خاموشی‌های مجدد بیخ گوش مردم
طرح 7 هزار مگاواتی برق خورشیدی که قرار بود نجات‌بخش شبکه برق ایران و پایانی بر خاموشی‌های تابستانی باشد، حالا در گرداب دیوان‌سالاری، کندی گمرک و تعلل اداری گرفتار شده است؛ تا جایی که ادامه این روند می‌تواند وعده بزرگ وزارت نیرو برای تابستان آینده را به یک شعار تکراری بدل کند.
- فهرست محتوا
- وعده‌ای بزرگ برای رفع ناترازی
- وقتی وعده وزارت نیرو در دام دیوان‌سالاری می‌افتد
- با این روند، منتظر خاموشی‌ها در تابستان بعدی باشید
وزارت نیرو برای رفع ناترازی برق، طرح 7 هزار مگاواتی را تصویب کرده و بر شتاب در اجرای آن تأکید دارد، اما کندی عملکرد این وزارتخانه، پروژه را با تأخیرهای جدی مواجه کرده است؛ تأخیری که اگر ادامه یابد، وعده پایان خاموشی‌ها در تابستان آینده را به شعاری توخالی تبدیل خواهد کرد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که طرح 7 هزار مگاواتی در مسیر اجرا با موانعی مانند دیوان‌سالاری اداری، کندی ترخیص تجهیزات از گمرک و تأخیر در تأمین مالی روبه‌رو شده است. گفتاردرمانی وزارت نیرو و تعلل گمرک در ترخیص صفحات و تجهیزات، یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های این طرح ملی به شمار می‌رود که با تأخیرهای غیرقابل توجیه همراه بوده است. از جمله این مشکلات می‌توان به ماندن محموله‌های صفحات در گمرک، مسائل تخصیص ارز و ناهماهنگی میان دستگاه‌ها اشاره کرد که بخشی از ظرفیت نصب نیروگاه‌های خورشیدی را متوقف کرده است. این وضعیت نشان‌دهنده آن است که چالش اصلی طرح، نه کمبود سرمایه، بلکه دیوان‌سالاری و ناهماهنگی نهادی است که می‌تواند تحقق این طرح ملی را به تأخیر انداخته و خطر تکرار خاموشی‌ها در تابستان آینده را افزایش دهد.
وعده‌ای بزرگ برای رفع ناترازی
طرح ملی احداث 7 هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در قالب مصوبه مورخ پنجم مرداد 1404 شورای اقتصاد تصویب شده و به تازگی قرارداد سه‌جانبه بین بانک مرکزی، صندوق توسعه ملی و سازمان ساتبا برای آغاز اجرای آن به امضا رسیده است.
مسئولان وزارت نیرو و ساتبا اعلام کرده‌اند که اجرای این طرح با شتاب ویژه پیگیری خواهد شد و تأمین مالی آن از منابع صندوق توسعه ملی و مشارکت بخش خصوصی انجام می‌گیرد. وزیر نیرو، عباس علی‌آبادی در این خصوص اظهار داشت: روند راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی به‌صورت هفتگی بین 100 تا 150 مگاوات ادامه خواهد یافت و تا پایان سال 5 هزار مگاوات جدید افزوده می‌شود که با ظرفیت موجود، این عدد به 7 هزار مگاوات خواهد رسید.
وقتی وعده وزارت نیرو در دام دیوان‌سالاری می‌افتد
در حالی که طبق برنامه وزارت نیرو قرار بود بخش عمده تجهیزات خورشیدی وارداتی از چین تا پایان سال جاری وارد کشور و در طرح‌های نصب در استان‌های مستعد استفاده شود، گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد فرایند واردات و ترخیص کالا از گمرک و انجام تشریفات اداری به‌شدت زمانبر و پیچیده شده است. به گفته فعالان بخش خصوصی، روند صدور مجوزها و ثبت سفارش‌ها به دلیل تعدد نهادهای تصمیم‌گیر - از جمله وزارت صمت، گمرک و بانک مرکزی - به‌شدت کند شده و «در برخی موارد بیش از سه ماه طول کشیده است». این در حالی است که طبق اعلام سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا)، مقرر بوده تجهیزات وارداتی در کمتر از 45 روز کاری از زمان ورود به بنادر، ترخیص و برای نصب به پیمانکاران تحویل داده شود، اما در عمل میانگین زمان ترخیص اکنون به 100 تا 120 روز رسیده است. علیرضا احمدی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این باره گفت: تأخیر در ترخیص تجهیزات خورشیدی نه‌تنها هزینه انبارداری را افزایش داده، بلکه چندین طرح نصب در جنوب کشور را متوقف کرده است. اگر این وضعیت ادامه یابد، هدف وزارت نیرو برای رسیدن به ظرفیت 7 هزار مگاواتی تا پایان سال محقق نخواهد شد.
با این روند، منتظر خاموشی‌ها در تابستان بعدی باشید
تجربه خاموشی‌های گسترده در تابستان‌های اخیر نشان داده که در مدیریت بحران برق، زمان از هر عامل دیگری مهم‌تر است. بر اساس گزارش کمیسیون صنعت اتاق ایران، خسارت روزانه ناشی از قطعی برق برای بخش صنعت کشور حدود 9 هزار و 218 میلیارد تومان برآورد می‌شود؛ عددی که بیانگر هزینه سنگین هر روز تأخیر در اجرای طرح‌های توسعه‌ای برای تولید و اشتغال است. این در حالی است که طبق اعلام وزارت نیرو، مصرف برق کشور در تابستان 1403 به مرز 70 هزار مگاوات رسید - افزایشی بیش از 10 درصد نسبت به سال قبل - و احتمالاً در تابستان 1405 نیز رکورد تازه‌ای ثبت خواهد شد.
در چنین شرایطی، اقدام فوری برای تسریع در اجرای طرح 7 هزار مگاواتی برق خورشیدی نه‌فقط ضرورتی فنی، بلکه یک الزام اقتصادی و اجتماعی است. همانطور که پیش از این برخی کارشناسان هشدار داده‌اند: «در صورت فشار آمدن به شبکه انتقال برق در فصل گرما، احتمال Black Out شدن وجود دارد.» آنها این وضعیت را نتیجه تأخیرهای اداری و نبود هماهنگی بین نهادهای مسئول دانسته‌اند. اگر روند فعلی در ترخیص تجهیزات و تخصیص ارز ادامه یابد، هدفگذاری وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر در سال آینده محقق نخواهد شد. گزارش‌ها به روشنی نشان می‌دهد گره‌های اداری و کندی تصمیم‌گیری وزارت نیرو و گمرکات، بزرگ‌ترین مانع در مسیر تحقق اهداف انرژی پاک کشور هستند. اگر این موانع فوری برطرف نشوند، تابستان 1405 می‌تواند بار دیگر صحنه خاموشی‌های گسترده و فشار مضاعف بر شبکه برق ایران باشد.