سایه سنگین رکود بر بازار
این روزها بازار خودرو در ظاهر فضای آرام‌تری پیدا کرده و روند ریزشی قیمتها در این بازار ادامه‌دار است و این‌گونه به‌نظر می‌رسد که شروع عرضه خودروهای ثبت‌نامی در سامانه یکپارچه فروش خودرو، یکی از دلایل کاهش قیمت خودرو در بازار است و البته دستورالعمل‌های شورای رقابت و وزارت صمت نیز بر وضعیت این بازار بی‌تاثیر نیست.
در مقابل البته همچنان شاهد ابلاغ دستورالعمل‌های گوناگون درباره بخش‌های مختلف بازار خودرو ازسوی متولیان آن هستیم که گویا پایانی ندارد و این بازار هنوز هم روز خود را با بیانیه‌ها و دستورالعمل‌های تازه آغاز میکند. در دو هفته اخیر، نرخ ارز تا حدودی ثبات داشت و روند تولید و عرضه خودرو به‌خوبی انجام می‌شد که بر وضعیت عرضه و تقاضا در بازار خودرو بیشترین تاثیر را داشته است. صمت در این گزارش درباره وضعیت بازار خودرو با فعالان این بخش به گفت‌وگو نشسته که در ادامه می‌آید. با ما همراه باشید.
ادامه ریزش قیمتها به نفع مصرفکننده واقعی است
کاظم محمدی‌نیکخواه، کارشناس صنعت و بازار خودرو درباره وضعیت این بازار طی 2 هفته گذشته به صمت گفت: در 2 هفته گذشته عرضه خودرو به بازار به‌طور منظم‌تری انجام می‌شد که تا حدودی متاثر از فعالیت سامانه‌های جدید بوده تا مصرفکننده واقعی بتواند به خودرو موردنیاز خود دسترسی پیدا کند. در چند سال گذشته، خودرو به کالایی سرمایه‌ای تبدیل شد و بسیاری از مردم برای حفظ ارزش پول خود به سمت این بازار آمدند. در حال حاضر در بسیاری از پارکینگ‌ها خودروهایی خریداری و انبار شده است. افرادی که اقدام به خرید و دپو این خودروها می‌کنند بیشتر برای حفظ سرمایه اقدام به این کار می‌کنند. حالا در جریان ریزشی که طی یکی دو هفته اخیر در بازار خودرو شاهد بوده‌ایم، بخشی از این خودرو از پارکینگ‌ها خارج و به بازار عرضه شده‌اند.
محمدی‌نیکخواه افزود: در این مدت، میزان عرضه خودرو به بازار تا حدودی زیاد شده که دو دلیل عمده دارد؛ یکی اینکه خودروسازان به‌طور جدی به‌دنبال انجام تعهدات‌شان هستند و به‌نوعی می‌توان گفت تعهدات‌شان را هم خوب انجام می‌دهند و دوم اینکه با کاهش قیمت خودروها، کسانی که برای حفظ سرمایه اقدام به خرید خودرو کرده بودند، از ترس اینکه بخشی از پول‌شان را از دست بدهند به تکاپو افتاده و اقدام به فروش و عرضه خودروهای خود کرده‌اند.
این فعال حوزه بازار درباره میزان خریدوفروش‌هایی که در بازار خودرو در حال انجام است، اظهار کرد: واقعیت این است که به شرایطی عادت کرده‌ایم که با کاهش قیمت یک کالا، خریدار برای آن کم و فروشنده آن کالا زیاد می‌شود. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، روزهای خوبی در انتظار بازار خودرو خواهد بود، چون عرضه بالا و در ادامه کاهش نرخ خودروها، به نفع مصرف‌کنندگان واقعی بازار خودرو خواهد بود که اگر ادامه‌دار شود می‌توان گفت به هدف رسیده‌ایم.
