راهکارهای مقابله با خشکسالی؛ از آبخیزداری تا انرژی‌های تجدیدپذیر
در حالی که خشکسالی در ایران تشدید شده است و به گفته کارشناسان با تنش آبی روبرو هستیم، راهکارهای مختلفی از استفاده از نیرودگاه‌های خورشیدی گرفته تا گسترش آبخیزداری برای مدیریت منابع آبی کشور از سوی کارشناسان و مسوولان ارایه می‌شود.
به گزارش ایسنا ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و از دیرباز ایرانیان تلاش کرده‌اند که از آب بیشترین استفاده را ببرند. در سال‌های اخیر خشکسالی در کشور تشدید شده است و به اعتقاد کارشناسان وضعیت محیط زیست و منابع آب کشور بسیار شکننده است و می‌توان گفت در ایران به ورشکستگی آبی رسیده‌ایم. در این شرایط به گفته احد وظیفه - رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی - تنش آبی در پاییز امسال ادامه دارد و این فصل نسبتا گرم و کم‌بارشی پیش‌بینی می‌شود.
در این شرایط مسوولان و کارشناسان راهکارهای مختلفی را برای مدیریت بهینه آب مطرح می‌کنند. علیرضا قاضی زاده - کارشناس حوزه آب و محیط زیست - در یک برنامه رادیویی ضمن اشاره به 80 درصد مناطق خشک در کشور اظهار می‌کند: کشور ما یک درصد از مساحت کره زمین را دارد و تنها 36 درصد از منابع تجدیدپذیر را دریافت می‌کنیم. سالیانه 250 میلی متر در کشور بارش داریم که حدود 400 میلیارد متر مکعب است و اگر 70 درصد آن را به‌صورت تبخیر و تعریق در نظر بگیریم تنها 130 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر و 13 میلیارد مترمکعب ورودی از آب‌های مرزی داریم.
وی ضمن اشاره به 800 میلی لیتر متوسط بارش و 700 میلی متر متوسط تبخیر جهانی می‌گوید: 70 درصد بارندگی‌ها در ایران تنها در 25 درصد مساحت کشور رخ می‌دهد و تنها 25 درصد آن در فصول آبیاری است.
این کارشناس حوزه آب و محیط زیست ستاد ویژه توسعه فناوری نانو ضمن اشاره به نیاز به 113 میلیارد مترمکعب آب در سال 1400 اظهارمی‌کند: از این مقدار 102 میلیارد برای مصارف کشاورزی و 7 درصد برای شرب و 2 درصد برای صنعت پیش بینی شده است و در همین نقطه تنش‌های آبی بروز می‌کند.
قاضی زاده با بیان اینکه بخش بیشتری از منابع زیرزمینی تجدیدپذیر است، تصریح می‌کند: در سال 80 سالیانه 5.5 میلیارد مترمکعب از منابع زیرزمینی اضافه برداشت داشتیم و اگر از آن سال تا کنون این مقدار را به صورت 20 سال در نظر بگیریم یعنی معادل یک سال مصرف آب را از منابعی که قابل برگشت نیست، دریافت کرده‌ایم و این زنگ خطر است.
وی با بیان اینکه سرانه آب تجدید شونده برای هر نفر در سال 1400 تا 1300 مترمکعب پیش بینی می‌شود، می‌گوید: استفاده از منابع آب‌های نامتعارف می‌تواند در کنترل خشکسالی موثر باشد که فاضلاب‌های شهری از جمله آن‌هاست و می‌توان با تصفیه آن را دوباره استفاده کرد همچنین شیرین سازی آب‌های شور نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
دکتر رسول صراف - استاد دانشکده مواد دانشگاه شهید مدرس - راه حل متفاوتی را ارایه و اظهار می‌کند: برای حل معضل خشکسالی کشور چاره‌ای جز استفاده از نانوتکنولوژی و نیروگاه خورشیدی نداریم.
او در یک برنامه رادیویی با بیان اینکه بحران خشکسالی زندگی و کشاورزی را به خطر می‌اندازد، ادامه می‌دهد: براساس مطالعات یکی از راه‌هایی که در مقابله با خشکسالی موثر بوده، استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی است و اگر بتوان از این طریق برق تولید کرد بخش زیادی از کمبود آب و در نتیجه خشکسالی حل می‌شود.
این استاد دانشکده مواد دانشگاه شهید مدرس شرط اصلی نیروگاه خورشیدی را آفتاب می‌داند و ضمن اشاره به 300 روز آفتابی در کشور خاطرنشان می‌کند: در کنوانسیونی که در پاریس تشکیل شد به ایران تکلیف شد که به میزان 4 درصد قطعی و 8 درصد مشروط باید میزان آلایندگی‌ها را کاهش دهد و زمانی این هدف محقق می‌شود که از نیروگاه خورشیدی استفاده کنیم.
در این میان مسوولان راهکارهای دیگری ارایه می‌دهند. حمیدرضا زکی‌زاده - معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران - معتقد است: آبخیزداری می‌تواند با مدیریت سیلاب و استحصال آب آن برای کشاورزان، حداقل از اثرات خشکسالی و سیلاب بکاهد.
امیر عباس احمدی - رییس اداره مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق اداره کل محیط زیست استان تهران - هم با اشاره به خشکسالی شدید و خیلی شدید تهران به ضرورت تدوین برنامه‌ای جامع برای مدیریت آب اشاره می‌کند و می‌گوید: لازم است چند دستگاه همکاری کنند و در نهایت در سطح سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یک برنامه جامع برای کنترل این وضعیت تدوین شود.
وی همچنین بر ضرورت کنترل مهاجرت به پایتخت، لزوم کنترل ساخت و ساز در تهران و اجرای طرح آمایش استان تهران تاکید می‌کند.
در حالی که راه‌حل‌های مختلفی از سوی مسوولان و کارشناسان برای مدیریت آب و مقابله با خشکسالی مطرح می‌شود که لازم است از نگاه بخشی و دستگاهی به آب خودداری شود و دستگاه‌ها با همکاری در جهت مدیریت شرایط کنونی تلاش کنند.
انتهای پیام