زلزله در بازار لپ‌تاپ ایران؛ دلار و تحریم‌ها قیمت‌ها را بالا بردند!
توقف تخصیص ارز و جهش جهانی قیمت قطعات، بازار لپ‌تاپ را در شرایطی ناپایدار قرار داده است. فعالان این بازار می‌گویند که قیمت‌ها طی چند ماه اخیر تا 30 درصد افزایش یافته و بسیاری از خریداران به سراغ لپ‌تاپ‌های استوک رفته‌اند. پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده نیز قیمت‌ها همچنان صعودی باشد، چرا که نرخ لپ‌تاپ‌ها با تغییرات ارز آزاد همسو است.
فعالان صنف، گرانی لپ‌تاپ را نتیجه ترکیبی از عوامل اقتصادی و سیاسی می‌دانند؛ از جمله توقف تخصیص ارز، افزایش جهانی قیمت قطعات و اثرات فعال شدن مکانیسم ماشه بر بازار ارز.
در بازار سخت‌افزار ایران، دلار تعیین‌کننده اصلی قیمت است. نائب‌رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران، مجید حاجی‌خانی در گفت‌وگو با پیوست گفت که تخصیص ارز از میانه سال گذشته برای واردات لپ‌تاپ متوقف شده است درواقع از حدود برج چهار پارسال تخصیص ارز برای واردات لپ‌تاپ انجام نشده‌است. واردکننده‌ها مجبور شدند ارز مورد نیازشان را از بازار آزاد تهیه کنند که طبیعتا هزینه تمام‌شده کالا را بالا برد.
به گفته نائب‌رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران، درحال حاضر تقریبا همه لپ‌تاپ‌ها با ارز آزاد وارد می‌شود.
او با اشاره به افزایش قیمت جهانی لپ‌تاپ نیز توضیح داد: قیمت جهانی پردازنده‌ها هم در این روند بی‌تاثیر نبوده است؛ قیمت CPU در بازار جهانی افزایش یافته است. از طرفی نرخ دلار نیز افزایش یافته است و نتیجه‌اش این شده که لپ‌تاپ نو باشد یا استوک، گران‌تر شده است. البته قبل‌تر رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران گفته بود که 35 تا 40 درصد از لپ‌تاپ های موجود در بازار قاچاق است، زیرا روند واردات در چند سال اخیر با چالش مواجه شده است.
مصرف‌کنندگان به سمت لپ‌تاپ استوک رفتند!
اما طبق گفته حاجی‌خانی، تقاضا هنوز برای لپ‌تاپ نو بیشتر است، اما رشد قیمت در بازار استوک هم محسوس است. او گفت که درحال حاضر لپ‌تاپ‌های دست‌دوم هم با قیمت دلار آزاد محاسبه می‌شوند و دیگر آن فاصله قیمتی سابق را ندارند.
به گفته فعالان صنف، در کنار عوامل اقتصادی تحولات سیاسی اخیر نیز نقش مهمی در التهاب بازار داشته است. رئیس هیات‌مدیره پاساژ ایران، غلامرضا پاک‌ضمیر در گفت‌وگو با پیوست گفت: تاثیر مکانیسم ماشه روی بازار کاملا مشهود است. پیش از فعال‌شدن آن هم تخصیص ارز صورت نمی‌گرفت و ثبت سفارش متوقف بود. اما بعد از فعال‌شدن رسمی، نگرانی واردکنندگان بیشتر شد و همین باعث شد قیمت‌ها سریع‌تر بالا برود.
او تاکید می‌کند که شرایط سیاسی منطقه به صورت مستقیم بر مسیرهای وارداتی تاثیر می‌گذارد. پاک‌ضمیر گفت: بیشتر کالاهای ما از مسیر خلیج فارس وارد می‌شود. اگر تنگه هرمز بسته شود یا هزینه حمل‌ونقل بالا برود، قیمت‌ها فورا جهش پیدا می‌کند. فروشنده هم مجبور است کالا را طوری قیمت‌گذاری کند که اگر بخواهد دوباره وارد کند، ضرر نکند.