محمدی‌نیکخواه در ادامه با اشاره به اینکه قیمتها ریزشی است و این روند ادامه‌دار خواهد بود، گفت: وضعیت ریزشی قیمتها تا زمانی که عرضه و تقاضا به ثبات برسد، ادامه‌دار خواهد بود. می‌توان گفت در حال حاضر بازار خودرو حالت مرده به خود گرفته است. واقعیت این است که اقتصاد ما در سطح کلان مشکلات زیادی دارد که صنعت و بازار خودرو را نیز متاثر کرده است. ما نه‌تنها در صنعت خودرو، بلکه در کل اقتصاد چندان براساس رویکردهای مرسوم در جهان عمل نمی‌کنیم. اینکه خودرو یک کالای مصرفی بوده و طی چند سال تبدیل به کالایی سرمایه‌ای شده، یکی از تفاوت‌های اساسی ما در این بازار با کشورهای دیگر است. وی افزود: بازار خودرو کشور چند سالی است شرایط نرمال و باثباتی ندارد. در افزایش نرخ و نابسامانی در بازار تمام کالاها، از جمله خودرو، رد پای نرخ ارز دیده می‌شود. نوسانات نرخ ارز تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد ما گذاشته که خودرو نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ بنابراین ثبات یا کاهش نرخ ارز، تاثیر مثبتی بر بازارهای گوناگون خواهد داشت و در صورت تحقق می‌توان امیدوار بود بازار خودرو هم به شرایط باثبات پیشین بازگردد. حتی آرامش نسبی و ریزش قیمتها، طی یکی دو هفته اخیر هم تا حدود زیادی متاثر از ثبات نسبی نرخ ارز بود. به‌جرأت می‌توان گفت 90 درصد مشکلات بازار خودرو وابسته به نرخ ارز است؛ پس ثبات آن تاثیر قابل‌توجهی بر وضعیت عرضه و تقاضا در بازار خودرو خواهد داشت. موارد دیگری مانند افزایش عرضه که متاثر از تولید است نیز به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از نرخ ارز تاثیر می‌پذیرد که آن هم بر بازار خودرو اثرگذار خواهد بود.
وی در پایان با تاکید بر اینکه نوسان نرخ ارز در نهایت نوسان قیمتها در بازار خودرو را رقم می‌زند، گفت: مهم‌ترین مولفه در بازار خودرو، نرخ ارز است. در این میان، اگر به هر دلیلی جذابیت بازار خودرو کم شود، نقدینگی‌های سرگردان به سمت بازارهای دیگر می‌روند. در حال حاضر که شرایط قابل‌پیش‌بینی نیست و شاهد کاهش ارزش پول ملی هستیم، مردم برای حفظ ارزش دارایی خود به سمت بازارهای جذاب می‌روند تا بتوانند بخشی از ارزش سرمایه خود را حفظ کنند. در یکی دو هفته اخیر هم با ریزش قیمتها کمی از جذابیت بازار خودرو کاسته شده که تاثیر زیادی بر وضعیت این بازار دارد. آنچه مشخص است فضای اقتصاد ما مبهم و همیشه در تلاطم است؛ از این‌رو نمی‌توانیم در بعد اقتصادی برای آینده تصمیم بگیریم. خریدار خودرو به امید کاهش نرخ دلار نشسته و فروشنده به امید افزایش نرخ آن است و این‌گونه است که شاهد رکود به نسبت شدیدی در بازار خودرو هستیم.
ثبات نرخ ارز، ریزش قیمتها را بیشتر میکند
فریدون عطارد، فعال بازار خودرو نیز درباره وضعیت این بازار طی روزهای گذشته به صمت اظهار کرد: باوجود اینکه در یکی، دو هفته اخیر، عرضه خودرو تا حدودی خوب بوده، اما بازار در رکود است و خریدوفروش چندانی در آن انجام نمی‌شود. قیمتها در بازار به‌طور چشمگیری کاهشی بوده و بسیاری از خودروهای داخلی و خارجی 10 تا 15 درصد کاهش نرخ داشته است. به‌عنوان نمونه، قیمت پرشیا صفر از حدود 610 میلیون تومان به 540 میلیون تومان رسیده و در کل کاهش قیمتها قابل‌توجه بوده است. عطارد با اشاره به اینکه تقاضا در بازار خودرو خیلی کم شده، ادامه داد: ریزش قیمت خودروها ادامه دارد. چند عاملی که منجر به ریزش نرخ خودروها در بازار می‌شوند، یکی دلال‌ها و نمایشگاه‌دارها هستند که به‌جای خرید، خودروهای خود را هم عرضه می‌کنند. ثبات نرخ ارز دومین عاملی است که قیمتها را در بازار خودرو ریزشی کرده است. دلیل سوم هم مربوط به خودروهایی است که برای حفظ سرمایه ازسوی افراد در پارکینگ خانه‌ها انبار شده و حالا با کاهش قیمتها، عرضه شده‌اند تا سرمایه‌شان حفظ شوند.
