سال آینده؛ سخت برای مردم، هولناک برای سیاستمداران | با ادامه روند فعلی، انتظار داریم 1405 چگونه سالی باشد؟

به گزارش اقتصادنیوز، «چرا سال آینده سال سختی است؟» این سوالی است که هفته نامه تجارت فردا در شماره این هفته خود به آن پرداخته است.

محمد طاهری، سردبیر هفته نامه تجارت فردا در سرمقاله این شماره نوشت؛

کشوری که دوستش داریم، در حال حاضر با یکی از عمیق‌ترین و پیچیده‌ترین شرایط تاریخ خود مواجه است. نشانه‌های واضحی از این شرایط پیچیده، از خشکسالی بحران آفرین که امنیت غذایی را تهدید می‌کند تا بازگشت و تشدید تحریم‌های بین‌المللی که فقر بیشتر را به ارمغان می‌آورد، حاکی از آن است که سال 1405 می‌تواند نقطه تلاقی بحران‌های مزمن و انباشته باشد.

خبر مرتبط جنگ پنهان به نام تحریم | فرزانگان: از دوره احمدی‌نژاد طبقه متوسط رو به کوچک‌تر شدن رفت | حبیبی: وضعیت طبقه متوسط اصلاً خوب نیست

اقتصادنیوز: محمد فرزانگان و نادر حبیبی در میزگردی در تجارت فردا در مورد پیامدهای غیر انسانی تحریم به بحث پرداختند.

تأخیرها، تعلل‌ها و تصمیم‌گیری‌های نادرست سال‌های گذشته، از ناترازی‌های ساختاری اقتصاد گرفته تا سوءمدیریت منابع آب، در آینده‌ای نزدیک به شدیدترین شکل ممکن خود را نشان می‌دهند. در حال حاضر بیش از یک‌سوم جامعه ایران، یعنی حدود 32 میلیون نفر یا 36 درصد جمعیت، زیر خط فقر زندگی می‌کنند و توانایی تأمین حداقل کالری روزانه را از دست داده‌اند.

اقتصاد به سمت رکود فراگیر پیش می‌رود، تورم صعودی است و فقر تشدید می‌شود. اگر روند کنونی ادامه یابد، جمعیت فقیر می‌تواند به 42 میلیون نفر افزایش پیدا کند و سال 1405 نه تنها نقطه اوج انباشت بحران‌های اقتصادی، بلکه آغاز موج جدیدی از تنش‌ها، نگرانی‌ها، اعتراض‌ها و مهاجرت‌های اجباری خواهد بود.

سال 1405 همچنین می‌تواند نقطه تلاقی بحران‌های مزمن و انباشته باشد. خشکسالی شدید امسال زنگ خطری جدی برای امنیت غذایی در سال آینده است و پیامدهای اصلی بازگشت تحریم‌ها نیز در سال 1405 آشکار می‌شود. به این ترتیب اقتصاد بر مدار رکود فراگیر، تورم فزاینده و تشدید بیکاری قرار می‌گیرد و جامعه نیز بیشتر از گذشته در مسیر فقر گام برمی‌دارد. 

اقتصاددانان و جامعه شناسان در شماره 613 تجارت فردا بر این نکته صحه گذاشته‌اند که بحران‌های پیش روی جامعه ایران عمدتاً از سه منبع اصلی نشأت می‌گیرند؛ تنش در روابط خارجی، ناترازی‌های داخلی که اقتصاد کشور را به سمت تعطیلی سوق می‌دهد، و خشکسالی که شوک بزرگی به اقتصاد وارد می‌کند.

تنش‌های خارجی: بازگشت یا تشدید تحریم‌های بین‌المللی، می‌تواند صادرات نفت را تا 16 درصد کاهش دهد، دسترسی به ارز را محدود کند، سرمایه‌گذاری را 20 درصد پایین آورد و تورم را 5 تا 10 درصد بیشتر از سطح فعلی افزایش دهد. اثرات اولیه بازگشت تحریم‌ها در سال 1403 مشهود بود، اما تبعات اصلی آن در سال 1405 آشکار می‌شود.

