سال تحویل کرونایی در تلویزیون
تهران - ایرنا - نوروز 99 را شاید بتوان یکی از متفاوت‌ترین سال تحویل‌های سنوات اخیر قلمداد کرد. نوروزی با شرایط ویژه که حتی سیل نوروز 98 هم به پای آن نمی‌رسد.
ترسیم مرزی باریک از بیم و امید که در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی به خوراک خبری غالب تبدیل شده و بسیاری از آیین‌های رسانه‌ای را هم در این روزها تحت تاثیر قرار داده است. یکی از این سنت‌های رسانه‌ای پخش برنامه‌های ویژه سال تحویل از شبکه‌های مختلف سیماست که به قاعده‌ای مالوف در این سال‌ها بدل شده است. اما امسال همزمانی جشن سال نو با ایام همه‌گیری و شیوع ویروس کرونا (که همه جهان را به خود مشغول کرده) برنامه های رسانه ملی را نیز بی نصیب نگذاشت. البته که تقارن روز اول فروردین با 25 رجب و شهادت امام موسی کاظم (ع) نیز برنامه‌سازی خاصی را برای این مناسبت ویژه می‌طلبید. با این نگاه می‌توان گفت برنامه‌سازی سال تحویل 99 در شرایطی خاص صورت گرفته که علاوه بر رعایت حرمت شهادت امام هفتم باید تدابیری جهت شلوغ نشدن برنامه‌ها از حیث حفظ سلامتی گروه سازنده و مهمانان مدعو و البته تشویق به در خانه ماندن افراد اندیشیده می‌شد. هر یک از شبکه‌های سیما با پروتکل جاری به سمت تولید ویژه‌برنامه‌های سال تحویل رفتند که برخی از این برنامه‌ها نیز با حواشی خاصی روبرو شدند. مقایسه ویژه‌برنامه‌های امسال با سال گذشته به دلایلی که در ابتدای مطلب گفته شد قیاس مع‌الفارغ محسوب می‌شود، اما برنامه‌ریزی و پیش‌بینی شرایط و دوری از برنامه‌سازی دقیقه نودی از نتایج پخش «فرمول یک» و «دو نیمه ماه» شبکه دو قبل از نوروز بود. شبکه یک با علی ضیا «فرمول یک» را به عنوان ویژه‌برنامه تحویل سال در نظر گرفت. برنامه‌ای که همچون سال‌های گذشته قرار بود به معرفی چهره‌های برتر مردمی بپردازد اما این اتفاق امسال زیر سایه چالش کرونا قرار گرفت. «فرمول یک» امسال با مهمان‌ها و جنجال‌هایی کرونایی که پیرامون گفت‌وگو با همین مهمانان رقم خورد شکل دیگری گرفت. البته علی ضیا در برنامه امسالش با دعوت از پزشکی که از ابتلا به بیماری کرونا گذر کرده بود توانست برنامه را برای مخاطب جذاب کند. از بیرانوند فوتبالیست تا فراستی نقاد سینما، هنرمندان و سوژه‌های اجتماعی که در فضای مجازی وایرال شده بودند همه در میان مهمانان «فرمول یک» یافت می‌شدند. شبکه دو امسال با «دو نیمه ماه» سال نو را تحویل کرد و بر خلاف سایر شبکه‌ها پخش آن تا ساعاتی پس از سال تحویل نیز ادامه داشت. یکی از نکات مثبت ویژه‌برنامه سال تحویل شبکه دو تهیه‌کنندگی و اجرای همزمان محمد سلوکی بود چرا که تهیه‌کننده به دلیل مسئولیتی که دارد سعی می‌کند در قامت یک مجری به غنای برنامه‌اش اضافه کند و جلوی اتفاقات گاه و بی‌گاه و رویدادهای ناخواسته‌ای که برنامه را از مسیر اصلی خود خارج می‌کند و در مواجهه با مهمانان مختلف روی می‌دهد، بگیرد. مدیریتی که به خوبی توسط سلوکی در این ویژه‌برنامه اعمال شد. از سوی دیگر کلیت ساختاری برنامه نه شبیه به یک جشن تمام عیار بود و نه فضایی محزون داشت؛ اعتدالی که آرامش را به مخاطبینی ارائه می‌کرد که بخشی از آنها این روزها یا درگیر و یا سوگوار از دست دادن عزیزان خود به دلیل ابتلا به کرونا هستند. و البتهردر یکی دو شبکه دیگر سیما در لحظات تحویل سال کاملا رنگ بوی عزاداری افراطی پیدا کرد. اما از نکات قابل توجه دیگر این برنامه سلبریتی‌محور نبودن «دو نیمه ماه» بود اتفاقی که در سال‌های اخیر بیشتر برنامه‌سازی‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده. هنر برنامه‌ساز این است که بتواند بدون استفاده از