دود ندانم کاری مسئولان در چشم زرشک کاران / خرید محدود زرشک به دلیل عدم تخصیص اعتبار / از فروش فله ای تا بی رونقی واحدهای فرآوری و بسته بندی زرشک

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، در حالی فصل برداشت زرشک در خراسان جنوبی فرارسیده است که هنوز مسئولان برای خرید و ساماندهی این محصول و حمایت از کشاورزان برنامه ریزی درست و متناسبی انجام نداده اند.

در حالی که برخی از زرشک کاران استان، هنوز هم موفق به فروش محصول سال قبل خود نشده اند، اما حالا مجبورند زرشک تازه امسالی را از درخت ها بچینند که این موضوع باعث سردرگمی آنها شده، چرا که مکانی برای نگهداری آن ندارند. این وضعیت بسیاری از کشاورزان استان است، اما گویا هنوز تعاون روستایی برای خرید زرشک تازه، اقدام جدی انجام نداده است. در همین خصوص مدیرسازمان تعاون روستایی خراسان جنوبی عنوان کرده بود که تشکل ها برای خرید زرشک تازه اعلام آمادگی کرده اند اما متاسفانه حتی یک ریال سرمایه درگردشی برای خرید زرشک، به تعاون روستایی استان اختصاص ندادند.

کشاورزان هم از ورود دلالان به بازار خرید و فروش زرشک خبر داده و اعلام کردند که تاکنون هیچ عامل خریدی از سوی دولت یا کارخانه های فراوری برای خرید زرشک مراجعه نکرده است.

از طرف دیگر قیمت زرشک تازه هم داد کشاورزان را بلند کرده، بطوری که برخی از کشاورزان از فروش محصول خود به قیمت های 7، 8 و 9 هزار تومان خبر می دهند. در حالی که زرشک در دو سه سال قبل هم همین قیمت را داشته است و علی رغم افزایش تورم، قیمت زرشک هیچ تغییری نداشته است.

قیمت زرشک افزایش یابد

حمید ملانوری استاندار خراسان جنوبی، روز یکشنبه 25 مهرماه، در نشست برنامه‌ریزی خرید حمایتی زرشک و زعفران خراسان جنوبی، گفت: تعاون روستایی با کارشناسی مجدد، قیمت زرشک را به منظور حمایت از کشاورزان استان افزایش دهد.

وی افزود: تعاون روستایی که متولی خرید زرشک است، مراکزی را در مناطق مختلف دایر کرده و در حال تحویل گرفتن زرشک کشاورزان است و کشاورزان می توانند با مراجعه به مراکز خرید تعاونی روستایی نسبت به فروش محصول زرشک خود اقدام کنند.

استاندار خراسان جنوبی گفت: با توجه به اهمیت محصولات زرشک و زعفران و همچنین دغدغه‌های کشاورزان در زمینه تولید و بازار فروش محصولات، جلسات متعددی برگزار شده و پیگیری‌هایی نیز در سطح استانی و ملی صورت گرفته است.

تسهیلات ویژه برای صادرکنندگان بخش خصوصی

ملانوری افزود: بخش خصوصی که برای صادرات تمایل به خرید زرشک کشاورزان دارد، از تسهیلات ویژه برخوردار می‌شود.

وی تصریح کرد: قیمت‌گذاری و برنامه‌ریزی برای فروش زرشک باید در داخل استان انجام شود و هیچ کسی نباید در خارج از این منطقه برای زرشک تصمیم‌گیری کند.

استاندار خراسان جنوبی گفت: توصیه ما به کشاورزان این است که با دقت نظر نسبت به تولید محصول کیفی و عاری از بار میکروبی اقدام شود که قابلیت رقابت در بازار جهانی را داشته باشد.

ملانوری افزود: تولید محصولات استراتژیک باید با کیفیت باشد زیرا کیفیت پایین، بازار و تولیدکننده را با مشکل مواجه می‌کند.

وی گفت: آینده محصول زرشک و زعفران خراسان جنوبی نیازمند نگاه مدیریتی صحیح است و روند سنتی گذشته جوابگوی وضعیت پیش‌رو نیست.

ملانوری بیان کرد: سالانه طبق آمار بیش از 21 هزار تن محصول زرشک در استان خراسان جنوبی برداشت می‌شود و هر سال در زمینه فروش با مشکل مواجه هستیم.

