خودبیمارانگاری؛ اختلالی که «کرونا» منجر به تشدید آن می‌شود / به‌جای اینکه بترسید، اطلاعات خود را افزایش دهید

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ این‌روزها جستجویی ساده در گوگل و شبکه‌های اجتماعی و چند قدم در سطح شهر نشان می‌دهد «کرونا» تبدیل به شبح وحشتناک این روز‌های مردم شده است و قطعا افراد مبتلا به اختلال اضطراب بیماری روزهای سختی را می‌گذرانند. اختلال اضطراب بیماری که گاهی خود بیمار انگاری یا اضطراب سلامت نیز نامیده می‌شود، عبارت است از نگرانی بیش‌ازحد در خصوص ابتلا به یک بیماری خطرناک یا امکان ابتلا به آن. در این اختلال، شاید فرد مبتلا هیچ نشانه‌ای از بیماری نداشته باشد. حتی با وجود "عدم تشخیص" مشکل خطرناک در معاینات پزشکی، حالات عادی یا مشکلات جزیی را به‌عنوان علائم یک بیماری شدید تصور کند. حالات طبیعی بدن مانند انقباض یا خستگی عضلانی می‌تواند با ایجاد تصور ابتلا به یک بیماری خطرناک، فرد را به‌شدت مضطرب سازد. نکته قابل توجه این است که علائم فیزیکی و جسمی باعث بدحالی فرد نمیشوند بلکه اضطراب بیش‌ازحد ناشی از فکر کردن به بیماری باعث بدحالی شدید فرد می‌شود به نحوی که می‌تواند زندگی او را مختل کند. اختلال اضطراب بیماری عارضه‌ای بلندمدت است که شدت آن می‌تواند در طول زمان تغییر کند. افزایش سن یا استرس می‌تواند زمینه تشدید علائم را فراهم سازد. درحالیکه مشاوره روانشناختی (روان‌درمانی) و گاهی مصرف دارو می‌تواند به کاهش نگرانی‌های فرد مبتلا کمک کند.

*س_ تغییرات تشخیصی اختلال اضطراب بیماری_س*

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده، هیپوکندریاسیس یا همان هیپوکندریا را دیگر یک بیماری محسوب نمی‌کند. افرادی که سابقا این تشخیص برای آن‌ها داده می‌شد، اکنون تشخیص اختلال اضطراب بیماری برای آن‌ها داده می‌شود که کانون ترس و نگرانی آن‌ها این است که حالات جسمی ناخوشایند یا غیرعادی را به عنوان نشانه یک بیماری خطرناک تصور می‌کنند. از سوی دیگر، اختلال روان‌تنی که مشابه اختلال اضطراب بیماری است، عبارت است از تمرکز بر ماهیت ناتوان‌کننده علائم جسمی از قبیل: درد یا سرگیجه، بدون هیچ نگرانی بابت اینکه علائم فوق نشانگر یک بیماری خاص باشد.

