبدالله علیه السلام را از قاتلان و راضی‌شوندگان به قتل آن حضرت می گیرند.

ج) اثرگذاری ثار الله در قیامت

موضوع بعدی، اثرگذاری خون خدا در بستر قیامت است؛ یعنی ماجرای امام حسین علیه السلام ختم به جریان ظهور نمی شود بلکه در عرصه قیامت ثمرات زیادی در پی خواهد داشت. شاید بتوان گفت اثر وضعی ریخته شدن خون امام حسین علیه السلام بروز بهشت های قیامتی است. اگر آیات و روایات می خوانیم اعمال مثبت انسان ها در برزخ و قیامت به صورت بناها و باغ های زیبا نمود می یابد، باید پرسید که اثر خون امام حسین علیه السلام به بهترین وجه خود باید سبب برپایی چه ماجرایی شود که خداوند راضی شود؟ اگر نمود عینی آن در دنیا احیای امت‌ها و بیداری پاک طینتان عالم است و اگر نمود عینی آن سبب شکل گیری بهشت اربعین می شود، در عرصه قیامت که تصویر باطنی اعمال نمود می یابد، بهشتی وسیع خواهد بود که همگان از آن بهره مند می شوند. شاید آنجا که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود «و فتَقَ نورَ الحسین فخَلَقَ مِنهُ الجِنانَ و الحورَالعین فالجَنَه والحُور العَین من نُور ولدی الحُسَین، و نور وَلدی الحُسَین مِن نُور الله، و وَلدی الحُسَین أَفضَل مِن الجَنَه و الحُور العَین» همین معنا باشد؛ یعنی نور حسین را خداوند شکافت و از آن بهشت ها و حور العین را آفرید؛ پس بهشت و حور العین از نور فرزندم حسین است و نور فرزندم حسین از نور خداست و فرزند حسین افضل از آن دوست. (بحارالانوار، ج 15، ص 10 و 11) ضمن آنکه پیراهن خونین امام حسین علیه السلام دستاویزی برای حضرت فاطمه سلام الله علیها برای شفاعت امت نزد خدا می شود.

البته باید یادآور شد که عناصر معنوی که خداوند در جبهه حق به کار می گیرد، منحصر در مفهوم ثار الله نیست بلکه شاید این مسئله بهانه ای برای به کار گیری سایر عناصر و به دنبال آن گشایش هایی گسترده در جبهه حق است.