راهکارهای تحقق مشارکت مردم در «جهش تولید»

«محمد خوش‌چهره» در گفت‌وگو با ایرنا، با اشاره به شعار سال جدید به نام «جهش تولید با مشارکت مردم»، گفت: بحث‌های اقتصادی علیرغم سادگی ظاهری مباحثی تخصصی و فنی هستند که باید با دقت با آنها مواجه شویم. حدود دو دهه است رهبر انقلاب با توجه به مسئولیتی که مطابق قانون اساسی دارند اولویت‌ها و جهت‌گیری‌ها را تعیین می‌کنند و این اقدام بر مبنای ضرورت‌هایی است که تغییرات عرصه بین‌الملل ایجاب می‌کند.

وی با بیان اینکه در نهادهای کلان اقتصادی برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و سیاستگذاری‌ها صورت می‌گیرد، اما رهبر انقلاب در جایگاه استراتژیک نظام این اولویت‌ها را تعیین می‌کنند، افزود: چراکه به دلیل تحولات و تغییرات در عرصه جهانی و منطقه‌ای بعضی از اولویت‌ها دستخوش تغییر می‌شوند. از جمله یکی از آخرین وقایعی که بر عرصه اقتصاد جهانی تاثیرگذاشت پدیده کرونا بود که رکود سنگینی را بر اقتصاد حاکم کرد، یا مواردی مثل ناامنی‌های منطقه‌ای اولویت‌های اقتصادی را تعیین می‌کنند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: این در پاسخ به کسانی است که در مورد چرایی تعیین شعار در هر سال سوال دارند. مساله آنها این است که مگر یک سیستم تصمیم‌گیری نداریم؟ اما نکته اینجاست که نظام به دلیل تغییراتی که بر عرصه اقتصاد تاثیر می‌گذارد این تصمیم‌ها را می‌گیرد.

خوش‌چهره با بیان اینکه در راستای منافع ملی حوزه‌های امنیت ملی، آرمان‌ها، ارزش‌های ملی و اقتصاد و رفاه ملی حوزه‌هایی تعیین کننده‌ای هستند که هدف‌های ملی از دل آنها بیرون می‌آید، خاطرنشان کرد: در حوزه امنیت ملی حفظ سرحدات، حفظ حکومت و استقلال کشور از اولویت‌ها به حساب می‌آیند. از این رو حوزه اقتصاد و رفاه به دلیل تاثیراتی که بر روی منافع ملی دارد، حوزه مهمی محسوب می‌شود.

وی به‌کارگیری واژه‌ها در حوزه اقتصاد را بحث پیچیده‌ای عنوان کرد و در تبیین چرایی کاربرد کلمه «جهش» برای تولید در قالب شعار سال تصریح کرد: جهش، آهنگ شتابنده‌ای است که در عین اینکه به ظاهر غیرمتعارف است، اما آرمانی است و به معنی آن است که سرعت حرکت را به نحوی تغییر دهیم تا آهنگ قبلی که ما را به هدف نمی‌رساند، به صورت یک جهش و تغییر بنیادی از آن گذر کنیم.

این استاد دانشگاه در ادامه تغییرات ساختاری، سازمانی، رفتاری و نگرشی در نظام‌های تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی را از الزامات «جهش» برشمرد که خروجی آنها برنامه‌ها و استراتژی‌هایی است که نیازمند تحقق آنها هستیم.

اجرای خوب و مناسب از الزامات جهش حتی برای تحقق اهداف فراتر از اقتصاد است

خوش چهره یکی دیگر از الزامات جهش که در دنیا حتی برای تحقق اهداف فراتر از اقتصاد در حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شناخته شده است را اجرای خوب و مناسب آن دانست و تاکید کرد: اگر برنامه‌ای خوب تدوین شده باشد برای اینکه مثمرثمر باشد باید خوب اجرا شود، در واقع برنامه‌ریزی و سیاست گذاری مناسب 50 درصد ماجرا است و 50 درصد بعد به نحوه اجرا بستگی دارد. اهمیت این فرآیند به اجرای خوب برنامه‌های تدوین شده موقوف است.

