سرآمد تاریخ در پرتو ایمان و امید / روایت تحول امام راحل در افق تمدن امام حاضر

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، برابر منظومه معرفتی و اندیشه‌ای امامین انقلاب اسلامی، در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی، یکی از مهم‌ترین گام ها، تشکیل دولت اسلامی است. دولت اسلامی یعنی دولتی که همه‌ی کارگزاران آن در سطوح مختلف، و نه فقط دولت مردان و قوه‌ی مجریه، کارگزارانی منطبق با معیار‌های اسلامی باشند. در سایه‌ی دولت اسلامی است که کشور اسلامی می‌شود و پیش نیاز‌های اصلی شکل گیری تمدن اسلامی فراهم می‌آید.

در نگاه آیت الله خامنه‌ای رکن کارگزاران دولت، نقش مهمی در روند اسلامی کردن دولت ایفا می‌نماید و اساساً بدون توجه به رکن کارگزاری نمی‌توان تحقق دولت اسلامی را متصور شد. به اعتقاد ایشان، کارگزاران در دولت اسلامی باید باور، اخلاق و رفتار خود را منطبق با شریعت اسلام و منبعث از الگوی آرمانی دولت علوی (ع) کنند.

به اعتقاد آیت الله خامنه ای، سلامت اعتقادی، اخلاقی و عملکردی کارگزاران دولت اسلامی مهم‌ترین سنجه در ارزیابی دولت اسلامی می‌باشد. از منظر ایشان، امام راحل (ره)، مفسر و عینیت یافته کارگزار دولت اسلامی در دوره معاصر است که مورد وفاق و قبول سلایق و برداشت‌های مختلف اسلامی است و مجموعه رهنمود‌های آن امام بزرگوار نیز شاخصی ست در اختیار ما (06/06/1392)؛ از این رو تأسی از ایشان در امر حکم رانی، شاخصی برای شناخت مبانی و ارزش‌های انقلاب اسلامی است.

به تعبیر رهبر معظم انقلاب، امام (ره) از سرآمدان تاریخ ماست نه فقط از سرآمدان روزگار ما... سرآمدان را نه می‌شود حذف کرد نه می‌شود تحریف کرد (14/03/1402)؛ معظم له در سخنرانی تاریخی خود در مراسم بیست و ششمین سال روز رحلت حضرت امام خمینی (ره) مورخ 14/03/1394 نیز با توجه به شرایط حساس زمانی و خنثی نمودن جریان انحرافی و غلط جهت تحریف نمودن شخصیت امام (ره) به قصد مورد توجه قرار دادن ایشان صرفا به عنوان یک شخصیت محترم تاریخی، خصوصیات امام (ره) را در ساحت یک مکتب چنین بر می‌شمرند: (1) اثبات گر اسلام ناب محمدی در مقابل اسلام امریکایی؛ (2) متکی به کمک الهی و اعتماد به صدق وعده‌ی الهی و بی اعتمادی به قدرت‌های مستکبر و زورگوی جهانی است؛ (3) اعتقاد به اراده‌ی مردم و نیروی مردم، و مخالفت با تمرکز‌های دولتی؛ (4) طرف دار جدی حمایت از محرومان و مستضعفان و عدالت اجتماعی و مخالف نابرابری اقتصادی و اشرافی گری بود؛ (5) مخالف قلدران بین المللی و مستکبران و طرف دار جدی مظلومان جهان؛ (6) مسأله استقلال و رد سلطه پذیری (7) تکیه کم نظیر بر روی وحدت ملی و اتحاد آحاد ملت یکی از خطوط اصلی تفکر امام و راه امام معرفی نمودند. از تحلیل اجمالی مفاد این دوگانه‌های توأمانی و تحولی نیز این گونه مستفاد می‌گردد که این دو گانه‌ها نیز بر پایه معارف قرآن کریم «ان اعبدو الله و اجتنبوا الطاغوت» (نحل / 36) است.

آیت الله خامنه‌ای معتقدند درس‌های امام (ره) نیز به مثابه‌ی نرم افزار اداره کشور در گام دوم انقلاب است که می‌تواند برای نسل جوان و هوشمند ما که قرار است مسؤولیت ملی و انقلابی بر عهده بگیرد، شتاب دهنده و کمک دهنده و تحول آفرین باشد (14/03/1401). «امام یک سرآمد همه جانبه است. هم در دانش‌های دینی سرآمد است، در فقه، در فلسفه، در عرفان نظری امام سرآمد است. هم در ایمان و تقوا و رفتار‌های پرهیزگارانه سرآمد است. هم در استحکام شخصیت و قوت اراده سرآمد است. هم در قیام لله و سیاست ورزی انقلابی و ایجاد تحول در نظام بشری سرآمد است. این خصوصیات در هیچ کدام از سرآمدان تاریخ ما با هم جمع نشده است؛ در امام بزرگوار این خصوصیات با هم جمع است» (14/03/1402).

