دنده معکوس ناوگان مسافری در جاده فرسودگی!
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، ناوگان جادهای مسافری از ارکان حمل و نقل در کشور به شمار میرود و این پتانسیل را دارد که همه محورهای اصلی و فرعی را پوشش بدهد. اما نزدیک به دو دهه است که این بخش مهم از مشکلات عدیدهای رنج میبرد. فرسودگی ناوگان، تولید پایین، تحریمهای بینالمللی، وضعیت جادهها، نرخ کرایه و سوخت و... از مشکلاتی هستند که توان اتوبوسرانی بین شهری را تحلیل برده است و حمل و نقل مسافری در کشور نیز مانند حمل و نقل باری دچار چالشهای جدی است.
فرسودگی زیاد یکی از معضلات است
فرسودگی اتوبوسهای مسافربری، یکی از معضلات جدی سیستم و حملونقل کشور بهخصوص در جادههاست. موضوعی که بارها نیز مورد انتقاد قرار گرفته، اما دلایل متعددی برای عدم نوسازی این ناوگان اعلام شده که به نظر میرسد، صرفنظر از منطقی یا غیرمنطقی بودن، نتیجه این عدم نوسازی چیزی جز به خطر افتادن جان صدها تن از مسافران این ناوگان نخواهد بود.
فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی پیش از این گفته بود: «کمبود اتوبوسهای بین شهری مشهود است و این کمبود وقتی بیشتر نمود پیدا میکند که به جهت مراسم دینی و مذهبی در ایام اربعین و 28 صفر مجبور میشویم ناوگان را برای رساندن مسافران به مرزها سوق بدهیم. ضمن اینکه این کمبودها و مشکلات در سایر بخشها مثل بخش ریلی هم هست.»
رضا اکبری، رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جادهای هم اعلام کرده بود: «نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و اتوبوسی را با اولویت در دستور کار داریم و برای بخش اتوبوسی تفاهمنامهای با 5 تولیدکننده داخلی برای ساخت و تولید 1250 دستگاه اتوبوس در مدت زمان یک سال منعقد کردهایم که برای اجرای این پروژه 15 همت تسهیلات باید تامین شود و این یک اقدام بسیار مهم است. همچنین براساس قوانین بالادستی و ماموریتهای سازمانی 30 شاخص عملکردی را برعهده داریم و اجرای این 30 شاخص را هر سال برنامه ریزی میکنیم. نوسازی ناوگان ماشین آلات راهداری در اولویت سازمان قرار دارد و 1200 دستگاه ماشین آلات سنگین باید نوسازی شود که نوسازی بیش از 800 دستگاه انجام شده است.»
با توجه به شرایط و نیازهای کشور بین 7 الی 8 هزار اتوبوس کمبود داریم؛ 20 سال است که شرکتهای داخلی، تولیداتی نداشتند و این چرخه را راه میاندازیم. البته علاوه بر 1250 اتوبوس داخلی 2 هزار اتوبوس هم وارداتی خواهد بود هر چند که واردات اتوبوس هم کار سختی است.
وضعیت هشداردر ناوگان!
اما کارشناسان و دستاندرکاران این حوزه از فرسودگی ناوگان و کمبود نقدینگی میگویند و تداوم این وضعیت را به صلاح نمیبینند. سهیل میرمهدی، رئیس اتحادیه صنف مسافربری استان تهران درباره قیمت بالای اتوبوسهای جادهای و عمر بالای ناوگان مسافری گفته که وضعیت ما در حوزه میزان ناوگان و عمر ناوگان در وضعیت هشدار است. حمل و نقل بیرون شهری و درون شهری اصلا وضعیت خوبی ندارد و بدتر از این نمیشود.
وی تاکید کرده قیمت بالای اتوبوسهای جادهای و عمر بالای ناوگان مسافری به مشکلات موجود دامن میزند و امکان نوسازی را میگیرد.
یک سری اتوبوس وارد شده و برخی شرکتها نیز اتوبوس تولید کردهاند اما قیمتشان بالای 20 میلیارد است. با قیمت بلیت 300 - 400 هزار تومانی، چگونه 30 - 20 میلیارد تومان سرمایهگذاری روی یک اتوبوس انجام شود؟ عمر ناوگان مسافری ایران هم حدود 10 سال از استاندارد جهانی بالاتر است.
حمل و نقل جادهای باید یارانه هدفمند داشته باشد. بیشترین یارانه در برخی از کشورها در حوزه حمل و نقل است. یک اتوبوس که 40 نفر را حمل میکند، نباید مورد حمایت قرار بگیرد؟ وزارت راه اگر میخواهد با این قیمتها بلیتفروشی شود، لوازم و قطعات را یارانهای بدهد.
در همین حال محمدرضا رضایی، رئیس کمیسیون عمران مجلس اعلام کرده بود از 14 هزار اتوبوس برون شهری موجود در کشور حداکثر 7 هزار اتوبوس میتواند مسیرهای متوسط و طولانی را طی کند این نشان میدهد که ما وضعیت اسفباری در حوزه اتوبوس بین شهری داریم و حتما باید نوسازی ناوگان در این حوزه صورت بگیرد.
بررسیها نشان میدهد عمر متوسط اتوبوسهای برون شهری بیش از 15 و نیم سال است؛ این بدان معناست که ما اتوبوسهایی با عمر 20 الی 30 سال داریم که در حال جابهجایی مسافر در جادههای کشور هستند.
بازگشت سرمایه در این حوزه اصلا امکانپذیر نیست. بخش خصوصی احساس میکند که سرمایهگذاری در این حوزه پاسخگو نیست؛ در این خصوص یا باید قیمت بلیت اتوبوس افزایش پیدا کند که امکان ندارد یا اینکه باید در قالب پرداخت یارانه و تسهیلات از رانندگان و صاحبان اتوبوسها حمایت شود.
ضمن اینکه با وجود وضع قانون، عدم هماهنگی بین وزارت صمت و راه و شهرسازی باعث شده که نتوانیم از ظرفیت قانونی برای نوسازی ناوگان استفاده کنیم به ویژه در بحث تامین ارز و ثبت سفارشها با مشکلات جدی روبهرو هستیم.