ناترازی های بحران آفرین: به طور مشخص، ناترازی انرژی، تداوم قطعی برق خانگی و افزایش زمان قطعی در بخش تولید را به همراه خواهند داشت و اگر همین روند ادامه پیدا کند، اثرات آن شدیدتر از امسال خواهد بود. بودجه دولت نیز چنان ناتراز است که وسوسه برداشت بیشتر از منابع بانک مرکزی را افزایش می‌دهد. پولی‌سازی کسری بودجه به معنای تحمیل تورم بیشتر است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد کسری بودجه از 800 هزار میلیارد تومان گذشته و بدون اصلاحات ساختاری، به تورم بالاتر و رکود عمیق‌تر در 1405 منجر خواهد شد.

کاهش بی‌سابقه بارش‌ها: خشکسالی شدید از سال 1400 تاکنون تولید کشاورزی را 20 تا 30 درصد کاهش داده و اگر همین روند ادامه پیدا کند، باز هم از تولید کشاورزی و دامداری کاسته می‌شود. در نتیجه، سال آینده قیمت مواد غذایی می‌تواند تا 50 درصد گران‌تر شود، یک تا دو میلیون شغل در کشاورزی و دامداری از بین برود و واردات غذا نیز افزایش پیدا کند. بر اساس گزارش فائو، ایران در سال آینده با کاهش 25 درصدی تولید غلات مواجه می‌شود که امنیت غذایی ما را به شدت تهدید می‌کند و افراد بیشتری در ورطه فقر گرفتار خواهند شد.

برآیند این وضعیت این است که با ادامه وضع موجود، اقتصاد بر مدار رکود فراگیر، تورم فزاینده و تشدید بیکاری قرار می‌گیرد و جامعه نیز بیشتر از گذشته در مسیر فقر گام برمی‌دارد. اما سوال این است که آیا الگوهای فعلی تصمیم‌گیری می‌توانند برای مقابله با بحران‌های سال آینده کارساز باشند؟

به نظر می‌رسد الگوهای فعلی تصمیم‌گیری ناکارآمدی خود را نشان داده‌اند و بدون اصلاحات ساختاری، دیپلماسی فعال و مدیریت بهتر منابع، بحران‌های 1405 را تشدید خواهند کرد.

رفتار تصمیم‌گیران عمدتاً واکنشی، کوتاه‌مدت و فاقد هماهنگی ساختاری است و در اغلب اوقات، شاهد تعلل در تصمیم‌گیری هستیم؛ در حالی که بحران‌های پیش‌رو نیازمند راه‌حل‌های درست و تصمیم‌های قاطع هستند. بنابراین برای کاهش درد و رنج‌های جامعه در سال 1405، باید تصمیم‌های اصولی گرفت. باید اعتماد جامعه را بازگرداند، از تشدید تنش‌های داخلی پرهیز کرد، بر حل مشکلات روابط خارجی تمرکز کرد، دیپلماسی را برای کاهش تحریم‌ها به کار گرفت و اصلاحات ساختاری را در اولویت قرار داد.

بدون این اقدامات، سال 1405 می‌تواند سال سختی برای مردم و سال هولناکی برای سیاستمداران باشد.

همچنین بخوانید

• پیشران‌های آینده اقتصاد جهان | غفلت از سرمایه‌گذاری در صنایع آینده چه عواقبی دارد؟
• جامعه مدنی در برابر تحریم‌ها چه وظیفه‌ای دارد؟ | اثر تحریم ها بر زنان و کودکان
• نئولیبرالیسم چگونه به «ناسزایِ سیاسی» در ایران تبدیل شد؟ | شکاف عمیق میان دو دیدگاه در تحلیل مشکلات اقتصادی ایران
• آیا عمر سیاسی مسعود پزشکیان به پایان رسیده است؟ | رئیس جمهور در دو راهی شفافیت یا سکوت

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

• بله
• اینستاگرم
• تلگرام
• ایکس
• لینکدین