رویش شاخه های نو بر مکتب بامبوی ویتنامی

در این نوشتار کوشیده ایم به معرفی چشم انداز سیاست خارجی نوین ویتنام بپردازیم که به نظر می‌رسد این کشور، منطقه آسه آن و جهان را با تغییراتی نو رویارو خواهد ساخت و پیشرفت آتی ویتنام را در سطح بین‌المللی موجب خواهد شد. ویتنام از معدود کشورهای استقلال یافته در نیمه دوم قرن بیستم است که از اشتهار خاص جهانی برخوردار بوده و در بین ملت ها جایگاهی والا برای خود یافته است. این شهرت مرهون چند دهه مبارزه علیه استعمار و مداخله خارجی و همچنین، تلاش در جهت میل به وحدت ملی است که با شکست خفت بار بزرگ‌ترین قدرت نظامی، سیاسی و اقتصادی جهان درمقابل ملتی مصمم به اوج خود رسید. بامبو در ویتنام، نشان دهنده روح و تاریخ مبارزه ملت برای استقلال و آزادی با به تصویر کشیدن سنت جیونگ - یکی از چهار اسطوره جاویدان ویتنام - است.

طبق افسانه ها، او دسته ای بامبو را از خاک بیرون کشید و از آن به عنوان سلاحی علیه دشمن بهره گرفت. در واقعیت نیز به همین ترتیب، تاریخ این کشور سرشار از صحنه های مبارزه و مقاومت است: پس از 80 سال بالاخره در سپتامبر 1945، حکومت استعماری فرانسه سرنگون شد و پرزیدنت «هو شی مینه» استقلال جمهوری دموکراتیک ویتنام را اعلام کرد. در ادامه آن جنگ 20 ساله با آمریکا نیز در سال 1975 پایان یافت. این تجربه ها اما، هرگز مانع به ثمر رسیدن اصلاحات اقتصادی «دوا موا» نشدکه در نتیجه آن، ویتنام شاهد ثبت موفقیت های اقتصادی بی نظیری بوده است. در امور خارجی نیز تا به امروز، دستاوردهای چشمگیری مانند برقراری روابط دیپلماتیک با 189 کشور، برقراری روابط اقتصادی و تجاری با بیش از 230 کشور و منطقه و برقراری مشارکت استراتژیک و همه جانبه با 30 کشور برای ویتنام ثبت شده است.

درخت بامبو برای ویتنامی ها نماد چند فضیلت انسانی است: سخت کوشی، اشتیاق به یادگیری، اتحاد و سازگاری. راهبرد سیاست خارجی نوین ویتنام نیز مبتنی بر سنت ها و فضیلت هایی است که 90 سال قبل، در دوران «هو شی مینه» برجسته شدند و سنگِ بنای دستگاه دیپلماتیک مدرن ویتنامی را که سرشار از هویت ملی است، گذاردند. هو شی مینه درصدد بود ویتنام به جریان زمان بپیوندد و براین اساس، او این ارزش ها را به سطح بالاتری ارتقا داد و میهن پرستی، فرهنگ ملی و سنت های دیپلماتیک ویتنامی را به طور یکپارچه با ذات فرهنگ جهانی و تجربه دیپلماتیک ترکیب کرد. این مکتب فکری همواره بر اهداف استقلال ملی، بردباری و دوستی استوار است.

در این شیوه نگرش، از دیپلماسی باید برای جلوگیری از درگیری استفاده شود و این دیپلماسی باید با شرایط جهان مطابقت داشته باشد تا ویتنام به جریان زمان بپیوندد. روابط خارجی طبق این فلسفه فکری، مبتنی بر چندجانبه گرایی، احترام به قدرت های بزرگ و دفاع از نقش حقوق بین‌الملل است؛ در این روش، عدالت و حقیقتی نهفته است به نفع صلح، استقلال، آزادی و خوشبختی برای همه مردم و همه ملت ها.