همین موضوع باعث افزایش قیمت کالا در بازار می‌شود. طبق گفته او، نبود شفافیت ارزی نیز یکی از ریشه‌های بحران است. وقتی ارز مبادله‌ای و آزاد فاصله زیادی دارند، بازار غیرشفاف می‌شود. اگر ارز تک‌نرخی شود، دست‌کم قیمت‌ها واقعی‌تر می‌شود.
یکی از فروشندگان لپ‌تاپ در گفت‌وگو با پیوست گفت که طی چهار ماه گذشته، قیمت‌ها بین 15 تا 30 درصد رشد کرده است. طبقه گفته او، الان مشتری‌ها کمتر سراغ مدل‌های جدید می‌آیند چون قیمت‌ها هر هفته عوض می‌شود. پیشنهاد ما بیشتر لپ‌تاپ‌های استوک است؛ ولی حتی استوک هم دیگر ارزان نیست.
طبق گفته او، خریداران در انتخاب برند و مدل هم تغییر رفتار داده‌اند. الان مشتری ترجیح می‌دهد به جای لپ‌تاپ 60 میلیونی، دستگاه استوک 30 یا 35 میلیونی بخرد. برندهای گران‌قیمت مثل اپل یا ایسوس سری بالا تقریبا مشتری زیادی ندارند.
افزایش قیمت جهانی قطعات رایانه‌ای نیز بر فشار بازار افزوده است. طبق گزارش TechRadar و Bloomberg، شرکت اینتل در سال 2025 قیمت برخی از پردازنده‌های خود را بین 5 تا 10 درصد افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، هزینه حمل‌ونقل دریایی و بیمه کالا در مسیرهای خاورمیانه پس از تشدید تحریم‌ها بیشتر شده است.
این عوامل باعث شده واردکنندگان ایرانی، علاوه بر هزینه دلار آزاد، بار اضافی ناشی از هزینه‌های بین‌المللی را هم بپردازند، موضوعی که به صورت مستقیم به قیمت نهایی برای مصرف‌کننده منتقل می‌شود.
گرانی لپ‌تاپ تنها یک نشانه از بحران گسترده‌تر در بازار سخت‌افزار کشور است. در شرایطی که تقاضا به سمت کالاهای استوک می‌رود و واردات رسمی کاهش یافته، بسیاری از فروشندگان از کاهش سود و افت گردش مالی خبر می‌دهند.
چشم‌انداز نامطمئن
پیش‌بینی آینده بازار برای فعالان صنف دشوار است. از یک‌سو، احتمال افزایش قیمت جهانی قطعات در سال آینده وجود دارد؛ از سوی دیگر، چشم‌انداز مذاکرات سیاسی هنوز مبهم است. اما به نظر می‌رسد چشم‌انداز این بازار از نظر فعالان صنف مثبت نیست. رئیس هیات‌مدیره پاساژ ایران گفت که در چنین شرایطی نه فروشنده می‌داند ماه بعد باید با چه قیمتی خرید کند، نه خریدار می‌داند الان زمان مناسبی برای خرید است یا نه. همه منتظر ثبات هستند.
با درنظر گرفتن مجموع شرایط اقتصادی و سیاسی، آینده بازار لپ‌تاپ در ایران چندان روشن به نظر نمی‌رسد. افزایش هزینه‌های واردات، نوسان مداوم نرخ ارز، محدودیت در ثبت سفارش و فشار تحریم‌ها، فضای فعالیت را برای واردکنندگان و فروشندگان دشوار کرده است. در غیاب تصمیم‌گیری شفاف درباره سیاست ارزی و مسیر تامین کالا، این بازار همچنان با بی‌ثباتی دست‌وپنجه نرم می‌کند و طبق گفته فعالان این صنف قیمت لپ تاپ با افزایش مواجه است زیرا قیمت لپ‌تاپ با قیمت ارز آزاد تغییر می‌کند.