چهره‌های شاخص مخاطب را پای برنامه بنشاند و البته اگر بتوان این الگو را در ایام دیگر سال و برنامه‌های دیگر رعایت کرد شاید بتوان برنامه‌ها را در قیاس با یکدیگر قرار داد. به هر حال شبکه دو در میان شبکه‌های سیما همواره رویکردی میانه‌رو داشته و شاید چندان هم نباید تعجب کرد که اگر برنامه‌های تولیدی این شبکه با غافلگیر کردن مخاطبان با جنجال‌های رسانه ای میانه‌ای نداشته و از آن دوری کنند. «اتفاق نود و نو» رضا رشیدپور نیز امسال مخاطبان شبکه سه را پای سفره هفت‌سین نشاند؛ ویژه‌برنامه‌ای که تنها دو شب قبل از نوروز روانه آنتن شد. رشیدپور به خوبی توانست از جنجال‌هایی که خاص برنامه‌های اوست دوری کند و فضای ملتهب را بحران‌زده تر نکند اما در دعوت از مهمانان شاید برگ برنده خاصی در دست نداشت. هر چند اجرای خلاقانه رشیدپور همواره برنامه‌های او را پر مخاطب نگاه می‌دارد. بازخوانی اتفاقات مثبت و حرکت‌های مردمی که سبب انتشار حال خوب در جامعه می‌شود محوریت این برنامه بود اما به هر روی «اتفاق نود و نو» نیز با خلاقیت ویژه‌ای مخاطب را غافلگیر نکرد. «بهار جان» شبکه پنج نیز به جمع برنامه‌هایی پیوست که با اجرای هنرمندان سینمایی و این بار موسیقی سعی در جذب مخاطب دارند. اینگونه «محمد علیزاده» که در سال های گذشته خود مهمان برنامه‌های تحویل سال بود امسال اجرا را در یک ویژه‌برنامه نوروزی تجربه کرد. پخش مستندهایی با موضوعات اجتماعی و حضور مهمانانی از حوزه‌های ورزشی، هنری، سینما و تلویزیون به رسم هر سال سعی داشتند در کنار ترکیبی از مجریان جوان و گاه توسل به اجرا توسط چهره‌ای شناخته شده مخاطب را پای برنامه بنشانند که البته در بخش‌هایی نیز موفق بودند اما این فرمول استفاده صرف از سلبریتی‌ها در جمع مهمانان و مجریان باید توسط برنامه‌سازان و مدیران رسانه مورد بازنگری جدی قرار گیرد. کیاوش صناعی - نوروز 99 را شاید بتوان یکی از متفاوت‌ترین سال تحویل‌های سنوات اخیر قلمداد کرد. نوروزی با شرایط ویژه که حتی سیل نوروز 98 هم به پای آن نمی‌رسد. ترسیم مرزی باریک از بیم و امید که در رسانه‌های جمعی و شبکه‌های اجتماعی به خوراک خبری غالب تبدیل شده و بسیاری از آیین‌های رسانه‌ای را هم در این روزها تحت تاثیر قرار داده است. یکی از این سنت‌های رسانه‌ای پخش برنامه‌های ویژه سال تحویل از شبکه‌های مختلف سیماست که به قاعده‌ای مالوف در این سال‌ها بدل شده است. اما امسال همزمانی جشن سال نو با ایام همه‌گیری و شیوع ویروس کرونا (که همه جهان را به خود مشغول کرده) برنامه های رسانه ملی را نیز بی نصیب نگذاشت. البته که تقارن روز اول فروردین با 25 رجب و شهادت امام موسی کاظم (ع) نیز برنامه‌سازی خاصی را برای این مناسبت ویژه می‌طلبید. با این نگاه می‌توان گفت برنامه‌سازی سال تحویل 99 در شرایطی خاص صورت گرفته که علاوه بر رعایت حرمت شهادت امام هفتم باید تدابیری جهت شلوغ نشدن برنامه‌ها از حیث حفظ سلامتی گروه سازنده و مهمانان مدعو و البته تشویق به در خانه ماندن افراد اندیشیده می‌شد. هر یک از شبکه‌های سیما با پروتکل جاری به سمت تولید ویژه‌برنامه‌های سال تحویل رفتند که برخی از این برنامه‌ها نیز با حواشی خاصی روبرو شدند. مقایسه ویژه‌برنامه‌های امسال با سال گذشته به دلایلی که در ابتدای مطلب گفته شد قیاس مع‌الفارغ محسوب می‌شود، اما برنامه‌ریزی و پیش‌بینی شرایط و دوری از برنامه‌سازی دقیقه نودی از نتایج پخش «فرمول یک» و «دو نیمه ماه» شبکه دو قبل از نوروز بود. شبکه یک با علی ضیا «فرمول یک» را به عنوان ویژه‌برنامه تحویل سال در نظر گرفت. برنامه‌ای که همچون سال‌های گذشته قرار بود به معرفی چهره‌های برتر مردمی