وی افزود: فروشندگان خودرو برای اینکه متضرر نشوند و خریداران به امید کاهش بیشتر قیمتها، دست نگه می‌دارند و اقدام به خرید یا فروش نمی‌کنند. قیمتها در بازار کاهشی است و با ادامه این روند کاهشی‌تر خواهد بود. به‌تناسب همه خودروها ریزش نرخ داشته است. ریزش قیمتها و رکود بازار فعلا ادامه‌دار خواهد بود و بعید به‌نظر می‌رسد به‌زودی شاهد رونق در بازار خودرو باشیم. سامانه یکپارچه هم شروع به عرضه خودروهای ثبت‌نامی کرده و تا حالا عملکرد خوبی داشته که این هم می‌تواند تاثیرگذار باشد. این رویکرد خوبی است و اگر همزمان ثبات نرخ ارز هم ادامه‌دار باشد، ریزش بیشتری را در بازار خودرو پیش‌بینی می‌کنیم.
تقاضا صفر است
امیر حاج‌ابوالحسن، فعال بازار خودرو نیز در این‌باره به صمت گفت: آنچه در بازار شاهد هستیم کاهش نرخ خودروهاست. البته تقاضا در این بازار در حالی که انتظار می‌رفت افزایش داشته باشد، کاهشی است. قیمت خودروها به‌ویژه خودروهای پرطرفدار در بازار ریزشی بوده و فعلا خریدوفروشی را در این بازار شاهد نیستیم. این رویکرد شاید به این دلیل است که اندکی از جذابیت بازار خودرو برای سرمایه‌گذاری کاسته شده و سرمایه‌های سرگردان به‌ظاهر به سمت بازارهای دیگر می‌روند.
حاج‌ابوالحسن افزود: به‌طورقطع نمی‌توان درباره شرایط کنونی بازار و علت اصلی ریزش قیمتها اظهارنظر کرد، اما در ظاهر امر، خریداران و فروشندگان اقدام به خرید یا فروش نمی‌کنند و رکود در بازار خودرو نمود زیادی دارد. تقاضا در این بازار صفر است و به احتمال زیاد قیمتها باز هم کاهشی خواهد بود.
این فعال بازار خودرو ادامه داد: وضعیت بازار خودرو کشور ما خیلی عجیب شده، زمانی که قیمتها روند صعودی دارد، در بازار تقاضا داریم، اما در حال حاضر که قیمتها ریزش داشته، تقاضا هم در این بازار کم است. البته یکی از دلایل آن‌هم به سرمایه‌ای شدن خودرو برمی‌گردد و اینکه مردم به خودرو به‌عنوان کالایی برای حفظ ارزش دارایی نگاه می‌کنند. در کل این وضعیت مناسبی برای بازار و صنعت خودرو ما نیست.
انحصار در بازار خودرو شکسته شود
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران با بیان اینکه آرامش در بازار خودرو حاکم شده، گفت: معاملات در بازار خودرو به نقطه صفر رسیده و در این بازار رکود کامل حاکم شده است؛ مگر اینکه فروشنده‌ای بخواهد خودرو خود را زیر نرخ بازار بفروشد، در این صورت مشتری برای خرید پیدا می‌شود.
