راه‌حل چندوجهی بحران آب

در چنین شرایطی، هر راه‌حل تک‌بُعدی محکوم به شکست خواهد بود. ما با مساله‌ای مواجه‌ایم که فقط فنی نیست، فقط اقتصادی نیست و فقط اقلیمی هم نیست. عبور از بحران آب، نیازمند مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ، دقیق و مبتنی بر شواهد است؛ از ممیزی دقیق مصرف آب در کشاورزی و صنعت گرفته تا بازبینی سیاست‌های کشت، اصلاح جانمایی‌ها، تقویت بازچرخانی، ارتقاء فناوری مصرف، تغییر الگوی مصرف و البته تامین مطمئن آب در مناطق استراتژیک صنعتی. در این میان، پروژه‌های انتقال و شیرین‌سازی آب خلیج فارس، از جمله آنچه در محور بندرعباس - یزد و نیز برای پشتیبانی از صنایع معدنی و فولادی کشور انجام شده، یکی از گزینه‌های مهم برای مدیریت منابع آب در فلات مرکزی به شمار می‌رود. اما باید تاکید کرد که این پروژه‌ها نه جایگزین اقدامات اصلاحی دیگر، بلکه مکمل آنها هستند. آب شیرین‌شده، به‌دلیل هزینه‌های بالای نمک‌زدایی، انتقال و نگهداشت، منبعی ارزشمند و راهبردی است که باید به‌صورت هدفمند و در نقاط با بازدهی بالا و ضرورت حیاتی، مصرف شود.

تخصیص این آب به صنایع بزرگ و پرارزش‌افزا (مانند فولاد مبارکه) تصمیمی اقتصادی، فنی و توسعه‌محور است که می‌تواند به کاهش فشار بر منابع آب شیرین داخلی منجر شود، به‌شرط آن‌که با بازچرخانی داخلی، بهره‌وری بالا و کاهش مصرف در زنجیره تولید همراه شود. واقعیت این است که راه‌حل بحران آب ایران، فقط در یک پروژه، یک بخش یا یک نهاد نیست. ما نیاز به هم‌صدایی بین کشاورزی، صنعت، دولت و جامعه داریم. باید واقعیت‌ها را بپذیریم: سهم بالای کشاورزی در مصرف، کم‌توجهی به آب مجازی، ناکارآمدی بخشی از نظام تخصیص و در عین حال نیاز کشور به توسعه صنعتی پایدار. در این میان، پروژه‌های شیرین‌سازی، اگر به‌درستی در دل راهبرد ملی حکمرانی آب بنشینند، می‌توانند نقشی کلیدی ایفا کنند. مساله امروز ما فقط کم‌آبی نیست، مساله این است که باید دقیق، عادلانه، و آینده‌نگرانه برای آب تصمیم بگیریم. هیچ راه‌حلی به‌تنهایی کافی نیست؛ اما هر راه‌حل درست، بخشی از مسیر نجات است. و شیرین‌سازی آب دریا، اگر در جای درست و با مصرف درست انجام شود، یکی از همین بخش‌های حیاتی است.

* رئیس هیات عامل ایمیدرو