دستور کار ایران برای قفقاز جنوبی؟ همان همیشگی / تغییر ژئوپلتیک منطقه تحمل نخواهد شد

به گزارش مشرق، قفقاز جنوبی نه فقط به دلیل همسایگی با جمهوری اسلامی ایران که به علت اشتراکات مذهبی، نژادی، زبانی و همچنین تاریخ مشترک می‌تواند سرزمین فرصت‌ها برای دو طرف باشد و به همین دلیل ایران نمی‌تواند در قبال مسائل قفقاز بی‌تفاوت باشد و تلاش‌ها برای تبدیل این فرصت همسایگی را به تهدید را نظاره‌گر شود.

در کنار این موضوع، قفقاز و به خصوص مناطق جنوبی این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود نقش مهمی را در ژئوپلتیک جهان ایفا کرده و بازیگران زیادی از دیرباز قصد تسلط بر این منطقه را داشتند.

جنگ های طولانی ایران و روسیه و امپراطوری صفوی با عثمانی بر سر مناطق قفقاز، لشکرکشی نادرشاه به قفقاز و جنگ بزرگ ارتش ایران در یغوارد (مراد تپه) با ارتش عثمانی، لشکرکشی آغامحمدخان قاجار به تفلیس و ماورا ارس، همه نشانگر اهمیت این منطقه بوده و هست.

به همین ترتیب، گرچه جنگ ایران و روس و عهدنامه‌های گلستان و ترکمنچای حق حاکمیت و قلمرو سرزمینی ایران در ماورا ارس را از کشورمان سلب کرد اما ایران امروز حداقل به عنوان همسایه نمیتواند نسبت به تحولات این منطقه بی‌تفاوت باشد.

از سویی دیگر هرتحول ژئوپلتیک در قفقاز جنوبی و ماورا ارس، بیش از هر کشور و بازیگر دیگری، ایران را به عنوان ضلع سوم تحت تاثیر قرار خواهد داد.

اهمیت اشتباه خسارت بار رضاخان در اعطای مناطق آرارات کوچک به ترکیه گرچه در آن زمان درک نشد ولی اکنون پس از 90 سال بیش از هر زمان دیگری ضررها و تاثیرات ژئوپلتیک این اقدام بر ضدایران درک می‌شود.

به همین منوال در سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشورمان حساسیت زیادی را نسبت به مسائل ماورا ارس داشته و حاکمان باکو و ایروان را از هرگونه تغییر مرز و همچنین تغییرات ژئوپلتیک بر حذر داشته است.

پس از جنگ دوم قره باغ، تلاش‌هایی برای تصرف و اشغال نوار مرزی ایران و ارمنستان در جنوب استان سیونیک و قطع ارتباط دو کشور و در کنار آن اتصال مستقیم به ترکیه از طریق نخجوان آغاز شد که با واکنش شهید رئیسی، شهید امیرعبداللهیان و دیگر مقامات کشورمان در کنار مانورهای نظامی و استقرار نیروهای مسلح ایران در جوار مرز با ارمنستان این پروژه از دستورکار باکو و دیگر بازیگران خارج شد.

جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته و در سالیان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جنگ اول قره باغ، بارها موضع مشخص خود را در قبال اشغال مناطق قره باغ کوهستانی توسط ارمنستان و همچنین منع هرگونه تغییر ژئوپلتیک و تغییر مرز مورد تاکید قرار داده است.

در همین زمینه، رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای نیز در دیدار ماه گذشته خود با نخست وزیر ارمنستان با اشاره به طرح جعلی موسوم به کریدور زنگزور عنوان داشتند: جمهوری اسلامی ایران مسیر زنگزور را به ضرر ارمنستان می‌داند و همچنان بر این موضع خود ایستادگی دارد.

این موضع ثابت ایران همواره ادامه داشته است و اکنون نیز که برخی اظهارات نابه جا در خصوص تشکیل کریدور جعلی زنگزور مطرح شده سید عباس عراقچی وزیر امورخارجه دولت چهاردهم نیز به شکل شفاف طرفین را از هرگونه تغییر ژئوپلتیک برحذر داشته و عنوان داشت: صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای تنها یک اولویت نیست، بلکه یکی از استوانه‌های امنیت ملی ماست و هر تهدیدی علیه تمامیت ارضی همسایگان ما، یا ترسیم دوباره مرزها، چه در شمال باشد، چه در جنوب، چه در شرق و چه در غرب، کاملا غیرقابل‌قبول است و برای ایران خط قرمز به شمار می‌رود.

بازیگرانی که شروع پروژه دالان جعلی زنگزور انتفاع دارند، به این واقعیت آگاه هستند که اساسا کشورمان بیش از هر بازیگر دیگری در منطقه قفقاز از تحولات این منطقه تاثیر میپذیرد و هر اقدامی در ماورا ارس بدون در نظر گرفتن موضع ایران راه به جایی نخواهد برد.

به نظر می رسد بهتر است که بازیگران منطقه‌ای به جای سرمایه گذاری بر این پروژه که به دلایل متفاوت راه به جایی نخواهد برد و به جای تلاش برای نفوذ در قفقاز، به دنبال استفاده از مسیرهای جایگزین همچون راه گذر ارس با استفاده از حسن نیت جمهوری اسلامی ایران باشند.

قفقاز جنوبی بدون ایران راه به جایی نخواهد برد.