روایت آقای گوینده از اولویت تبلیغ پفک نسبت به کتاب!

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، رضا بهرامی تنها در نویسندگی و کارشناسی مدیریت کسب‌وکار خلاصه نمی‌شود؛ چرا که او به‌عنوان گوینده و خواننده سبک پاپ موسیقی هم شناخته می‌شود. او فعالیت هنری خود را از مدرسه عالی رسانه در حوزه دوبله زیر نظر چنگیز جلیلوند آغاز کرد و پس از آن با رادیو، در بخش نمایش همکاری خود را ادامه داد. «صمد بزرگمرد کوچک» در قطع رقعی و برای رده سنی بزرگسالان منتشر شده است.

یکی از نکات جالب قصه جدیدی است که او در راه چاپ و انتشار دارد. بهرامی در جریان گفت‌وگو این‌طور می‌گوید که این کتاب داستانی واقعی از دوران همه‌گیری کرونا است که انگار همه‌چیز در نقطه‌ای منجمد شده بود.

به‌گفته وی داستان «نقطه صفر» همچون آثار قبلی به‌سمت دیده‌ها و تجارب واقعی خودش رفته است و رنگ‌وبوی کسب‌وکار در آن دیده می‌شود.

در ادامه بحث درباره کم‌کاری‌های رسانه خصوصاً تلویزیون و برخی رسانه‌های دیگر نسبت به «کتاب» و ساخت برنامه‌ها و سریال‌هایی که با کتاب و سرانه مطالعه در کشور سروکار داشته باشد و همچنین تبلیغات گسترده تجاری و کالامحوری که در جریان است و خبری از تبلیغِ محصولات فرهنگی نیست با رضا بهرامی به عنوان نویسنده و کارشناس در این حوزه گفت‌وگو کردیم.

بهرامی صحبت‌های خود را در راستای کم‌کاری‌های رسانه‌ای درباره کتاب این‌گونه آغاز می‌کند: یک جدال نانوشته‌ای بین کتاب و کتابخوانی و فضای مجازی در جریان است؛ کسی این را مشاهده نمی‌کند. اگر بیاییم این جدال را به رقابت فوتبالی و یا ورزشی تشبیه کنیم شاهد یک جدال نابرابر و نانوشته هستیم. قطعاً به تعبیر کشتی‌گیرها، یک ضربه فنی اتفاق افتاده است.

وی تأکید کرد: نهادهای فرهنگی ما اعم از وزارت ارشاد و صداوسیما که بیشتر یک نگاه کالامحوری و اقتصادی خصوصاً در نگاه تبلیغاتی‌شان پیدا کرده‌اند باید به سمت فرهنگ‌محوری برگردد. نه اینکه بخش اقتصادی و تجاری اهمیت دارد بلکه واقعیت این است در مقوله کتاب هم بخش اقتصادی بسیار قدرتمندی نهفته است. اما ناگزیریم که به این نکته اشاره کنیم سرانه مطالعه ما در سطح منطقه هم در پایین‌ترین سطح قرار دارد. شاید یکی از دلایل مهم آن همین جدال نابرابر نسل جدید و ترجیح بیشتری باشد که به فضای‌مجازی می‌دهند تا توجه به کتاب.

این نویسنده و کارشناس رسانه خاطرنشان کرد: عملاً نسل جدید کتاب را کنار گذاشتند. اگر از منظر تولیدکننده (انتشارات) و اقتصاد و نویسندگان کتاب به ماجرا نگاه کنیم با این نکته مواجه می‌شویم متأسفانه پفک از کتاب بهتر فروخته می‌شود. چرا؟ به همان نکته‌ای برمی‌گردد که متأسفانه دستگاه‌های مختلف این محصولات مضر برای سلامتی را بیشتر تبلیغ می‌کنند تا یارِ مهربانی که به جنبه‌های اندیشه‌ای و تفکریِ جامعه رنگ و بو می‌دهد هیچ جایگاه درستی در تبلیغات رسانه‌ای ندارد.

وی افزود: وقتی از فقدان جایگاه تبلیغی صحبت می‌کنیم که نویسنده‌ای همچون خودم که سال 1390 «معجزه حرکت» را نوشتم هیچ شبکه و فضای یکپارچه‌ای برای عرضه این کتاب وجود نداشت. البته در همین فضا متوجه شدم این فقدان و خلأ جدی وجود دارد و کماکان هم جایِ خالی این توجه احساس می‌شود. چون کتاب باید در کتابفروشی باشد کتاب را که نمی‌توان در سوپرمارکت برای عرضه گذاشت! بنابراین رسانه باید در خدمتِ توزیع قدرتمندِ کتاب باشد طبیعتاً بر ارتقاء سرانه مطالعه و بالا بردن انگیزه نویسندگان هم تأثیرات بسزایی خواهد داشت.

