رازگشایی از علت رویارویی استعمار با زبان فارسی

حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در اجلاس مدیران و مسئولین مراکز دانشگاهی و دپارتمان‌های زبان فارسی ایران و دیگر کشور‌های آسیایی، با بیان اینکه وجود ویژگی‌های کلامی و عرفانی در ادبیات فارسی، مسئولیت همه ما را نسبت به آن، سنگین‌تر می‌کند، گفت: باید در حفاظت از زبان فارسی، جدی‌تر قدم برداریم به ویژه با تاکیدی که مقام معظم رهبری به این موضوع دارند و بیان فرموده‌اند که زبان فارسی، باید همچون گذشته زبان علم جهان بشود. بنابراین، اگر مرجعیت علمی بدون زبان فارسی شکل بگیرد قطعا ما در این عرصه علم خواهیم بود.

وی با بیان اینکه، رویارویی استعمار با زبان فارسی یک واقعیت غیرقابل انکار است، افزود: استعمارگران از قرن نوزدهم علیه زبان فارسی در شبه قاره و افغانستان و ترکیه و حتی ایران تلاش‌هایی را آغاز کرد. ابتدا خط را تغییر داد و خواست مردم و نسل‌های جدید را از این میراث ارزشمند جدا کند. متاسفانه استعمار تا حدودی در برخی کشور‌ها موفق شده است.

خسروپناه با طرح این سؤال که چرا استعمار با زبان فارسی مشکل داشته است و دارد، توضیح داد: رازش این است که زبان فارسی حامل فرهنگ است. حامل فرهنگ حکمی است. این فرهنگ و حکمت بنیان، معنای دقیقی دارد که کمتر از آن سخن گفته شده است. تمام شعرای فارسی زبان، ادبیات فارسی را حکمت بنیان بیان کرده‌اند. حتی شاهنامه فردوسی که نظم حماسی دارد، حکمت بنیان است. پیامش خرد و حکمت و توحید است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تاکید بر اینکه زبان فارسی، صاحب حکمتی است که با شریعت پیوند داشته، گفت: وقتی به اشعار حکمت بنیان ادبیات بزرگ زبان فارسی مراجعه می‌کنیم می‌بینیم همزمان، حکمت عملی و نظری در اشعارشان است. در عرفان ادبی ما هم، عرفان نظری و عملی وجود دارد. مهم‌ترین بحث حکمت نظری، سه مساله است؛ ربط متغیر به متغیر که از آن به زمان تعبیر می‌شود و مقوله مهمی در فیزیک است. ربط متغیر به عالم ثابت که از آن به دهر یاد می‌کنند و دیگر، ربط ثابت به ثابت که از آن به سرمد سخن می‌گویند. عرفا و ادبای ما دقیقا به این حکمت نظری پرداخته‌اند.

وی در ادامه، بیان کرد: حکمت‌های عملی همچون عزت نفس، کرامت، بردباری، تواضع، عاقبت نگری، توکل، هوس ستیزی، شفقت، ساده زیستی، شجاعت در مجموعه ادبیات ما نهفته است.

خسروپناه با اشاره به اینکه پیوند حکمت و شریعت، گوهر آثار ادبای ما محسوب می‌شود، افزود: پس حکمت و شریعت را باید با هم دریابیم. برخی‌ها به ناحق ادبای ما را خردستیز می‌نامند، در حالی که آنها با خرد جزءبسندگی مخالف بودند و با خرد کل همسو بودند. اما در جهان مدرن که حقیقت‌اش انسان گرایی است چیزی به نام عقل کل پیدا نمی‌کنیم. من معتقدم آنچه استعمار به دنبال فارسی زدایی بود رازش در فرهنگ حکمی است. حکمتی که عرفا و ادبا از قرآن گرفته‌اند.

اجلاس «گفتگو‌های فرهنگی آسیایی، زبان فارسی میراث معنوی مشترک» در قالب «هفته گفتگو‌های فرهنگی آسیایی» به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در چهاردهم و پانزدهم مهرماه جاری و به میزبانی شهر نیشابور برگزار می‌شود.

هفته گفتگو‌های آسیایی از 13 تا 16 مهرماه در نیشابور و مشهد برگزار خواهد شد.