وی گفت: برای فرآوری زرشک باید بررسی شود که می‌توان با حمایت از کارخانه‌های نیمه‌تعطیل مشکل را حل کرد یا اینکه باید به دنبال قراردادهای جدید در استان باشیم.

سرمایه در گردش تامین شود

استاندار خراسان جنوبی اظهارکرد: ساخت بارگاه‌های زرشک از دیگر خواسته‌های کشاورزان به همراه یک طبقه مسکونی است که اگر بخش مسکونی در حوزه گردشگری دنبال شود می‌توان گردشگری کشاورزی را در استان تقویت کرد.

ملانوری با بیان اینکه 45 هزار خانوار در خراسان جنوبی وابسته به این محصول هستند گفت: آمادگی واگذاری زمین برای ایجاد بارگاه‌های زرشک در حریم و محدوده روستاها را داریم.

وی سرمایه در گردش را از دیگر خواسته‌های خریداران محصولات استراتژیک استان عنوان کرد و گفت: تامین سرمایه در گردش باید با قید فوریت مورد توجه قرار گیرد و ما نیز حمایت می‌کنیم.

استاندار خراسان جنوبی افزود: تجار و صادرکنندگان می‌توانند از اعتبارات بانک توسعه تعاون استفاده کنند و صندوق حمایت از محصولات کشاورزی با ارایه تسهیلات به خریداران زمینه را برای فروش زرشک مهیا کند.

ملانوری گفت: اگر بخش صنعت به این موضوع ورود کند به‌تدریج نیازمندی‌ها در این زمینه مرتفع خواهد شد و به جای بارگاه‌سازی به سمت صنعتی شدن و فرآوری محصول پیش خواهیم رفت.

وی به برنامه راه‌اندازی تعاونی محصولات استراتژیک خراسان جنوبی اشاره کرد و افزود: این تعاونی قرار است مدیریت تولید، برداشت، فرآوری و قیمت‌گذاری محصول را برعهده بگیرد تا محصولات با ارزش افزوده و قیمت واقعی به فروش برسند.

خرید محدود زرشک توسط تعاون روستایی

غلامرضا قوسی رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: هم اکنون در خراسان جنوبی 18 هزار و 600 هکتار سطح زیر کشت با ظرفیت تولید 22 هزار تن وجود دارد که 38 هزار نفر هم بهره بردار این محصول هستند.

وی در خصوص سرمازدگی باغات زرشک استان، گفت: بر اساس آخرین گزارشی که دریافت شده، باغات زرشک شهرستان سربیشه بیشترین میزان خسارت ناشی از سرمازدگی را داشته که تاکنون با بررسی کارشناسی بیش از 175 هکتار، خسارت حدود یک و نیم میلیارد تومانی ایجاد شده است. در بقیه شهرستان ها هم، سرمازدگی خسارت هایی را وارد کرده است، ولی هنوز بررسی و برآورد نشده است.

قوسی افزود: در این خصوص باغاتی که بیمه بوده باشند، خسارت خود را دریافت خواهند کرد، اما برای باغاتی که بیمه نبوده اند، در حال تهیه گزارش برای ارائه به مدیریت بحران و دریافت تسهیلاتی را به کشاورزان ارائه دهیم.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: هم اکنون تعاون روستایی از طریق تشکل ها و تعاونی ها در حال خرید زرشک است، اما چون میزان خرید محدود است و جوابگوی نیاز کشاورزان نیست، پیگیر هستیم تا منابع ملی و استانی بیشتری جذب و خرید زرشک در حد وسیع تر انجام شود.

قیمت 10 هزار تومانی برای زرشک با کیفیت

قوسی در خصوص قیمت خرید و فروش زرشک هم گفت: قیمت خرید بر اساس کیفیت و مرغوبیت زرشک متفاوت و است و به همین دلیل به قیمت توافقی خرید و فروش می شود. زرشک خریداری شده توسط تعاون روستایی هم در مرکز بسته بندی روستای بجد، بسته بندی و به صورت شاخه و دانه به تهران ارسال می شود.

