روایت صفر تا صد حادثه پلاسکو از زبان سخنگوی آتش‌نشانی تهران
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی گفت: پس از تلاش‌های آتش‌نشانان زمانی که نمای بیرونی ساختمان پلاسکو دچار فروریزش شد، می‌دانستیم این ساختمان به طور قطع فرو می‌ریزد.
سیدجلال ملکی روز یکشنبه درباره وقایع حادثه پلاسکو (پنجشنبه 30 دی ماه سال 1395) هشتمین سالگرد این حادثه تلخ که منجر به شهادت 16 آتش‌نشان شد، اظهار کرد: حوالی ساعت هشت صبح زنگ زدند که پلاسکو دچار آتش‌سوزی شده است.
وی افزود: از آنجا که تجربه نشان داده که حوادث مکان‌های مهم به خاطر اینکه نیرو‌ها سریع شروع بکار می‌کنند و سریع کار جمع می‌شود، به طور معمول پس از نیم ساعت خبر آن منتشر می‌شود که کار جمع شده، اما در حادثه پلاسکو خبر دادند که اوضاع خوب نیست و یکی دو طبقه کامل دچار آتش‌سوزی شده و متوجه شدم که این آتش‌سوزی جان‌دار و وسعت زیادی دارد.
ملکی با بیان اینکه بی‌درنگ با همکاران واحد روابط عمومی آتش‌نشانی به محل ساختمان پلاسکو در چهارراه استانبول اعزام شدیم، ادامه داد: ابتدای میدان جمهوری رسیدیم فاصله نسبتا زیاد بود، اما خاطرم است که از 2 طرف ساختمان پلاسکو دود غلیظی آسمان را فراگرفته بود و ساختمان پلاسکو یک دیو دو سر شده بود، ساختمان بزرگی که از 2 طرف دود غلیظ به بالا تنوره می‌زد، متوجه شدیم این حادثه بزرگی است.
کانون آتش‌سوزی از دل شمال غربی طبقه نهم ساختمان پلاسکو بود
ملکی افزود: جمعیت زیادی در اطراف حادثه حضور داشتند از حوالی چهارراه استانبول دیگر امکان تردد با ماشین نبود، پیاده با یکی از همکاران لباس پوشیدیم و حدود ساعت هشت و 30 خودم را به پای ساختمان پلاسکو رساندم وقتی رسیدم آتش‌نشانان با استفاده از چند نردبان مشغول عملیات بودند، اصل کانون آتش‌سوزی از دل شمال غربی طبقه نهم ساختمان کوچه سمسام که کوچه پشت پلاسکو بود، آغاز شده بود.
وی اضافه کرد: به علت باریک بودن نردبان‌ها و بالابر‌های آتش‌نشانی امکان تردد از این محل وجود نداشت، تلاش زیادی انجام شد در نهایت حتی امکان بردن حتی یکی از نردبان‌ها به این مسیر نبود تا داخل کوچه محل آتش‌سوزی آب‌پاشی شود، اما نمی‌رسید، آتش‌نشانان از طریق پاساژ کنار پلاسکو که چهار طبقه بود با استفاده از منبع بزرگ آب موفق شدند در شرایط سخت و دشوار در مجاورت ساختمان 16 طبقه پلاسکو کار را پیش ببرند.
دستور تخلیه ساختمان پلاسکو صادر شد
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران گفت: حرارت بسیار بالا بود و آتش‌نشانان پس از چند دقیقه فعالیت به بیرون از ساختمان می‌آمدند و آتش‌نشان تازه نفس جایگزین می‌شدند، خودم هم چندین بار داخل ساختمان پلاسکو رفتم و به واسطه حضور چند نفر از مدیران شهرداری خودم را به پایین ساختمان رساندم، این افراد که کت و شلوار بر تَن داشتند اصرار کردند که می‌خواهیم داخل ساختمان بازدید میدانی داشته باشیم، اعلام کردم که اکنون شرایط مناسب نیست، اما اصرار داشتند که با توجه به سبک شدن آتش حتما می‌خواهند طبقه اول ساختمان را بازدید کنند.
وی یادآور شد: اما قبل از وارد شدن این افراد به داخل ساختمان، به یکباره صدای ریزش شیشه‌ها را شنیدیم، کل شیشه‌های ساختمان تخریب شد و احساس کردیم که شرایط حساس است دیگر هیچ کسی اجازه ورود به داخل ساختمان را نداشت، در این زمان بود که دستور تخلیه ساختمان صادر شد.
