دستاورد ایران در حوزه عقیم‌سازی حشرات برپایه فناوری هسته‌ای
عضو هیئت علمی پژوهشکده چرخه سوخت هسته‌ای گفت: عقیم‌سازی حشرات بر پایه فناوری هسته‌ای از دستاورد‌های محققان کشور در حوزه کشاورزی هسته‌ای است. این روش که برای باغات مرکبات پیاده‌سازی شده تا 100 هکتار اجرایی شده است
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دکتر میثم تراب مستعدی؛ معاون علمی و آموزشی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای و عضو هیئت علمی پژوهشکده چرخه سوخت هسته‌ای این پژوهشگاه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: رئیس سازمان انرژی اتمی سال گذشته طی ابلاغیه‌ای، پژوهشگاه را مامور تأمین و آموزش نیروی انسانی موردنیاز صنعت هسته‌ای کرد. در این راستا یکی از برنامه‌ها و رویکرد‌های کلیدی ما استفاده از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها در تأمین نیروی‌های انسانی موردنیاز صنعت هسته‌ای کشور است.
تراب مستعدی خاطرنشان کرد: یکی از مشکلاتی که داریم این است که یکسری از رشته‌هایی که مورد نیاز صنعت و جامعه در حوزه هسته‌ای است، در آموزش‌های دانشگاهی وجود ندارد. از این رو در حال بررسی هستیم و گام‌هایی را برای توسعه این رشته‌ها در دانشگاه‌ها برمی‌داریم.
معاون علمی و آموزشی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ادامه داد: یکی از این گام‌ها همکاری با دانشگاه تهران در زمینه ایجاد رشته کارشناسی رادیوشیمی است. در کنار این اقدام، تفاهم‌نامه‌ای را با دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری منعقد کردیم و در راستای آن تصمیم گرفته شد تا رشته کشاورزی هسته‌ای را در مقطع دکتری در این دانشگاه تأسیس و راه‌اندازی کنیم.
وی با بیان اینکه این رشته در گذشته در دانشگاه گرگان تأسیس شده بود که چند سال قبل بنا به دلایلی وزارت علوم آن را ملغی کرد، یادآور شد: یکی از دلایل لغو این رشته این بود که اقداماتی برای راه‌اندازی این رشته باید اجرایی می‌شد که صورت نگرفته بود. این اقدام شامل به کارگیری ظرفیت‌های سازمان انرژی اتمی برای توسعه این رشته می‌شود که در گذشته در این زمینه اقدامی صورت نگرفته بود.
ایران چگونه موفق به طراحی "سیستم‌های پرتودهی خون" شد؟/ شکست انحصار کانادا و آلمان در دستیابی به فناوری پرتودهی خونتراب مستعدی اضافه کرد: از این رو در این تفاهم‌نامه متعهد شدیم که اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای در حوزه‌هایی همچون طراحی دروس و تدریس دورس همکاری خواهند داشت. ضمن آنکه حمایت‌های مالی برای اجرای پایان‌نامه‌ها و رساله‌های این رشته در نظر گرفته شده است.
معاون علمی و آموزشی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با تأکید بر اینکه دانشجویان این رشته می‌توانند از زیرساخت‌های این پژوهشگاه در اجرای پروژه‌های خود بهره‌مند شوند، گفت: این امر در سنوات قبل رخ نداده بود از این رو راه‌اندازی این رشته در آن زمان نتوانست موفق عمل کند.
وی با تأکید بر اینکه با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، گام اولیه اجرایی این رشته برداشته شد، افزود: همچنین نامه‌ای را به معاون آموزشی وزارت علوم برای اجرای روند اداری تأسیس این رشته ارسال کردیم و امیدواریم برای سال آینده، پذیرش دانشجوی دکتری در رشته کشاورزی هسته‌ای را داشته باشیم.
دلایل عدم توفیق در توسعه کشاورزی هسته‌ای
وی یکی از کلیدی‌ترین کاربرد‌های فناوری هسته‌ای در کشاورزی را امنیت غذایی دانست و گفت: بسیاری از مدارکی که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صادر می‌شود بیشتر متمرکز بر امنیت غذایی است و رئیس سازمان انرژی اتمی نیز بسیار تأکید دارد که تحقیقات و دستاورد‌های حوزه هسته‌ای به دست مردم برسد.
