دلار بر قله 18 ماهه

یک روز مانده به پایان کار بازار ارز در سال 98، دلار به بالاترین سطح قیمتی 18 ماه گذشته رسید. روز سه‌شنبه، دلار 200 تومان افزایش قیمت را تجربه کرد و روی کانال 16 هزار تومانی قرار گرفت. آخرین‌بار شاخص ارزی در اوایل مهرماه97 نوسان در کانال 16 هزار تومانی را تجربه کرده بود. با ثبت افزایش روز گذشته، میزان بازدهی دلار در سال 98، به 6/ 21 درصد رسید، حال آنکه رشد این ارز در سال 97 نزدیک به 170 درصد بود.

این آمار شاید تفاوت وضعیت بازار ارز در سال 98 و 97 را به لحاظ میزان نوسان به وضوح نشان دهد، ولی مسلما بین وضعیت بازار ارز در اسفند 97 و اسفند98 تفاوت زیادی وجود دارد. دلار در آخرین ماه سال جاری حدود 11 درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است، حال آنکه درهمین بازه زمانی در سال گذشته تنها شاهد رشد نیم درصدی شاخص ارزی بودیم. در واقع، درست است که سال 98 از لحاظ نوسانی بسیار آرام‌تر از سال 97 بوده است، ولی رشد شدید شاخص ارزی در اسفندماه 98 در مقایسه با انتهای سال 97، این نگرانی را در میان فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند که روند نوسانی این روز‌ها به سال بعد نیز سرایت کند. پشت پرده نوسان روز‌های اخیر دلار

خبر‌های جدید حکایت از آن دارند که تامین تقاضای حواله‌ای کمی دچار مشکل شده است. شاید علت نوسان روز‌های اخیر بازار آزاد داخلی را نیز بتوان از طریق همین کانال حواله پیگیری کرد. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از صحبت‌های معامله‌گران نشان می‌دهد که با گسترش ویروس کرونا مکانیزم جابه‌جایی و عرضه ارز بازارساز دچار اختلالاتی شده و همین مساله زمینه‌ساز مشکلاتی در بخش حواله شده است.

به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار، در گذشته از طریق جابه جایی طلا و دریافت ارز به‌جای آن در کشورهایی، چون ترکیه و امارات نیاز‌های حواله‌ای مرتفع می‌شد، ولی در حال‌حاضر نقل و انتقال هوایی ممنوع شده و این مساله موجب شده است که تامین ارز مورد نیاز متقاضیان دشوار شود. برخی فعالان عنوان می‌کردند که در نتیجه چنین اختلالی است که دیروز نرخ حواله درهم در مقطعی به سوی مرز 4 هزار و 500 تومانی حرکت کرد.

در کنار این عنوان می‌شود که ارزش دلار در کشور ترکیه نیز بالاتر رفته است. در واقع عامل اصلی که منجر به افزایش تغییرات قیمتی دلار در انتهای سال‌جاری شده است، مربوط به گسترش ویروس کروناست که آثار متعددی بر اقتصاد کشور گذاشته است.

در این میان، شمار دیگری از معامله‌گران عنوان می‌کردند، اساسا با سقوط بهای طلای جهانی در 2 روز گذشته، صرفه اقتصادی برای جابه‌جایی طلا و ارز نیز از بین رفته است؛ از نگاه این گروه، در شرایط فعلی برای معامله‌گرانی که به دنبال استفاده وکسب سود از تفاوت قیمتی دو بازار هستند، بهتر است که ارز را از ایران خارج کنند و به‌جای آن طلا وارد کنند. این موضوع به قیمت دلار تحرک بیشتری می‌بخشد، ولی مانع افزایش شدید سکه می‌شود. در واقع مثبت شدن حباب سکه موجب می‌شود که خروج طلا از ایران و ورود ارز به جای آن برای معامله‌گران غیررسمی صرفه اقتصادی خاصی نداشته باشد.

فراز و فرود یک ساله دلار

دلار سال 98 را در کانال 13 هزار تومانی آغاز کرد و در فصل اول سال بیشتر گرایش به افزایش قیمت داشت. این روند به‌خصوص در 50 روز ابتدایی سال‌جاری مشخص بود، چراکه در فاصله ابتدای فروردین تا تاریخ 19 اردیبهشت قیمت دلار بیش 2 هزار تومان جهش کرد و از محدوده 13 هزار و 150 تومانی تا نقطه 15 هزار و 700 تومانی جهش کرد.