در مکتب بامبوی ویتنامی، ارزش های فرهنگ سنتی ویتنامی و رفتار دیپلماتیک در کنار فلسفه های جهانی و مترقی بشریت در جست‌وجوی شباهت ها به کار گرفته می‌شود. همچنین، پرچم انسان دوستی، خیرخواهی، حقیقت و قانونمندی در روابط بین‌الملل ویتنامی ها برای جلب حمایت مردم جهان برافراشته است. در تاریخِ ویتنامی ها، جبهه دیپلماسی در کنار جبهه سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی، همواره نقش حیاتی در آرمان انقلابی داشته و در پیروزی های شگرفی که تاریخ ملت ویتنام را سربلند کرده، مانند دیپلماسی ترکیب جنگ و مذاکره، سهیم بوده است. دراین راستا، دستگاه دیپلماسی ویتنامی درصدد یافتن مسیرهای جدید، نخست، برای خروج از انزوا و تحریم؛ دوم، ایجاد محیط بین‌المللی مساعد برای تسریع صنعتی سازی، مدرن سازی و توسعه اقتصادی - اجتماعی؛ سوم، تاسیس سرویس خارجی حافظ صلح و ثبات؛ چهارم، ارتقای جایگاه و اعتبار بین‌المللی ویتنام در منطقه و جهان برای گشودن راهی برای روابط با بسیاری از شرکا و ایجاد چشم انداز جدید برای فرآیندهای دوآ موا برخواهد آمد.

همانند بامبوی ویتنامی، راهبرد جدید سیاست خارجی ویتنام، به گفته نگوین فو ترونگ، دارای ریشه های قوی، تنه تنومند و شاخه هایی انعطاف پذیر است. این سیاست خارجی نوین در قدم نخست، ارتباطی ارگانیک، دیالکتیک و متقابل بین امور داخلی و خارجی می بیند. استقلال، خوداتکایی و حداکثر کردن منافع دولت - ملت همیشه یک اصل تغییرناپذیر و خط فراگیر در هر اقدام است. علاوه بر مبارزات سرسختانه برای دفاع از سرزمین، استقلال و حاکمیت ویتنام، همواره روابط خارجی مورد توجه بسیار است که از خلال آن، سنت ها و هویت منحصر به فرد ویتنام در دیپلماسی و روابط خارجی شکل گرفته است: قهرمانی، انسان دوستی، همدلی و مدارا، و ارج نهادن همیشگی حقیقت، عدالت و درستی. درنتیجه، پنج درس عملی این مکتب دیپلماسی بامبوی ویتنامی عبارتند از: تلفیق قدرت ملت با قدرت زمان و مدیریت هماهنگ رابطه منافع ملی و مسوولیت بین‌المللی؛ استقامت در اصول و انعطاف در تاکتیک؛ ایجاد همبستگی و اجماع در کل حزب، ارتش و مردم؛ دستگاه‌سازی و کار پرسنلی؛ رهبری منسجم و مطلق حزب و اداره متمرکز دولت.

طبق این نکته ها، هدف سخنرانیِ نگوین فو ترونگ با عنوان «ایجاد و توسعه روابط خارجی مدرن ویتنام و خدمات دیپلماتیک سرشار از هویت ملی»، نخست ارائه تصویری از ویتنام در منطقه و جهان و سپس تاکید بر اهمیت روابط خارجی در استراتژی کلی دولت - ملت سازی و دفاع است که روحیه، عزم و نیروی محرکه جدیدی را برای کل نظام سیاسی، همه سطوح، بخش ها، تک تک سازمان‌ها و افراد درگیر در روابط خارجی ایجاد می‌کند. اگر همان اندازه که بامبو در زندگی مادی و معنوی ویتنامی ها نقش دارد (حضور در انواع غذاها، داروی گیاهی، خانه سازی، پل سازی، ادوات موسیقی تا اساطیر و فرهنگ این کشور) در سیاست خارجی و دیپلماسی نیز مانند امور روزمره ملت ویتنام به همین اندازه الهام بخش به کار گرفته شود، علاوه بر انسجام بیشتر در اجرای سیاست خارجی، می‌تواند الهام بخش هر ویتنامی در هر کجای دنیا به عنوان سفیر کشورش در تولید ثروت ملی در سطح بین‌المللی به شمار رود. بی شک این نگاه، نویدبخش آینده ای روشن برای ویتنام خواهد بود و همزمان برای منطقه آ سه آن و دوستان و شرکای ویتنام نیز منافع بی شماری خواهد داشت.

• مکرون جاه‌طلب
• جزئیات گفتگوی مهم ابراهیم رئیسی و مکرون
• محمد صدر: دولت رئیسی راهی جز ادامه برجام ندارد
• برپایی نمایشگاه نقاشی‌های میلان کوندرا
• تراژدی اجتناب‌ناپذیر: کیسینجر و جهان او