خط بطلان امام بر مشی سازشکارانه

به گزارش مشرق، محمدجعفر بگلو، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران به بررسی ترفندهای جریان‌ها و گروه‌های خواستار تغییرات نرم و سطحی در جریان برچیده شدن رژیم پهلوی اشاره می‌کند.

وی در ابتدا با بررسی آغاز شکل‌گیری نهضت اسلامی اشاره داشته و معتقد است: اگر بخواهیم تاریخ شروع نهضت اسلامی را در نظر بگیریم مبنای آن به سال‌1341 برمی‌گردد اما امام در سال‌1323 وقتی کتاب «کشف‌الاسرار» را در جواب حکمی‌زاده نوشتند کاملا به از بین رفتن حکومت وسلطنت و نیز روی کار آمدن حکومت عادلانه‌ای اشاره می‌کنند، در واقع امام نه تنها از سال‌1341 که آغاز نهضت است بلکه از اوایل دهه بیست خواستار برچیده شدن و ساقط شدن رژیم پهلوی بودند.

سردبیر سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی در ادامه تفکر مبارزه با رژیم پهلوی و تفکر سازش با رژیم را دو دیدگاه متفاوت از یکدیگر دانسته و با بیان اینکه دو دیدگاه فوق را باید در سال‌های قبل از شکل‌گیری نهضت اسلامی جست‌وجو کرد، توضیح می‌دهد: امام خمینی به‌عنوان سردمدار مبارزه با شاه از سال‌1922 یا 1923 در کتاب کشف‌الاسرار که در واقع پاسخ به شبهات مطرح شده توسط شخصی به نام علی‌اکبر حکمی‌زاده مطرح شد، ضمن جواب دادن به آن شبهات که در جزوه اسرار هزار ساله تعریف می‌شود نظرات و دیدگاه‌های خود را در رابطه با سیاست و حکومت در اسلام مطرح کردند.

این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران ضمن بازخوانی وقایع دهه 20 می‌گوید: مهم‌ترین موضوعی که در لابه‌لای کتاب «کشف‌الاسرار» حضرت امام دیده می‌شود این است که امام در سال‌های‌1922یا1923 در برهه تاریخی بعد از سقوط رضاخان به‌طور علنی از ساقط کردن رژیم سلطنتی صحبت می‌کنند، به‌عنوان مثال در بخشی از کتاب امام می‌فرمایند: «ما به همه دانشمندان جهان می‌گوییم باید حکومت‌های ظالمانه دیکتاتوری از جهان برداشته شود و به جای آن حکومت عادلانه خردمند نهادینه شود.» این عین عبارت حضرت امام است که در اوایل دهه‌20 مطرح می‌کنند.

بگلو در کنار دیدگاه فوق به تفکری اشاره می‌کند که در همان دهه معتقد به بقای سلطنت است و می‌گوید: در اواخر همان دهه‌20 یا اواخر30 این تفکر توسط گروه‌های ملی‌گرا بروز و ظهور پیدا می‌کند. اعتقاد به بقای سلطنت به اندازه‌ای برای این گروه‌ها مهم است که شخصی مثل دکتر مصدق در پشت جلد قرآن قسم یاد می‌کند که علیه سلطنت پهلوی اقدام خاصی انجام ندهد و همین مشی در دوران انقلاب توسط میراث‌داران جبهه ملی پیگیری می‌شود و ما شاهد آن هستیم.

وی به گروه‌های فعال در زمینه تلاش برای تغییرات سطحی به جای تغییر انقلاب اشاره کرده و ادامه می‌دهد: در دوران انقلاب دو گروه هستند که مبارزه با رژیم را لازم نمی‌دانند و تنها به تغییرات سطحی در امور کشور قانع هستند؛ یکی نهضت آزادی که میراث‌داران جبهه ملی هستند و از دهه‌40 تا50 در جریانی تحت عنوان نهضت آزادی به تکاپو مشغول هستند و گروه دیگر روحانیونی هستند که در رأس آن آیت‌الله کاظم شریعتمداری دیده می‌شود.

وی تصریح می‌کند: شریعتمداری با صدور اعلامیه‌های مختلف و ترتیب دادن برخی جلسات تلاش می‌کنند تا مقابل موج انقلاب را بگیرند.

بگلو به ترفندهای نهضت آزادی برای جلوگیری از رخداد انقلاب اشاره کرده و با تاکید بر این نکته کلیدی که جریان نهضت آزادی مشی سازشکارانه را در پیش گرفته بود، می‌گوید: نهضت آزادی‌ها در اوج مبارزات مردم با رژیم پهلوی و در حالی که مردم خواسته مشخص داشتند و خواستار برچیده شدن رژیم پهلوی بودند، بر بقای رژیم و اعمال اصلاحات محدود در صدر بالای حاکمیت تاکید داشتند.

وی یکی از اقدامات و ترفندهای این گروه برای جلوگیری از موج انقلاب را مبتنی بر سیاست گام‌به‌گام دانست و توضیح داد: این گروه و مشخصا مهندس بازرگان ضمن ملاقات با حضرت امام خواستار سیاست گام‌به‌گام بودند و سیاست گام به گام را به امام پیشنهاد دادند و مبنای سیاست آن‌ها این بود که رژیم پهلوی برقرار بماند و در گام اول بخشی از اختیارات رژیم محدود شود.

پژوهشگر تاریخ معاصر ایران با تاکید دوباره بر اینکه شعار نهضت آزادی‌ها این بود که شاه سلطنت کند نه حکمرانی، تصریح کرد: امام در پاسخ به دیدگاه نهضت آزادی یک جمله تاریخی مهم گفتند که مشی سازشکارانه را به‌طور کلی زیر سؤال برد. امام فرمودند: «اگر قدم اول را سست برداریم، قدم دوم گام‌های شما را خواهند شکست.» این صحبت امام خط بطلان بر دیدگاه نهضت آزادی بود.

سردبیر سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی تصریح کرد: همین دو طیف سازشکار که در بخشی از آن نهضت آزادی و در بخش دیگری جریان منتسب به شریعتمداری هستند، ماه‌های پس از انقلاب توسط آمریکا و جریان‌های غربی استحاله می‌شوند و به این شکل که آمریکا و سایر جریان‌ها از این‌ها استفاده می‌کنند به‌طوری که در اسناد لانه جاسوسی متعدد شاهد هستیم که آمریکا با جریان منتسب به نهضت آزادی و آیت‌الله شریعمتداری ارتباط می‌گیرد و خواستار نهایت استفاده از این جریان‌ها علیه انقلاب اسلامی می‌شود.

منبع:‌صبح نو