داستان سانسور: آش همان آش است و کاسه همان کاسه!

عصر ایران؛ نهال موسوی - «میوه ممنوعه» مجموعه‌ای تلویزیونی به کارگردانی حسن فتحی و محصول سال 1386 است که در ماه رمضان آن سال از شبکه 2 سیما پخش شد. داستان این سریال درباره فردی متدین است به نام حاج یونس (با بازی علی نصیریان)، بازرگانی که به اصول دینی اعتقاد دارد و اهل حرام و حلال است اما اتفاقاتی در زندگی‌اش پیش می‌آید که او درگیر عشق به دختری جوان (هانیه توسلی) می‌شود و تصمیم می‌گیرد علی رغم مخالفت خانواده‌اش با او ازدواج کند... داستان یادآورقصه معروف شیخ صنعان است اما در زمان معاصر.

اسماعیل عفیفه تهیه‌کننده «میوه ممنوعه»، در گفتگو با با شرق به مناسبت بازپخش این سریال در مورد ممیزی های آن گفت: «یکی از زیباترین صحنه‌های سریال جایی بود که در شبی که یونس فتوحی (علی نصیریان) به در منزل هستی شایگان (هانیه توسلی) می‌رود و می‌گوید همه شرط‌وشروط او را انجام داده و بعد از آن رقص سماع مانندی را با یک موسیقی زیبا انجام می‌دهد که این بخش حذف شد. من تا آخرین لحظه با مهدی فرجی (مدیر وقت صداوسیما) درباره پخش این صحنه گفت‌وگو کردم که مجوز پخش آن را بگیرم اما نشد.»

عفیفه ادامه داده که: «امیر جعفری (بازیگر نقش پسر حاج یونس) هم در ابتدای داستان شکل و شمایل مذهبی داشت که البته در قسمت‌های بعدی این مورد را با کم کردن حجم ریشش اصلاح کردیم تا به آقازادگان برنخورد! در میوه ممنوعه امیر جعفری نقشی را بازی کرد که بعدها با محاکمه برخی از آقازاده‌ها به عنوان مفسدان اقتصادی و زندانی‌شدن برخی از آنها برای بیننده عینیت بیشتری پیدا کرد.

در «میوه ممنوعه» ما از معضلی که چند سال بعد گریبان اقتصاد ایران را گرفت، صحبت کردیم و به نوعی هشدار دادیم که چنین خطری اقتصاد ایران را تهدید می‌کند و این خطر از اشخاصی شروع می‌شود که ظاهر مذهبی دارند. این‌هم از مواردی بود که همان موقع مورد اشکال واقع شده بود.»

واقعیت این است که همان طور که تهیه کننده اشاره داشته حال بعد از 13 سال از ساخت و پخش اول "میوه ممنوعه" شکل‌ها و حالت‌های مختلف پرونده‌های فساد و قانون‌شکنی برخی از آقازاده‌ها و اطرافیان آنها را شاهد بودیم که توسط قوه قضائیه هم پیگیری شده است. می‌توان به این نتیجه رسید مسائل و مواردی که سازندگان این سریال به عنوان یک نقد اجتماعی و هشدار نسبت به عملکرد برخی از افراد در آن زمان مطرح کرده بودند پر بیراه نبوده است و تبعات و نتیجه آن را به عینه شاهد بودیم.

یکی از رسالت‌های هنر و هنرمند همین اشارات است، او در جامعه درد یا مشکلی را می‌بیند و از راه هنر آنرا نمایان می‌سازد حال می‌ماند که مسئولین امر و یا مدیران در قبال چنین عارضه‌ای چه عکس العملی خواهند داشت که متاسفانه در مورد سریال "میوه ممنوعه" حذف و کمرنگ کردن آن بوده است.

حال باید بعد از 13 سال و درس‌ها و پندهایی که گرفته‌ایم واقع‌بین باشیم و بپذیریم که سیاست حذف یا لاپوشانی مشکلات و موارد غیرقانونی در رسانه‌های دیداری و شنیداری به هیچ عنوان تاثیری در اتفاق نیافتادن آنها ندارد، فقط مخاطب و جامعه نسبت به رسانه‌ای که چنین رویکردی دارد بی‌اعتماد می‌شود.

باید مدیران و مسولان وزارت ارشاد، صدا و سیما و دیگر نهادهای دست‌اندار کار تولید و ساخت مجموعه‌های نمایشی حواسشان باشد که در حذف و تعدیل‌های امروز هم نکات نقادانه یا هشدارهایی را حذف نکنند که دوباره بعد از سال‌ها ببینیم همه آن موارد سانسور شده به شکل گسنرده‌ای در جامعه ریشه داشته و این جرح و تعدیل‌ها نه تنها کمکی به جامعه نکرد بلکه شاید بیشتر به نفع خاطیان تمام شده است.

حواسمان باشد هیچ جامعه بدون مشکلی در هیچ جای جهان وجود ندارد فقط عملکرد و استراتژی ما در قبال این مشکلات است که توان حل و از بین رفتن آنها را به ما می‌دهد.

با توجه به وضعیت امروز جهان در زمینه ارتباطات و این انفجار تبادل اطلاعات از طریق دنیای مجازی، سانسور و یا پوشاندن مشکلات در بخش‌های از جامعه دیگر امری عقب مانده و تاریخ مصرف گذشته است. باید آنها را دید و نشان داد و استراتژی درست در مقابله با آنها اتخاذ کرد.

خدای نکرده چند سال بعد دوباره هنرمندی مصاحبه نکند که ما در فلان کار به بهمان مشکل پرداخته بودیم اما مسئولان آنرا حذف کردند. از گذشته‌مان درس بگیریم و مدام خودرا در موقعیتی قرار ندهیم که چنین پدیده‌هایی هم به شکل تراژدی و هم به شکل کمدی در زندگیمان خودنمایی کنند.

بیشتر بخوانید:

سانسور "رقص" علی نصیریان و "حجم ریش" امیر جعفری در سریال «میوه ممنوعه»

امان از سانسور، فغان از سانسور

بزرگ سازی «سانسور پایتخت»؛ هم از آخور هم از توبره؟

بازگشت پایتخت همراه با سانسور

مجموعه پایتخت؛ با سانسور و بی سانسور دوستت داریم!