بر اساس سه گانه خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی در گام دوم انقلاب اسلامی و برگرفته از لزوم تحول و صیرورت دائمی در مسیر انقلاب در گذر از مرحله انقلاب اسلامی تا تمدن نوین اسلامی (07/03/1397)، می‌توان گفت «تمدن سازی»، تجلی و بروز و ظهور «تحول گرایی» در عالی‌ترین مرتبه است.

معظم له، امام خمینی (ره) را روح جمهوری اسلامی دانسته (14/03/1401) و ایشان را با برخورداری از باور‌های عمیق سه گانه، مصداقی از الگوی کارگزار تراز می‌دانند که با رهبری نهضت و وقوع انقلاب اسلامی، زمینه ساز تمدن نوین اسلامی شدند: «سه باور در امام بزرگوار ما وجود داشت، که همین سه باور به او قاطعیت می‌داد، شجاعت می‌داد و استقامت می‌داد: باور به خدا، باور به مردم، و باور به خود. این سه باور، در وجود امام، در تصمیم امام، در همه حرکت‌های امام، خود را به معنای واقعی کلمه نشان داد» (14/03/1392).

مبتنی بر گفتمان آیت الله خامنه ای، می‌توان مصداق بارز تحول گرایی و مبدع نظریه نظام انقلابی را نیز بنیان گذار ج. ا. ایران امام خمینی (ره) دانست: «این خصوصیتی که امروز بحث می‌کنیم، جزو مهم‌ترین و برجسته‌ترین خصوصیات امام بزرگوار است و آن عبارت است از روحیه تحول خواهی و تحول انگیزی امام بزرگوار. امام، روحاً هم یک انسان تحول خواه بود، هم تحول آفرین بود» (14/03/1399)؛ به گونه‌ای که در امتداد اجتماعی مهم‌ترین و برجسته‌ترین خصوصیت امام خمینی (ره)، سطوح سه گانه تحول که به ارمغان آوردند قابل تحلیل است؛ امام بزرگوار ما سه عمل عظیم و بزرگ و تاریخی انجام داد؛ سه تحول بزرگ به وجود آورد. یکی در سطح کشور ایران، یکی در سطح امت اسلامی و یکی در سطح جهان... آن عاملی که امام را در این راه پیش برد او را قادر کرد که این تحول‌های عظیم را در سطح کشور، در سطح امت، در سطح جهان برای طول تاریخ به وجود بیاورد عبارت بود از ایمان و امید (14/03/1402). امیدی که آفرینش آن در گام دوم انقلاب اسلامی از آن به عنوان ریشه ای‌ترین جهاد یاد می‌شود.

به طور کلی از منظر مسأله مورد توجه یادداشت حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که شایستگی‌های مورد انتظار مرحله استقرار دولت اسلامی (منبعث از منابع اسلامی و مجموعه رهنمود‌های حضرت امام. ره.) با مرحله گذار و تثبیت دولت اسلامی می‌تواند متفاوت باشد همان طور که در مرحله انقلاب اسلامی جوانانی به رهبری امام خمینی (ره) توانستند انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند تضمینی وجود نخواهد داشت که همان نسل اول انقلاب اسلامی بتواند در مرحله استقرار دولت اسلامی پیروزی بخش باشد و گواه این استدلال نگارنده، مفاد بیانیه گام دوم انقلاب است که چهار دهه آینده نظام اسلامی را از جوانان امروز مطالبه گری می‌نماید؛ نیروی جوانی، برآمده از سه مؤلفه‌ی انرژی، امید و ابتکار است که می‌تواند آن را مبدل به موتور محرک جامعه نماید. به فرموده آیت الله خامنه ای: «جوان، سرشار از امید و نشاط است و مایل است کاری به او محول کنند و آن را با شجاعت و خطرپذیری انجام دهد» (13/08/1388). محصول چنین شخصیتی، بی شک، تولید افکار جدید و شنیدن سخن نو و به تعبیری تحولِ تعالی بخشِ تمدن ساز خواهد بود (باذن الله) و این، همان چیزی است که مدیریت کشور در دهه‌ی پنجم انقلاب اسلامی به آن نیازمند است.

دکتر مجید بیشه / دکتری مدیریت منابع انسانی