وی در خصوص نحوه تعیین قیمت هم زرشک هم گفت: برای تعیین ارزش واقعی زرشک، هر ساله تعدادی از کارشناسان از جمله کارشناسان سازمان تعاون، جهاد کشاورزی، اتاق بازرگانی و نماینده خود کشاورزان دور هم جمع شده و بر اساس هزینه های تمام شده، قیمت پایه را انتخاب می کنند. امسال هم قیمت زرشک تازه با شاخه و با کیفیت، بالای 10 هزار تومان است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به این سوال که قیمت واقعی زرشک با توجه به خواص آن، همین قیمت های تعیین شده است؟ اظهارکرد: زرشک یک گیاه ارزشمند است و قطعا قیمت واقعی زرشک با توجه به خواص دارویی و درمانی، دارای ارزش بیشتری نسبت به قیمت تعیین شده است، اما در قیمت گذاری هزینه تمام شده و کیفیت محصول لحاظ می شود.

قیمت زرشک از 35 تا 70 هزار تومان

قوسی با اشاره به اینکه هم اکنون قیمت زرشکی که از سال گذشته مانده و چون خوب خشک و نگهداری نشده، بی کیفیت و سیاه است، 35-45 هزار تومان است، افزود: اما اگر در خشک کردن و بسته بندی زرشک مسائل بهداشتی رعایت شود و محصول بدون بار میکروبی و دارای رنگ و کیفیت خوبی باشد، سازمان تعاون این نوع زرشک را تا قیمت 70 هزار تومان خرید می کند که البته باز در تهران به قیمت 100-120 هزار تومان به فروش می رسد.

باقی ماندن 2500 تن زرشک پارسالی در بارگاه ها

وی در خصوص میزان زرشک باقی ماده پارسالی در انبارها هم گفت: براساس آمارهای سازمان تعاون، حدود یک هزار و 400 تن تا 2 هزار و 500 تن زرشک از سال گذشته در سردخانه ها و بارگاه های بهداشتی باقی مانده است. افرادی که آمادگی دارند می توانند این زرشک را اگر خوب و قابل عرضه باشد، به قیمت توافقی به سازمان تعاون روستایی بفروشند.

قوسی با اشاره به اینکه زرشک حذفی نداریم و همه محصول قابل مصرف است، عنوان کرد: زرشکی که در بارگاه و سردخانه باشد، نه کپک می زند و نه کرم می زند، مگر اینکه در کیسه و شرایط نامناسب دمایی نگهداری شده باشد. زرشکی که کیفیت بیشتر و در واقع چشم بازار داشته باشد، بسته بندی و به عنوان سوغات به فروش می رسد و زرشک درجه دو و سه هم برای فراوری و کنسانتره به کارخانه ها می رود.

قیمت تعاون روستایی از دلالان بیشتر است

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی در پاسخ به این سوال که بیشتر خرده کشاورزان سردخانه و بارگاه بهداشتی زرشک ندارند و ممکن است محصول آنها پوسیده باشد، گفت: آمار ما مربوط به بارگاه ها ی بهداشتی و سردخانه ها است که محصول را به صورت بهداشتی و در شرایط هوادهی مناسب نگه داری می کنند. اما آمار دقیقی از خرده کشاورزان و اینکه چقدر از محصول در خانه های مردم وجود دارد، نداریم. زرشک پوک و کرم افتاده که میزان کمی خواهد بود، قابلیت فروش ندارد.

قوسی با بیان اینکه محصولات زرشک و عناب و... استاندارد خاصی ندارد و قیمت آن به کیفیت، رنگ، بار میکروبی، درجه رطوبت و... بستگی دارد و به همین دلیل قیمت ثابتی برای آن مشخص می شود، ادامه داد: دلال هم که بخواهد زرشک را بخرد، آن را بر اساس کیفیت و شکل ظاهری قیمت گذاری می کند، اما تعاون روستایی به دنبال سود و منفعت نیست و قطعا از قیمت دلال بیشتر می خرد، چرا که هم می خواهد به کشاورز و هم به ایجاد کشش در بازار کمک کند و بازار را به حرکت در بیارد.

وی در خصوص ایجاد بارگاه های بهداشتی زرشک هم گفت: بر اساس آخرین آمار، تاکنون در استان برای ایجاد 230 بارگاه بهداشتی زرشک، مجوز صادر شده است که 201 مجوز مربوط به سه سال اخیر است. اکنون این بارگاه ها با 70 - 80 درصد ظرفیت اسمی فعال هستند.

فعالیت واحدهای فرآوری زرشک با 30 درصد ظرفیت

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی اظهارکرد: در بحث واحدهای فراوری هم تاکنون در استان، برای 8 واحد فراوری با ظرفیت 4 هزار و 600 تن زرشک خشک صادر شده است که این واحدها هم تقریبا با 30 درصد ظرفیت اسمی کار می کنند.