ملکی اظهار کرد: در همین هنگام کنار ساختمان پلاسکو یک گاراژ بود وقتی که از کنار ساختمان پلاسکو را نگاه کردم دیدم که ضلع شمالی ساختمان همه شیشه‌ها ریخته که این موضوع از نشانه‌های احتمالی نشست ساختمان بود که به همین منظور دستور تخلیه ساختمان صادر و تلاش شد که افراد را از داخل ساختمان خارج کنیم، اما از وضعیت آتش‌سوزی در داخل ساختمان خبر نداشتیم، اما دیدم که بعضی آتش‌نشانان از روی ساختمان با استفاده از نردبان و نمای ساختمان در حال ترک ساختمان بودند.
وی تاکید کرد: بسیار عجیب بود مگر چه اتفاقی افتاده مکالمات بی‌سیم هم شلوغ بود و دقیقا مشخص نبود چه اتفاقی افتاده، اما چند آتش‌نشان که از داخل بیرون آمدند گفتند که دو تا سه طبقه ساختمان تخریب و چند نفر زیر آوار گرفتار شدند.
ملکی افزود: در این شرایط همه افراد شخصی بیرون رفته بودند، پس از صادر شدن تخلیه ساختمان آتش‌نشانان 300 تا 400 نفر از مالکان و افراد شخصی را از داخل ساختمان خارج و جلوی یک فاجعه انسانی گرفته شد در هیمن حین تلاش شد از طریق نردبان و از کنار پنجره‌ها آتش‌نشانان از داخل ساختمان خارج شوند.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهر تهران ادامه داد: در این لحظات دیگه متوجه شده بودیم که وضعیت ساختمان خوب نیست و وضعیت بحرانی است و احتمال دارد که هر لحظه ساختمان دچار ریزش شود برای همین در این لحظات حساس نیرو‌های آتش‌نشانی را به حداقل رساندیم، در این لحظات، تعدادی از آتش‌نشانان زیر آوار گرفتار بودند و می‌خواستیم که برای کمک به این افراد نیرو به داخل فرستاده شود که در مرحله دوم پس از ریزش چند سقف حوالی ساعت 11:33 لحظه شوم فرا رسید و تمام 16 طبقه ساختمان فروریخت.
وی اضافه کرد: در آن لحظه تلخ در چند قدمی ساختمان پلاسکو بودم در خیابان جمهوری، همه ناراحت و عصبانی بودند صدای گریه‌های آتش‌نشانان در پایین ساختمان بسیار زیاد بود، اما اول دیوار، بتن و آجر‌های ساختمان تخریب شد و سپس اسکلت فلزی ساختمان فروریخت. انگار همین چند ساعت قبل این اتفاق افتاده، یکی از ستون‌های اصلی ساختمان وقتی داشت تخریب می‌شد به طور کامل نزدیک صورتم بود، همه افرادی که آنجا بودند شوکه شدیم، به بچه‌ها گفتم خوابیم یا بیدار!
ملکی یادآور شد: تا چند دقیقه قبل ازدحام جمعیت بود اصلا نمی‌شد از میان هجوم مردم حتی گذر کرد تا درون ساختمان عملیات انجام شود، اما ظرف چند ثانیه جز نیرو‌های آتش‌نشانی افراد دیگری نبودند، همه مردم فرار کرده بودند محیط خالی از مردم شد، تیرآهن‌های ساختمان به پایین ریخته شد.
وی اظهار کرد: اپراتور نردبان در این لحظه سخت، کار بزرگی انجام داد هر کس جای او بود اولین کاری که می‌کرد شاید اگر یک آدم بی‌مسئولیت و مسئولیت‌ناپذیری بود اول خودش را نجات می‌داد، اما همانند یک مرد ایستاد پشت دستگاه اپراتوری و در آن لحظه گرد و غباری که چشم چشم را نمی‌دید وارد عملیات نجات شد، آنقدر گرد و خاک بود که حتی یک متری خودمان را هم نمی‌دیدیم، اما این مرد ایستاد و وقتی که گرد و خاک خوابید، اگرچه بالابر نردبان از کار افتاده بود، اما از طریق پله‌های این نردبان برخی از آتش‌نشانان را به پایین انتقال داد.
