سایه جنگ بر اجلاس ناتو

«استیون ارلانگر» در گزارشی برای نیویورک تایمز نوشت، برای ناتو، مساله مهم روسیه است که مساله «محوری» در این نشست بود که تمرکز آن بر افزایش هزینه های نظامی قرار داشت. اما این موضوع نیز یک پس زمینه ناخوشایند خواهد بود زیرا کشورهای عضو با توجه به رابطه مبهم ترامپ با مسکو، با احتیاط از رئیس جمهور آمریکا پیروی می کنند. ترامپ از اعضای ناتو خواسته است که پول بیشتری را صرف امور دفاعی کنند، اما نمی گوید که این هزینه های جدید برای چیست.

مارک روته، دبیرکل ناتو، شکی ندارد که این اقدام برای جلوگیری از «روسیه نظامی شده ای» است که در حال حاضر در مرزهای ناتو، در اوکراین، در حال جنگ است. او اخیرا با کمی اغراق به بریتانیایی ها گفت که یا آنچه ناتو درخواست کرده را خرج کنید «تا جوامع ما امن بمانند» یا «بهتر است یاد بگیرید روسی صحبت کنید.» در ماه آوریل، روته گفت: «همه ما در ناتو موافقیم که روسیه تهدید بلندمدت برای قلمرو ناتو، برای کل قلمرو یورو - آتلانتیک است.» اما این کاملا درست نیست.

ترامپ به طور متناوب از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به دلیل مقاومت در برابر آتش بس در اوکراین ابراز ناامیدی کرده است، اما از اعمال تحریم علیه روسیه یا حتی پذیرش اینکه روسیه مقصر حمله به اوکراین است، خودداری کرده است. او می خواهد روابط اقتصادی و دیپلماتیک با مسکو را از سر بگیرد و دائما ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین را تحقیر و تضعیف می کند.

در اجلاس گروه 7 در کانادا که هفته گذشته برگزار شد، ترامپ زودتر از موعد مقرر جلسه را ترک کرد، از اینکه روسیه عضوی از این گروه نیست شکایت کرد و دیدار با زلنسکی را هم لغو کرد. سفر ترامپ به لاهه هم به همین ترتیب کوتاه و کمتر از 24 ساعت بود. این اولین اجلاس رهبران ناتو در دوره دوم ریاست جمهوری او خواهد بود. قرار بود یک استراتژی جدید ناتو در قبال روسیه و تهدید این کشور، جایگزین رویکردی شود که در اواخر دهه 1990 اتخاذشده بود، زمانی که ناتو روسیه را به عنوان یک شریک بالقوه می دید. قرار بود این استراتژی در این اجلاس تصویب شود. اما این استراتژی جدید به اصرار واشنگتن لغو شد تا از درگیری با ترامپ و تلاش های تاکنون بی نتیجه او برای مذاکره با روسیه بر سر اوکراین جلوگیری شود.

روته در مدیریت ترامپ مهارت دارد و از چاپلوسی او خجالت نمی کشد. در پیامی غیرمعمول و چرب زبانانه که ترامپ روز سه شنبه منتشر کرد، روته از او به خاطر وادار کردن اروپا به «پرداخت هزینه گزاف» افزایش هزینه های نظامی و همچنین به خاطر «اقدام قاطع او در ایران، که واقعا خارق العاده بود و کاری که هیچ کس دیگری جرات انجام آن را نداشت» تمجید کرد.

روته برای اطمینان از برگزاری بدون مشکل اجلاس گفت: «دونالد، تو ما را به یک لحظه واقعا مهم برای آمریکا و اروپا و جهان رسانده ای و متحدان را به تعهد به صرف 5 درصد از تولید ناخالص داخلی خود برای دفاع وادار کرده ای.» روته افزود: «تو به چیزی دست خواهی یافت که هیچ رئیس جمهور آمریکایی در دهه های اخیر نتوانسته است انجام دهد.» مقامات ناتو تایید کردند که این پیام که ترامپ در رسانه های اجتماعی منتشر کرده، معتبر است.

«اندرو گری»، «سابین سیبولد» و «جف میسون» هم در گزارشی برای رویترز نوشتند، رهبران ناتو در لاهه برای اجلاسی که مختص دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، طراحی شده بود، گرد هم آمدند. متحدان اروپایی امیدوارند تعهد به افزایش هزینه های دفاعی (بالاتر از 5 درصد از تولید ناخالص داخلی)، ترامپ را وادار کند تا تردیدها در مورد تعهدش به این اتحاد را برطرف کند؛ این افزایش پاسخی به درخواست ترامپ و ترس اروپایی ها از این است که روسیه پس از حمله 2022 به اوکراین، تهدیدی فزاینده برای امنیت آنها خواهد بود.