قوسی در خصوص علت فعالیت واحدهای فرآوری با حداقل ظرفیت هم گفت: تک محصولی بودن این واحدهای فرآوری، فراهم نبودن بازار فروش مناسب، نداشتن سرمایه در گردش کافی و... از جمله عواملی است که باعث شده تا این واحدها با ظرفیت حداقلی کار کنند.

وی در خصوص اقدامات انجام شده برای بازاریابی محصولات زرشک هم گفت: تبلیغ و معرفی محصول برعهده خود شرکت ها است و جهاد کشاورزی نمی تواند بصورت مستقیم از محصولات فرآوری شده تبلیغ کند، اما اگر منابع مالی فراهم باشد، می تواند در زمینه بیان خواص محصولات تولیدی زرشک و خواص دارویی و درمانی آن و همچنین امور آموزشی و ترویجی ورود پیدا کند.

قوسی ادامه داد: در همین خصوص طی قراردادی با صدا و سیما، دو سه برنامه مستند تلوزیونی با هزینه 70-80 میلیارد تومان، برای تمام محصولات کشاورزی تولید شده است. سازمان تعاون هم برای حمایت از تولید کننده و ایجاد کشش در بازار و عدم برهم خوردن تعادل بازار، از طریق خرید توافقی محصول کمک می کند.

هنوز تسهیلاتی برای خرید زرشک پرداخت نشده

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی اظهارکرد: در بحث فرآوری اگر سرمایه گذاری بخصوص در چهار شهرستانی که بیشترین سطح زیرکشت زرشک را دارد، در بحث ارائه تسهیلات و سرمایه در گردش، اگر منابعی باشد، در اولویت خواهند بود.

قوسی گفت: سال گذشته برای خرید زرشک، 7- 8 میلیارد تومان از صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی به تعاونی ها و به کارخانه هایی که در بحث خرید کمک کردند، داده شد. امسال هنوز پرداختی در این خصوص وجود نداشته است، اما اولویت پرداخت تسهیلات به واحدهای فرآوری خواهد بود واگر واحدهایی در سال گذشته تسهیلات نگرفتند و امسال متقاضی باشند، در حد مقدورات به آنها کمک خواهد شد.

وی عنوان کرد: اگر سازمان تعاون روستایی 15 درصد زرشک استان را به صورت تازه خریداری کند، باعث تعادل در قیمت و کشش در بازار خواهد شد. تا زمانی هم که تعادل در بازار برقرار نشود، این سازمان باید نسبت به خرید زرشک ورود پیدا کند. البته برنامه ما این است که بیشتر از 15 درصد زرشک تازه خریداری شود و به همین دلیل نیاز است که منابع استانی و ملی بیشتری گرفته شود.

دو ماه است پیگیر جذب اعتباریم

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: اگر منابعی تصویب شود، تشکل ها پیگیری می کنند تا جذب شود. عاملین و مباشرین خرید در حوزه تعاون روستایی، تعاونی ها و تشکل ها هستند و خود صاحبان کارخانه ها هم می توانند عامل خرید شوند که در این خصوص محدودیتی برای دریافت تسهیلات وجود ندارد.

قوسی در پاسخ به این سوال که با توجه به فرارسیدن فصل برداشت زرشک، آیا تصویب اعتبار در این زمان، دیر نیست؟، گفت: اگر منابع مالی در استان باشد و قول داده شود که تامین شود، پرداخت خواهد شد. البته از دو ماه قبل این موضوع را پیگیری می کنیم ولی چون منابع نامشخص بوده، تامین نشده است. هنوز فرصت هست و از طرف دیگر ممکن است کشاورزان هم همین الان درخواست پول نقد نکنند، چرا که وقتی سازمان تعاون به عنوان یک سازمان دولتی ورود می کند، اعتماد می کنند، همانطور که در سالهای گذشته هم خرید همینطور بوده است.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به استراتژیک و مزیت دار بودن محصول زرشک که در انحصار خراسان جنوبی است، تاکنون چقدر در جهت ارزآوری از این محصول و تلاش برای توسعه، حرکت شده است، اظهارکرد: زرشک محصولی است که ارزش اقتصادی بالا و یک محصول لوکس است که بیشتر جنبه صادراتی و سوغاتی دارد. قسمتی از این محصول باید برای سوغات بسته بندی، قسمتی صادر و قسمتی هم فراری شود. اگر از زرشک تولیدی استان، 40 درصد فرآوری، 30 درصد صادر و 30 درصد هم سوغات شود، پرونده آن بسته می شود.