بهرامی تأکید کرد: متأسفانه در بسیاری از اوقات پیش آمده برای تبلیغ یک کتاب در رسانه‌ها چند ده میلیون باید بپردازیم که یک دقیقه آنونس و تیزر درباره آن کتاب پخش شود. مگر یک نویسنده و انتشاراتی چقدر سود می‌کند زیر بار چنین تبلیغاتی برود. در حالی‌که به جای این همه تبلیغات بازرگانی رنگارنگ که بسیاری از آنها هیچ سودی هم برای مخاطبان ندارد می‌توان از تبلیغ محصولات فرهنگی بهره برد که فضای علمی و اندیشه‌ای جامعه را بالا ببرد نه اینکه امروز از پایین آمدن هولناک سرانه مطالعه با هم صحبت کنیم.

این نویسنده در کنار انتقاد از خلأ جریان رسانه‌ای درست برای عرضه و معرفی کتاب و بالا بردن سرانه کتابخوانی در کشور به حمایت ناشرین از آثار خارجی هم اشاره کرد و گفت: متأسفانه یکی از لطمه‌های بزرگی که به جریان نویسندگی کشور خورده و کماکان هم این آسیب وجود دارد حمایت خود ناشرین از آثار خارجی است. کتاب‌هایی که هیچ‌گونه سنخیتی با فرهنگ غنی ایرانی اسلامی ما ندارد اما در سطح وسیع ترجمه و در سطح توزیع و مورد حمایت قرار می‌گیرند. اینجا باید به مافیای کتاب اشاره کرد که قدرتمند در میدان حضور دارند.

بهرامی در ادامه اضافه کرد: این روزها که نمایشگاه کتاب تهران برقرار است باز باید این نکته را بگوییم که فقط برای چند روز کتاب روی بلیبوردها، در تیزرهای تبلیغاتی تلویزیونی و... مورد توجه است و پس از آن دیگر اولویت نیست. در حالی‌که اگر می‌خواهیم جامعه نویسندگی و فضای نشر و کتاب در کشور رونق بگیرد باید اولویت فرهنگی ما کتاب باشد.

این گوینده و دوبلور در پاسخ به این سؤال که چرا بسیاری از هنرمندان از فضای کتاب و کتابخوانی فاصله دارند، گفت: این نکته یک فاجعه است که وجود دارد. هنرمندان ما که در عرصه فرهنگ و هنر و رسانه فعال‌اند باید پوز کتاب و کتاب‌خوانی‌شان را در فضای‌مجازی بدهند اما شما کمتر هنرمندی را سراغ دارید که اگر نویسنده‌ای از آن هنرمند بخواهد کتاب مرا تبلیغ کند، زیر بار این تبلیغ برود. متأسفانه شاهد هستیم بیشتر ترجیح‌شان به تبلیغ مبلمان، خانه، لوازم آرایشی و بهداشتی و ماشین‌های آنچنانی است. نام این اتفاق هم شکست فرهنگ و کتاب در برابر فضای‌مجازی است.

وی از صداوسیما خواست برنامه‌های پرطرفدار در حوزه کتاب بسازند، افزود: ما امروز به ساخت برنامه و آثار نمایشی‌ای نیاز داریم که بعضاً در گذشته ساخته می‌شدند و بسیار تأثیرگذار بودند. واقعاً چه اشکالی دارد که برنامه‌هایی در این حوزه ساخته شوند حتی چالشی در حوزه کتاب و جریانِ نشر در کشور ایجاد کند. شاید بسیاری بر این باورند در یک برنامه با فضای کتاب و کتابخوانی، دو نفر صرفاً درباره ادبیات محض و نویسندگی صحبت کنند در حالی‌که می‌توان با یک برنامه جذاب به سراغ موضوع کتاب‌های بی‌محتوا رفت یا به افشای پشت پرده کتاب‌های ترجمه‌ای و مافیا و رانت‌هایی که در این زمینه در جریان است، پرداخته شود.

بهرامی در پایان به کتاب جدید خود تحت عنوان «نقطه صفر» اشاره کرد که در دست آماده‌سازی است اگر جریانات مالی آن فراهم شود نسخه کاغذی و دیجیتالی آن به بازار عرضه خواهد شد.