وی با بیان اینکه در حوزه کشاورزی هسته‌ای پروژه‌های متعددی در حال اجرا است، خاطرنشان کرد: ضعفی که در این زمینه وجود داشته این است که این دستاورد‌ها به زندگی مردم وارد نمی‌شود و به دست کشاورز نمی‌رسد. این موضوع یک معضل جدی در حوزه کشاورزی هسته‌ای است.
تراب مستعدی تأسیس رشته‌های مرتبط با کشاورزی هسته‌ای در دانشگاه‌ها را راهی برای رفع این ضعف دانست و اضافه کرد: با این اقدام قطعاً پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی که تعریف می‌شود متمرکز بر نیاز‌ها خواهد بود و به ما کمک می‌کند که این دستاورد‌ها در جامعه کاربردی شود ولی هنوز این امر به طور جدی اجرایی نشده است.
این محقق حوزه کشاورزی هسته‌ای تحقق این امر را نیازمند توسعه علمی و زیرساخت‌ها عنوان کرد و یادآور شد: تنها زیرساخت توسعه این حوزه، سامانه‌های پرتودهی است ضمن آنکه علم و فناوری آن نیز در کشور وجود دارد.
کاربرد‌های فناوری هسته‌ای در کشاورزی
وی با اشاره به برخی از دستاورد‌های محققان در حوزه کشاورزی هسته‌ای گفت: تعدادی رقم برنج با استفاده از فناوری هسته‌ای را تولید و به بازار عرضه کرده‌ایم. همچنین یک قارچ‌کش مبتنی بر این فناوری، تجاری‌سازی شده است.
وی عقیم‌سازی حشرات بر پایه فناوری هسته‌ای را از دیگر دستاورد‌های محققان کشور در حوزه کشاورزی هسته‌ای عنوان و اظهار کرد: این روش که برای باغات مرکبات پیاده‌سازی شده تا 100 هکتار اجرایی شده است ولی برای تجاری‌سازی وسیع نیاز به سرمایه‌گذاری دارد و امیدواریم با استفاده از ظرفیت‌های دولتی و استانداری‌ها این طرح را یک گام بیشتر به جلو پیش ببریم.
تراب مستعدی، تولید ریزغده سیب زمینی (مینی تیوبر) عاری از آلودگی با فناوری هسته‌ای و جلوگیری از افتادگی ساقه ذرت و گندم با استفاده از فناوری هسته‌ای را از دیگر دستاورد‌های محققان در این حوزه عنوان کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که روش پرتودهی چه مزیت‌هایی نسبت به سایر روش‌ها از جمله پوشش‌دهی برای افزایش ماندگاری محصولات رزاعی و کشاوری دارد، گفت: به عنوان نمونه برای نگهداری بیشتر مرکبات از قارچ‌کش استفاده می‌شود که بنا به دلایلی مانند کیفیت قارچ کش و پایین بودن ماده مؤثره آن، مؤثر نیست. ضمن آنکه این روش هزینه بسیار بالاتری نسبت به پرتودهی دارد.
معاون علمی و آموزشی پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای با بیان اینکه سایر روش‌ها قادر نیستند ماندگاری مورد نیاز را بر محصولات کشاورزی اعمال کنند، افزود: سال گذشته 60 تا 70 درصد از مرکبات استان مازندران در انبار‌ها از بین رفت چون ماده مؤثره قارچ‌کش کم بوده است.
وی تأکید کرد: این در حالی است که در روش‌های هسته‌ای این معضلات مرتفع شده و نیاز است تا پیگیری‌های لازم برای توسعه سیستم‌های پرتودهی در استان‌ها صورت گیرد. در استان گیلان در این زمینه اقدام شده و برای استان مازندران با توجه به ظرفیت‌هایی که در این استان وجود دارد، باید سامانه پرتودهی هم برای افزایش ماندگاری و هم برای سایر حوزه‌ها توسعه یابد.
تراب مستعدی با بیان اینکه برای توسعه این سامانه‌ها در گام نخست باید سازمان انرژی اتمی وارد شود، یادآور شد: بخش خصوصی نیز لازم است با دریافت مجوز‌ها وارد این حوزه شوند. اما واقعیت این است که این حوزه نیازمند فرهنگ‌سازی است و در گام دوم باید بخش خصوصی تحت حمایت سازمان انرژی اتمی قرار گیرد تا شجاعت لازم برای سرمایه‌گذاری را بیابد.