مارک روته، دبیرکل ناتو، اذعان کرد که یافتن پول اضافی برای کشورها آسان نیست، اما انجام این کار را حیاتی دانست. او به خبرنگاران گفت: «همکاران من در این میز کاملا مطمئن هستند که با توجه به این تهدید از سوی روس ها، با توجه به وضعیت امنیت بین المللی، هیچ جایگزینی وجود ندارد.» الکساندر استاب، رئیس جمهور فنلاند، که کشورش با روسیه هم مرز است و 2سال پیش به ناتو پیوست، گفت که این اتحاد در حال تکامل است. او به خبرنگاران گفت: «فکر می کنم ما شاهد تولد یک ناتوی جدید هستیم، که به معنای ناتویی متعادل تر و ناتویی است که مسوولیت اروپایی بیشتری دارد.»

هدف جدید هزینه ها - که قرار است طی 10 سال آینده محقق شود - جهشی به ارزش صدها میلیارد دلار در سال نسبت به هدف فعلی 2 درصد از تولید ناخالص داخلی است، اگرچه اندازه گیری آن متفاوت خواهد بود. کشورها 5/3 درصد از تولید ناخالص داخلی را صرف دفاع اصلی - مانند سربازان و سلاح ها - و 5/1 درصد را صرف اقدامات گسترده تر مرتبط با دفاع مانند امنیت سایبری، محافظت از خطوط لوله و تطبیق جاده ها و پل ها برای عبور وسایل نقلیه سنگین نظامی خواهند کرد. همه اعضای ناتو از بیانیه ای که این هدف را تثبیت می کند، حمایت کرده اند، اگرچه اسپانیا اعلام کرد که نیازی به دستیابی به این هدف ندارد و می تواند با صرف هزینه های بسیار کمتر، تعهدات خود را انجام دهد.

به نوشته گزارشگران رویترز، روته اجلاس و بیانیه پایانی آن را کوتاه کرد و بر تعهد هزینه ها تمرکز کرد تا از هرگونه اصطکاک با ترامپ جلوگیری کند. ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، مجبور شد به جای شرکت در جلسه اصلی دیروز چهارشنبه، به شام پیش از اجلاس در عصر سه شنبه بسنده کند. زلنسکی و دستیارانش گفتند که می خواهند با ترامپ در مورد خرید سلاح های آمریکایی از جمله سیستم های دفاع موشکی پاتریوت و افزایش فشار بر مسکو از طریق تحریم های شدیدتر صحبت کنند.

«لارا جیکس» هم در گزارش دیگری در نیویورک تایمز نوشت، ناتو روز سه شنبه نشست سطح بالای خود را در حالی آغاز کرد که یک جنگ در خاورمیانه و جنگ دیگری در اروپا، وضعیت این اتحاد نظامی را تحت الشعاع قرار داده است. ناتو در اجلاس سالانه رهبران در لاهه (هلند) غیر از جنگ اسرائیل با ایران و جنگ روسیه در اوکراین، نگرانی های دیگری نیز دارد: حفظ یک جبهه متحد در بحبوحه اختلاف داخلی بر سر هزینه های نظامی. روته، دبیرکل ناتو، گفت اگر ناتو نتواند «با خاورمیانه که در صدر اخبار است و اوکراین به طور هم زمان مقابله کند، باید در کار سیاست و ارتش دخالت نکنیم.»

ترامپ در مورد افزایش بودجه دفاعی خطاب به اروپایی ها گفت که این 5 درصد به اروپا «قدرت بسیار بیشتری» می دهد. اما پس ازآنکه پدرو سانچز، نخست وزیر اسپانیا، روز یکشنبه گفت که کشورش همان 1/2 درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی خواهد کرد، نارضایتی ترامپ را برانگیخت. سانچز گفت که آستانه 5 درصد «با دولت رفاه و جهان بینی ما ناسازگار خواهد بود.»

برخلاف سه اجلاس اخیر رهبران ناتو، که همگی پس از حمله روسیه در سال 2022 برگزار شدند، اوکراین این بار حضور برجسته ای نداشت. به نوشته جیکس، گزارشگر نیویورک تایمز، سیل تعهدات تسلیحاتی کشورهای ناتو به رهبری آمریکا محدودتر خواهد بود و تضمین های قبلی مبنی بر عضویت نهایی اوکراین در ناتو بخشی از برنامه این ائتلاف نخواهد بود.

روته گفت، بااین حال، متحدان در اروپا و کانادا تاکنون 35 میلیارد دلار کمک امنیتی به اوکراین ارائه داده اند؛ بیش از نیمی از راه تا هدف 50 میلیارد دلاری برای سال 2025. کورت ولکر، سفیر سابق ناتو در دولت جورج دبلیو بوش و فرستاده ویژه به اوکراین در دولت اول ترامپ، گفت: «ناتو چیز زیادی در مورد اوکراین نمی گوید.»