علامت اختلال اضطراب بیماری شامل دل‌مشغولی و نگرانی بابت ابتلا به یک بیماری خطرناک بر مبنای حالات طبیعی بدن (مانند قاروقور شکم) یا مسائل جزیی (مانند یک برآمدگی یا جوش پوستی بی‌اهمیت) است. *س_علائم اختلال اضطراب بیماری_س* نگرانی راجع به مبتلا بودن یا مبتلا شدن به یک بیماری خطرناک. نگرانی بابت اینکه علائم یا حالات جسمی جزیی حاکی از ابتلا به یک بیماری خطرناک باشد. تصور به صدا درآمدن زنگ خطر وضعیت سلامتی. احساس آسودگی خاطر بسیار اندک یا حتی عدم احساس آسودگی خاطر پس از معاینات پزشکی یا "نتایج منفی" آزمایشات. نگرانی بیش از‌حد بابت یک بیماری خاص یا ریسک ابتلا به یک بیماری به علت داشتن سابقه خانوادگی آن. بدحالی به خاطر بیماری احتمالی به حدی که انجام کار‌های روزمره را با مشکل مواجه سازد. جستجوی مکرر علائم بیماری یا ناخوشی در خود. مراجعه مکرر به پزشکان مختلف جهت آسودگی خاطر یا خودداری از مراجعه به پزشک به خاطر ترس از تشخیص ابتلا به یک بیماری خطرناک. دوری از دیگران، اماکن یا فعالیت به خاطر ترس از ابتلا به بیماری خاص. حرف زدن مداوم راجع به وضعیت سلامتی و بیماری احتمالی. جستجوی مستمر در اینترنت درباره عوامل زمینه‌ساز ابتلا به بیماری یا بیماری‌های احتمالی. عوارض اختلال خود بیمارانگاری. اختلال اضطراب بیماری ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات زیر شود: مشکلات ارتباطی یا خانوادگی، زیرا نگرانی بیش‌از‌حد می‌تواند باعث استیصال اطرافیان نیز شود. مشکلات مربوط به عملکرد شغلی یا غیبت‌های بیش‌از‌حد از محل کار. مشکلات مربوط به انجام امور روزمره. مشکلات مالی به‌دلیل مراجعه بیش‌ازحد به مراکز درمانی و صورتحساب‌های پزشکی. ابتلا به سایر اختلالات روانی از جمله اختلال روان‌تنی، سایر اختلالات اضطرابی، افسردگی یا اختلال شخصیت. *س_ پیشگیری از اختلال خود بیمارانگاری_س* اطلاعات کمی راجع به چگونگی پیشگیری از اختلال اضطراب بیماری در دست است، اما توصیه‌های زیر می‌تواند مفید باشد: اگر مشکل اضطراب دارید، هر چه سریع‌تر به متخصص مراجعه کنید تا در جلوگیری از وخیم‌تر شدن علائم و آسیب رسیدن به کیفیت زندگی به شما کمک شود. تلاش کنید بفهمید چه مواقعی بیشتر دچار استرس می‌شوید و نحوه‌ی تأثیر آن بر جسم شما چگونه است؟ روش‌های مدیریت استرس و آرمیدگی (ریلکس کردن) را به‌طور منظم تمرین کنید. به طرح درمان خود پایبند باشید و درمان را مرتب پیگیری کنید تا در جلوگیری از عود بیماری یا بدتر شدن علائم آن به شما کمک کند. *س_ علل به وجود آورنده اختلال اضطراب بیماری_س* علت اصلی اختلال اضطراب بیماری مشخص نیست، اما عوامل زیر ممکن است در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند: باورها: ممکن است تحمل ابهام نسبت به حالات ناراحت‌کننده یا غیرمعمول جسمی، برای فرد دشوار باشد و وی را به این تصور اشتباه مبنی بر خطرناک بودن تمام این حالات برساند؛ لذا فرد به‌دنبال شواهدی برای تأیید ابتلای خود به یک بیماری خطرناک بگردد. خانواده: در صورت داشتن والدینی که بیش‌ازحد نگران سلامتی خود یا کودک بوده‌اند، احتمال ابتلای او به اضطراب سلامتی در سنین بزرگسالی افزایش می‌یابد. تجارب گذشته: در صورت داشتن تجربه ابتلا به یک بیماری سخت در دوران کودکی، حالات جسمانی عادی نیز ممکن است برای او دلهره‌آور باشد. *س_ عوامل خطر برای اختلال اضطراب بیماری_س* اختلال اضطراب بیماری معمولا در اوایل یا اواسط دوران بزرگسالی آغاز می‌شود و روند بیماری ممکن است با افزایش سن رو به وخامت بگذارد. غالبا اضطراب مربوط به سلامتی در مورد افراد مسن به شکل ترس از دست دادن حافظه می‌باشد. می‌توان عوامل ریسک زیر را برای اختلال اضطراب بیماری برشمرد: تجربه استرس‌های شدید. تجربه تهدید یک بیماری خطرناک که بعدا معلوم شود چندان هم جدی نبوده است. سابقه سوء رفتار در دوران کودکی سابقه ابتلا به یک بیماری سخت در دوران کودکی یا ابتلای والدین و نزدیکان به یک بیماری خطرناک. برخی صفات شخصیتی مثل تمایل به غم و غصه خوردن. جستجوی بیش‌ازحد در اینترنت درباره مطالب مربوط به سلامت. درمان اختلال اضطراب بیماری. درمان ترس از بیماری. به دلیل اینکه افراد مبتلا به خود بیمارانگاری ممکن است همزمان به افسردگی، اضطراب یا روان‌پریشی نیز مبتلا شوند، بسیار مهم است که علائم این بیماری‌ها نیز بدقت بررسی، ارزیابی و درمان شوند. علائم خود بیمار انگاری ممکن است با دارودرمانی و رواندرمانی (مراجعه به روانشناس و یا مشاور) کاهش یابد. متخصصانی که به شباهت این اختلال با اختلال وسواسی اجباری (OCD) پی بردند، متوجه شدند که تجویز دارو‌های موثر بر اختلال وسواس فکری عملی، از قبیل: مهار‌کننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRI) مانند فلوکستین و یا مهار‌کننده‌های بازجذب سروتونین - نوراپی‌نفرین (SNRI) مانند ونلافاکسین می‌تواند به درمان این اختلال هم کمک کند. *س_ نحوه مراقبت از نزدیکان مبتلا به اختلال اضطراب بیماری_س* مبتلا شدن به اضطراب سلامتی واقعا می‌تواند موجب ناراحتی شخص شود و در این شرایط نصیحت کردن و قوت قلب دادن الزاما سودمند نیست. گاهی اوقات این موارد اوضاع را بدتر هم می‌کند چرا که این موضوع می‌تواند اعصاب‌خردکن باشد و موجب ایجاد تنش در خانواده‌ها و روابط شود. در چنین مواردی می‌توان فرد را تشویق کرد تا با مراجعه به متخصصان سلامت روان، راه‌های مقابله با اختلال اضطراب بیماری را فرا گیرد.