پلاسکو به تلی از خاک و خاکستر تبدیل شد
ملکی اظهار کرد: وقتی که گرد و خاک کمتر شد، دیگر پلاسکویی وجود نداشت، به بچه‌ها گفتم آن ساختمان 15 تا 16 طبقه با ارتفاع بیش از 50 متر به تلی از خاک و خاکستر تبدیل شده و به اندازه سه تا چهار طبقه فقط دود، آتش، حرارت و خرابه‌هایی بجامانده، تبدیل شد.
وی افزود: با این حادثه دیگر عملیات آتش‌نشانان تغییر کرد، عملیات ما اطفای آتش و خاموش کردن آتش نبود، آواربرداری، جست‌و‌جو برای دسترسی سریع به همکاران آغاز شد، بلافاصله تشکیل جلسه بحران داخل یکی از ساختمان‌های کناری در دستور کار بود و انجام شد، مدیرعامل و معاون عملیات وقت آتش‌نشانی آمدند، در این لحظات هیچ اطلاعاتی نداشتیم و نمی‌دانستیم چند نفر زیر آوار هستند، اما می‌دانستیم که شهروندان نیستند، چون همه افراد شخصی را از ساختمان خارج کرده بودیم، تماس‌ها پشت تماس و همه از مدیران، خبرنگاران و خانواده نگران بودند، اما در این شرایط نمی‌توانستم تلفن جواب بدهم.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران ادامه داد: آتش‌نشانان هر کدام یک گوشه نشسته و بسیار ناراحت وضعیت همکاران بودند تجربه این کار را نداشتیم، اما از آنجایی که آتش‌نشان‌ها صحنه‌هایی می‌دیدیم که برای نجات جان افراد، به شهادت می‌رسند در نتیجه سریع وضعیت را جمع کردیم و ستاد بحران تشکیل شد. نیرو‌های آتش‌نشانی به همراه یک گروه از عوامل شهرداری و ستاد بحران برنامه‌ریزی کردند تا بتوانیم عملیات آواربرداری و جستجوی افراد زیرآوار را انجام دهیم. به طور دقیق 10 شبانه‌روز پس از پایان عملیات آواربرداری، حتی تا یک متر پایانی را هم جمع کردیم در آن زمان فقط آتش، دود، خاک و خاکستر جمع می‌کردیم.
به گفته وی، آرزوم می‌کنم چنین صحنه‌های تلخی هیچگاه رخ ندهد، چنین صحنه‌ای را در این سال‌ها ندیده بودم. حادثه آوار زیاد رفته‌ام حادثه مترو پل آبادان هم در محل بودم، اما فقط آن حادثه فقط آوار بود. زلزله‌های زیادی را تجربه کردم، اما این حادثه پلاسکو ترکیبی از آوار و آتش بود، همزمان که آواربرداری می‌کردیم و دنبال پیکر همکاران می‌گشتیم سلول‌ها دائم کار می‌کرد هیچ وقت یادم نمی‌رود.
به دنبال پیکر همکاران آتش‌نشان بودیم
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران با بیان برخی از سختی‌ها این حادثه گفت: زمانی که یکی از ستون‌های این ساختمان را جرثقیل برداشت گداخته گداخته و قرمز بود با قرار دادن آن پشت یک کمپرسی، کف کمپرسور را سوراخ کرد آنقدر حرارت بالا بود. وقتی روی تپه‌های آوار می‌رفتیم احساس می‌کردیم تمام چکمه‌هامون در حال ذوب شدن است. چند دقیقه بعد پا‌های خود را خیس می‌کردیم انگار روی تنور راه می‌رفتیم، اما آتش‌نشانان در چنین وضعیتی، یک چشم اشک و یک چشم خون دنبال یافتن پیکر همکاران خود بودند.
وی تصریح کرد: ساعات و روز‌های بسیار سختی بود، اما در این شرایط مردم بامعرفت پای کار آمدند و همچون ایام دفاع مقدس که مردم پشتیبان رزمندگان اسلام بودند و برای پیروزی بچه‌ها دعا می‌کردند، پشت حادثه که مسیر را بسته بودیم مردم تا صبح دعا می‌کردند با چشمان گریان و تسبیح به دست ذکر می‌گفتند خیرات می‌کردند و غذا برای آتش‌نشانان می‌آوردند و حجم زیادی از پیام‌های دلگرم‌کننده ملت ایران رهسپار محل حادثه پلاسکو شد.