وی با بیان اینکه یکی از مولفه‌های اجرای خوب یک تصمیم و استراتژی را نقش مشارکت مردم برشمرد که قرار است از این جریانات و برنامه‌ها منتفع شوند و گفت: اگر مردم به تصمیمی باور داشته باشند، باید با موضوع درگیر شوند چراکه مشارکت مردم یکی از الزامات موفقیت طرح‌ها، برنامه‌ها، تصمیم‌گیری‌ها و استراتژی‌های ملی و فراملی و اصل شناخته شده‌ای است که نظام جمهوری اسلامی از ابتدا بر همین مبنا بر نظام شاهنشاهی پیروز شد و با تجزیه‌طلب‌های ابتدای انقلاب ذیل شعار وحدت کلمه مقابله کرد و در جنگ تحمیلی توانست کشور را حفظ کند.

نماینده ادوار مجلس افزود: در ادبیات سیاسی به مشارکت مردم «سرمایه اجتماعی» گفته می‌شود که پس از انقلاب تحت عنوان سرمایه‌ای به نام مردم از آن یاد شد. مشارکت مردم این قابلیت را دارد که آرمان‌ها و اهداف را محقق و تهدیدات را دور کند.

خوش‌چهره در تشریح چگونگی شکل‌گیری سرمایه‌ای به نام مردم، اظهار کرد: اگر بخواهیم از اینکه چگونه سرمایه‌ای به نام مردم شکل می‌گیرد مهندسی معکوسی داشته باشیم، باید گفت ساده‌ترین وجه این است که مردم به یک ایده یا تصمیم ملی و حقانیت و عقلانیت نهفته در پس آن تصمیم باور، قبول و ایمان داشته باشند و باور و قبول خودشان را با مشارکت و حضور در آن عرصه نشان دهند. بنابراین مهمترین نکته این است که این باور را در میان مردم به وجود آوریم.

وی با تاکید مجدد بر اینکه داشتن نظام اجرایی خوب از الزامات جدی و بنیادی جهش تولید است، بیان کرد: در راستای اجرا نقش و حضور ذینفعان - در شرایطی که طرح یک طرح ملی باشد، این ذینفعان مردم هستند - اهمیت دارد و نیز این نکته که مردم توجیه باشند و بدانند حضور در این جریان به نفعشان است. به عنوان مثال در بحث جمع‌آوری زباله اگر بهترین و به روزترین دستگاه‌های جمع‌آوری زباله را داشته باشید، اما مردم در این موضوع مشارکت نداشته و به آن باور نداشته و همکاری نکنند، چه بسا می‌تواند تبدیل به یک معضل سیاسی شود.

باور و ایمان مردم مشارکت ایجاد می‌کند / مسئولان از مردم بخواهند که در عرصه حاضر شوند

این کارشناس اقتصاد خاطرنشان کرد: بنابراین باور مردم است که این مشارکت را ایجاد می‌کند، بخشی از این هدف با گفتن محقق می‌شود از این رو مسئولان باید به مردم بگویند و از آنها بخواهند در عرصه حاضر شوند، بخشی دیگر با نوع عمل است که در قالب یک تصمیم عقلایی، شفاف و صادقانه و استدلال‌های عاقلانه درخصوص اینکه به چه دلیل مردم از این سیاست نفع می‌برند، می‌تواند در تحریک مشارکت مردم نقش داشته باشد.

خوش‌چهره اضافه کرد: به عنوان مثال اگر بیکاری برای بعضی از کشورها یک فاجعه و برای برخی دیگر بحران، و برای برخی مساله است، این معضل با موعظه و دعا حل نمی‌شود، بیکاری با رونق تولید و رفع موانع تولید از بین می‌رود.

وی، مشارکت مردم در عرصه اقتصاد را دارای صورت‌های مختلف عنوان کرد و گفت: این مشارکت یک وقت با همسو شدن با سیاست‌های پولی یک کشور مثلا سپرده‌گذاری و خرید اوراق مشارکت محقق می‌شود، یک وقت دیگر در عدم هجوم بردن به بازارهای هیجانی و سوداگرانه، مردم با تخصیص منابع و امکانات خودشان در مسیر درست می‌توانند رونق تولید را رقم بزنند.

این استاد دانشگاه یادآور شد: این تاکید رهبر انقلاب کاملا به جا است که هرقدر تصمیمات و برنامه‌ها خوب باشد، اگر نتوانند مشارکت مردمی را جذب کنند توفیقی نخواهند داشت.