سعید موتمنی با اشاره به نرخ خودروهای داخلی در بازار، تصریح کرد: نرخ دنا اتوماتیک 910 میلیون تومان، 206 تیپ 2 حدود 545 میلیون تومان (البته مدل 1402 در بازار موجود نیست)، پژو 206 تیپ 3 حدود 602 میلیون تومان، پژو پارس 560 میلیون تومان، پژو 207 اتوماتیک سقف فلز 930 میلیون تومان و پژو 207 ام‌سی 830 میلیون شده است.
رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران با تاکید بر افت نرخ خودروها نسبت به هفته گذشته، اظهار کرد: مصرفکننده واقعی باوجود افت قیمتها باز هم توان خرید ندارد و برخی دیگر از خریداران نیز منتظر واردات خودروهای دست دوم هستند، چراکه هنوز بحث واردات منتفی نشده و این احتمال وجود دارد که خودروهای دست دوم وارد کشور شود. این فعال صنفی با بیان اینکه متقاضی برای خرید محصولات کارخانه‌ای زیاد است، افزود: عرضه هر کالایی محدود شود، در آن بازار واسطه‌گری و دلالی افزایش پیدا میکند. اگر بخواهیم دلایل افزایش نرخ 10 تا 15 خودرو در یک ماه گذشته را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد در آن مقطع شرکت‌ها خودرو را فاکتور نمی‌کردند، چراکه می‌خواستند در ابتدای سال افزایش نرخ را اعمال کنند و عدم‌عرضه محصول در بازار باعث شد افرادی که دپو داشتند از این فرصت استفاده کنند و قیمتها را افزایش بدهند.
به‌گفته موتمنی، اگر نیاز بازار تامین شود، هیچ‌گاه واسطه‌گری ایجاد نخواهد شد. وی ادامه داد: باید نیاز بازار سنجیده و متناسب با آن محصول تولید و در بازار عرضه شود. اگر توان تولید متناسب با نیاز بازار را نداریم، باید مجوز واردات صادر شود تا از این طریق بازار تنظیم شود.
موتمنی گفت: من نمی‌توانم درباره عملکرد وزیر پیشین صمت اظهارنظر کنم، اما یک هفته بعد از استیضاح وزیر اعلام شد 50 هزار خودرو تولید و پلاک کردیم و این موضوع تاثیر خود را در بازار گذاشت و شرکت سایپا اعلام کرد 40 هزار خودرویی را که ثبت‌نام شده تا مرداد تحویل خواهد داد. وقتی خودرو فاکتور می‌شود، امکان واسطه‌گری به حداقل می‌رسد.
به‌گفته رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران، بحران در بازار خودرو موضوع جدیدی نیست و از سال 97 وجود داشته و از این تاریخ به بعد، خودرو 50 درصد کمتر از نیاز روانه بازار شد. این فعال صنفی با بیان اینکه نرخ خودروهای مونتاژی بیشتر از قیمت‌های جهانی در ایران فاکتور می‌شود، اضافه کرد: شورای رقابت به این بحث ورود و نرخ خودروهای مونتاژی را اعلام کرد. اگر این مهم اجرایی شود تاثیر خود را در بازار خواهد گذاشت.
موتمنی در پایان بیان کرد: در هر بازاری که انحصار شکل بگیرد باید ناظر برای آن در نظر گرفته شود. هر دولتی که آمد سعی کرد انحصار بازار خودرو را بشکند، اما نتوانست موفق شود. اگر می‌خواهیم بازار خودرو حالت طبیعی داشته باشد و انحصار شکسته شود باید فضا رقابتی و مجوز واردات داده شود؛ خودرو یک کالای مصرفی است و باید آنقدر عرضه صورت بگیرد که انحصارها در این بازار شکسته شود.
سخن پایانی
زیر چهره آرام بازار خودرو در این روزها، انگار باز هم خبرهای زیادی هست و در حالی که نرخ برخی خودروها افت چشمگیری داشته، به‌گفته بسیاری از نمایشگاه‌داران بازار دچار رکود شدیدی شده و طی دو هفته گذشته کمترین میزان خریدوفروش‌ها در بازار خودرو جریان داشته است./ روزنامه صمت