ملکی افزود: از آنجا که از ساعت 10 تا 11 شب محیط اطراف حادثه پلاسکو خلوت می‌شد و مردم و رسانه‌ها از این ساعت دیگر محل را ترک می‌کردند در خلوتی شب‌های سخت عملیات پلاسکو، حدود ساعت 2 بامداد تعدادی به صورت گروهی و با در دست داشتن پرچم امام حسین (ع)، حضرت اباالفضل (ع) و حضرت زینب (س) عزاداری می‌کردند. در چنین شرایط سخت به عزاداری و اقدامات معنوی این مردم سخت نیاز داشتیم، اما به دلیل شرایط حادثه ضمن تشکر از آنان گفتم اینجا مکان عملیات است و ماندن شما ضرورتی ندارد، اما در حین بازگشت پرسیدم شما از کجا آمدید گفتند که هیاتی داریم در خیایان پیروزی امشب هیات داشتیم گفتیم که مکان هیات را این هفته به محل حادثه پلاسکو منتقل کنیم.
حادثه پلاسکو محصول بی‌احتیاطی افراد دیگری بود
ملکی تاکید کرد: حادثه پلاسکو محصول بی‌احتیاطی افراد دیگری بود، اما تبعات آن دامن بسیاری از جمله آتش‌نشانان و بسیاری از کسبه را گرفت، حتی منجر شد سرمایه‌های این افراد از دست برود و از همه مهمتر دل 80 میلیون ایرانی به درد آمد، همه ناراحت بودند، اما یک اتفاق دیگری هم افتاد که شاید کمتر در مورد آن صحبت شده، این است که ما خودمان در سازمان آتش‌نشانی در حادثه پلاسکو متوقف شدیم و اصطلاحا در پلاسکو جامانده نشدیم این شهر کسانی را می‌خواهد که به مردم کمک کنند اگر قرار باشد آتش‌نشانان هم به خاطر این حوادث روحیه خود را از دست بدهند، حادثه این شهر را با شهروندان می‌برد و چه تضمینی است دوباره این اتفاق نیفتد.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی شهر تهران اضافه کرد: در این سال‌ها فعالیت‌هایی انجام شد، ایستگاه‌های جدید احداث، نیرو‌های جدید استخدام و همچنین آموزش‌های به‌روز حرفه‌ای ارائه شد و به تجهیزات به‌روز آتش‌نشانی مجهز شدیم، در واقع یک پوست‌اندازی کاملی صورت گرفت. در اولین اقدام پس از حادثه پلاسکو 21 دستگاه نردبان روز دنیا خریداری شد. اکنون تعداد نردبان‌های آتش‌نشانی شهر تهران به بیش از 40 دستگاه رسیده و 21 دستگاه در همان زمان پس از حادثه پلاسکو به دستور شهردار و اخذ شورای شهر منابع مالی تامین و پس از چند ماه وارد ناوگان آتش‌نشانی تهران شد.
به گفته وی، همچنین در زمینه علمی از طریق دانشکده آتش‌نشانی نیرو‌های داوطلب تربیت شده تا در مواقع ضروری از ظرفیت این نیرو‌ها استفاده شود، اینها درس‌هایی از حادثه پلاسکو بود، سعی شده آماده‌تر باشیم، امیدواریم چنین اتفاق تلخی در کشور و هیچ کجای دنیا رخ ندهد. اما در کلانشهری همچون تهران در مواقع بحرانی و حادثه نباید فقط آتش‌نشانی و شهرداری پای کار باشند بلکه باید همه دستگاه‌ها و نهاد‌ها و همچنین دولت همکاری کنند تا بتوان کار‌های بزرگی انجام داد.
ملکی یادآور شد: ایمن‌سازی ساختمان‌های پُرخطر یکی از اقداماتی است که با همکاری همه دستگاه‌ها انجام شدنی است. یاد و خاطره 16 شهید آتش‌نشان پلاسکو را گرامی می‌دارم و از همه مدیران دستگاه‌های مربوطه درخواست می‌شود برای ایمن‌سازی مکان‌های ناایمن اقدام کنند.
منبع: ایرنا