بپردازد اما این اتفاق امسال زیر سایه چالش کرونا قرار گرفت. «فرمول یک» امسال با مهمان‌ها و جنجال‌هایی کرونایی که پیرامون گفت‌وگو با همین مهمانان رقم خورد شکل دیگری گرفت. البته علی ضیا در برنامه امسالش با دعوت از پزشکی که از ابتلا به بیماری کرونا گذر کرده بود توانست برنامه را برای مخاطب جذاب کند. از بیرانوند فوتبالیست تا فراستی نقاد سینما، هنرمندان و سوژه‌های اجتماعی که در فضای مجازی وایرال شده بودند همه در میان مهمانان «فرمول یک» یافت می‌شدند. شبکه دو امسال با «دو نیمه ماه» سال نو را تحویل کرد و بر خلاف سایر شبکه‌ها پخش آن تا ساعاتی پس از سال تحویل نیز ادامه داشت. یکی از نکات مثبت ویژه‌برنامه سال تحویل شبکه دو تهیه‌کنندگی و اجرای همزمان محمد سلوکی بود چرا که تهیه‌کننده به دلیل مسئولیتی که دارد سعی می‌کند در قامت یک مجری به غنای برنامه‌اش اضافه کند و جلوی اتفاقات گاه و بی‌گاه و رویدادهای ناخواسته‌ای که برنامه را از مسیر اصلی خود خارج می‌کند و در مواجهه با مهمانان مختلف روی می‌دهد، بگیرد. مدیریتی که به خوبی توسط سلوکی در این ویژه‌برنامه اعمال شد. از سوی دیگر کلیت ساختاری برنامه نه شبیه به یک جشن تمام عیار بود و نه فضایی محزون داشت؛ اعتدالی که آرامش را به مخاطبینی ارائه می‌کرد که بخشی از آنها این روزها یا درگیر و یا سوگوار از دست دادن عزیزان خود به دلیل ابتلا به کرونا هستند. و البتهردر یکی دو شبکه دیگر سیما در لحظات تحویل سال کاملا رنگ بوی عزاداری افراطی پیدا کرد. اما از نکات قابل توجه دیگر این برنامه سلبریتی‌محور نبودن «دو نیمه ماه» بود اتفاقی که در سال‌های اخیر بیشتر برنامه‌سازی‌ها را تحت تاثیر خود قرار داده. هنر برنامه‌ساز این است که بتواند بدون استفاده از چهره‌های شاخص مخاطب را پای برنامه بنشاند و البته اگر بتوان این الگو را در ایام دیگر سال و برنامه‌های دیگر رعایت کرد شاید بتوان برنامه‌ها را در قیاس با یکدیگر قرار داد. به هر حال شبکه دو در میان شبکه‌های سیما همواره رویکردی میانه‌رو داشته و شاید چندان هم نباید تعجب کرد که اگر برنامه‌های تولیدی این شبکه با غافلگیر کردن مخاطبان با جنجال‌های رسانه ای میانه‌ای نداشته و از آن دوری کنند. «اتفاق نود و نو» رضا رشیدپور نیز امسال مخاطبان شبکه سه را پای سفره هفت‌سین نشاند؛ ویژه‌برنامه‌ای که تنها دو شب قبل از نوروز روانه آنتن شد. رشیدپور به خوبی توانست از جنجال‌هایی که خاص برنامه‌های اوست دوری کند و فضای ملتهب را بحران‌زده تر نکند اما در دعوت از مهمانان شاید برگ برنده خاصی در دست نداشت. هر چند اجرای خلاقانه رشیدپور همواره برنامه‌های او را پر مخاطب نگاه می‌دارد. بازخوانی اتفاقات مثبت و حرکت‌های مردمی که سبب انتشار حال خوب در جامعه می‌شود محوریت این برنامه بود اما به هر روی «اتفاق نود و نو» نیز با خلاقیت ویژه‌ای مخاطب را غافلگیر نکرد. «بهار جان» شبکه پنج نیز به جمع برنامه‌هایی پیوست که با اجرای هنرمندان سینمایی و این بار موسیقی سعی در جذب مخاطب دارند. اینگونه «محمد علیزاده» که در سال های گذشته خود مهمان برنامه‌های تحویل سال بود امسال اجرا را در یک ویژه‌برنامه نوروزی تجربه کرد. پخش مستندهایی با موضوعات اجتماعی و حضور مهمانانی از حوزه‌های ورزشی، هنری، سینما و تلویزیون به رسم هر سال سعی داشتند در کنار ترکیبی از مجریان جوان و گاه توسل به اجرا توسط چهره‌ای شناخته شده مخاطب را پای برنامه بنشانند که البته در بخش‌هایی نیز موفق بودند اما این فرمول استفاده صرف از سلبریتی‌ها در جمع مهمانان و مجریان باید توسط برنامه‌سازان و مدیران رسانه مورد بازنگری جدی قرار گیرد.
*س_برچسب‌ها_س*