از تاریخ 21 اردیبهشت جهت قیمتی دلار تغییر کرد و این ارز در فاز کاهشی قرار گرفت. این روند نزولی را اگر به‌صورت درازمدت پیگیری کنیم، تا اوایل پاییز ادامه پیدا می‌کند؛ دلار در انتهای خردادماه تا نزدیکی ابتدای کانال 13 هزار تومانی عقب‌نشینی می‌کند و پس از آن حدود 2ماه طول می‌کشد تا در یک سرازیری قیمتی به کانال 11 هزار تومان برسد.

پس از فعل و انفعالات افزایش و کاهش قیمت دلار در 4 ماه ابتدایی سال، وارد یک دوره ثبات طولانی‌مدت می‌شویم. در واقع از مردادماه تا اواخر آبان ماه، شاخص ارزی در یک کانال نوسان می‌کند و آن هم کانال 11 هزار تومانی است. در همین بازه زمانی است که کمترین قیمت دلار نیز ثبت می‌شود و در اوایل شهریورماه، شاخص ارزی تا قیمت 11 هزار و 100 تومانی پایین می‌آید.

پس از اینکه دلار چندین‌بار در شکست مرز 11 هزار تومانی ناکام می‌ماند، کم‌کم معامله‌گران افزایشی وارد بازار می‌شوند واز آذرماه شاهد افزایش فاز هیجانی دلار می‌شویم. شاخص ارزی تنها در همین ماه آذر بیش از 10 درصد افزایش قیمت را به ثبت می‌رساند که رتبه دوم بازدهی این ارز در سال 98 را یدک می‌کشد.

بازار پس از این افزایش، در ماه‌های دی و بهمن با یک رشد ملایم‌تر مسیر افزایشی را ادامه می‌دهد تا اینکه در اسفندماه با افزایش شیب رشد خود رکورد‌های جدیدی را به ثبت می‌رساند. بالاترین قیمت 18 ماهه در اسفندماه به ثبت می‌رسد و همینطور بالاترین بازدهی ماهانه. همه این رکورد‌ها خبر از آن می‌دهند که شاخص ارزی در اسفند، ماه پرهیجانی را پشت‌سر گذشته است، ولی چه عواملی موجب ثبت چنین رکورد‌هایی در بازار شدند؟

برخی فعالان باور داشتند رشد ابتدای اسفندماه بیشتر ناشی از بازگشت ایران به لیست سیاه FATF بود. به باور آنها، نوسان‌گیران و سفته‌بازان با جوسازی پیرامون این اتفاق توانستند به راحتی انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار دهند. با این حال، برخی فعالان باور داشتند، اثر این اتفاق خیلی زود از بازار خارج شد و آنچه موجب ادامه روند افزایشی شد، شیوع ویروس کرونا در ایران و ریسک‌هایی بود که به دنبال آن در بازار ایجاد شد.

از نظر این گروه، گسترش این ویروس تقاضای احتیاطی و سفته‌بازی را در بازار افزایش داد؛ هم‌زمان به دلیل مشکلاتی که برای صادرات به‌وجود آمد، انتظار تضعیف سمت عرضه ایجاد شد و گفته می‌شود جا به‌جایی‌های ارزی و تامین تقاضای حواله‌ای نیز تحت‌تاثیر گسترش ویروس کرونا با مشکلاتی مواجه شده است.

سبقت سکه از دلار

سکه در سال 98 از لحاظ میزان بازدهی وضعیت بهتری را نسبت به بازار ارز تجربه کرد؛ حتی سکه در روز‌های انتهایی سال با وجود افت شدید بهای طلای جهانی بیشتر به افزایش نرخ ارز دقت می‌کند و همین عامل موجب شد که روز‌های اخیر نیز شاهد افزایش فلز گرانبهای داخلی باشیم. دیروز نیز در واکنش به افزایش قیمت دلار، سکه تمام بهار آزادی، 60 هزار تومان افزایش را تجربه کرد و به بهای 6 میلیون و 100 هزار تومان رسید.

با این رشد، میزان بازدهی فلز گرانبهای داخلی در سال 98 به6/ 31 درصد رسید. این فلز گرانبها در اسفندماه نیز 8/ 14 درصد افزایش را به ثبت رساند. دلیل رشد بیشتر سکه در سال 98 و اسفندماه نسبت به دلار را باید در روند کلی طلای جهانی جست‌وجو کرد که از اواسط سال 2019 روند افزایشی داشته است.

در این میان، وضعیت بازار سکه نیز از لحاظ حبابی در همین اسفندماه تغییر کرد؛ پیش از آن همواره ارزش بازاری سکه از ارزش ذاتی‌اش کمتر بود.