فروش فله ای 60 درصد زرشک

رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی افزود: در حوزه فرآوری تاکنون 8 واحد با ظرفیت 4 هزار و 600 تن معادل حدود 20 درصد زرشک تولیدی استان، ایجاد شده است و برای تحقق سهم 40 درصدی فرآوری، به اندازه 20 درصد دیگر از محصول هم، صنعت فرآوری ایجاد شود. از طرف دیگر، با توجه به اینکه واحدهای فرآوری ایجاد شده با ظرفیت کامل کار نمی کنند، در ابتدا باید این ظرفیت فعال شود و بعدا 20 درصد ظرفیت جدید ایجاد شود.

وی گفت: در حوزه بسته بندی هم تاکنون برای 9 هزار و 600 تن معادل حدود 50 درصد زرشک تولیدی استان، مجوز بسته بندی صادر شده است که در این زمینه هم 40 درصد این ظرفیت فعال است. بنابراین 60 درصد از سهم زرشکی که باید بسته بندی شود، به صورت فله ای به فروش می رسد. در حوزه بسته بندی، دیگر ظرفیتی وجود ندارد و باید به واحدهایی که راه اندازی شده، کمک کرد.

وی بیان کرد: برای افزایش ظرفیت فرآوری و بسته بندی زرشک، باید در زمینه صدور و واگذاری مجوزها و فرایندها کمک شود و تسهیلات و سرمایه در گردش داده شود تا واحدهای فرآوری به ظرفیت اسمی خود برسند. از طرف دیگر باید خود سرمایه گذاران و همچنین دولت، برای فراهم کردن بازارهای داخلی و خارجی تلاش کنند که در حوزه بازار خارجی باید وزارت صمت، وزارت امور خارجه، وزارت اقتصاد و دارایی و وزارت جهاد کشاورزی تلاش کنند تا بازار خارجی قوی که ارزش افزوده خوبی ایجاد کند، در بیرون داشته باشیم.

منابع دولتی محدود است

قوسی افزود: اما چون منابع مالی محدود است و دولت نمی تواند نیاز واحدها را ظرف یک یا دو سال برآورده کند، این واحدها به ظرفیت کامل نمی رسند. یا هم ممکن است محصولات تولیدی، بازار مناسبی نداشته باشند.

وی در خصوص وعده وزیر سابق جهادکشاورزی برای تامین هزینه های تبلیغات تلوزیونی محصول زرشک، گفت: در این خصوص سه برنامه آموزشی یکی با حضور خودم و دو برنامه هم با حضور دو نفر از زرشک کاران نمونه استان، در شبکه آموزش تولید و روی آنتن رفت.

دود ندانم کاری مسئولان در چشم زرشک کاران

بر اساس این گزارش، به گفته مدیرکل جهاد کشاورزی حوزه فرآوری و بسته بندی زرشک با حداقل ظرفیت در حال کار است و به گفته رئیس اتاق بازگارنی بیرجند هم کمتر از یک درصد زرشک استان صادر می شود که این شرایط در مجموع باعث کاهش ارزش افزوده این محصول استراتژیک شده است. دولت و مسئولان استان هم به جای اقدام عملی و متناسب در این زمینه، تنها به حرف و وعده و پیشنهاد و باید و نباید، بسنده کرده اند و معلوم نیست چه کسی باید این بایدها و نبایدها را اجرایی کند.

متاسفانه در حالی خرید و فروش زرشک البته به صورت محدود انجام می شود که هنوز قیمت خرید آن و همچنین منابع تسهیلاتی دولت برای آن تعیین نشده و فقط از عنوان خرید توافقی و جذب اعتبارات نام برده می شود که همین موضوع باعث شده تا خرید زرشک به صورت محدود و بدون اعلام عمومی باشد. این در حالی است که تصمیم گیری در این خصوص، برعهده خود مسئولان استان است و مسئولان بالادستی نقشی در آن ندارند و با این شیوه کار، باز هم دود این ندانم کاری ها به چشم کشاورزان زرشک کار خواهد رفت که هنوز هم غصه زرشک پارسال بر دلشان تازه است.