سرمایه‌گذاری هدفمند در فرهنگ؛ از بیمه هنرمندان تا زنجیره ارزش ادبیات فارسی
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، اصلاح قوانین مالکیت فکری، حمایت معیشتی پایدار و تجاری‌سازی محصولات فرهنگی را شرط حفظ میراث ادبی و تقویت اقتصاد هنر دانست.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و دبیر شورای نظارت بر صدا و سیما، با تأکید بر نقش ماندگار شعر و ادب فارسی در پیوند اقوام و گویش‌های مختلف کشور، این میراث مشترک را «چراغ راه آینده» دانست و خواستار بازگرداندن آن به زندگی اجتماعی شد.
در آستانه 27 شهریور، روز شعر و ادب فارسی، حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و دبیر شورای نظارت بر صدا و سیما، با اشاره به جایگاه این مناسبت فرهنگی، شعر فارسی را حافظه تاریخی و حلقه اتصال فرهنگی همه ایرانیان توصیف کرد.
او با بیان اینکه این میراث مشترک فراتر از هر لهجه، گویش و قومیت، یک «ما» ی بزرگ ساخته است، تصریح کرد: «وظیفه ما این است که این گنجینه را از قفسه کتابخانه‌ها بیرون بیاوریم و به زندگی اجتماعی بازگردانیم تا به منبع الهام و وحدت تبدیل شود.»
میرزائی شعر و ادب فارسی را صرفاً یادگار گذشته ندانست و افزود: «شعر و ادب فارسی فقط یک میراث گذشته نیست، بلکه چراغ راه آینده ماست. جوانان باید بدانند هر بیت حافظ یا فردوسی یا استاد شهریار، که این روز به بزرگداشت ایشان نیز اختصاص دارد، بخشی از هویت و شناسنامه آن‌هاست. اگر این سرمایه را بشناسیم و قدر بدانیم، هم اعتمادبه‌نفس ملی ما تقویت می‌شود و هم جایگاه ایران در عرصه فرهنگ جهانی استوارتر خواهد شد.»
بازگرداندن گنجینه شعر به زندگی اجتماعی
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس تأکید کرد که برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های شعر فارسی، باید این میراث را از محدوده کتابخانه‌ها بیرون کشید و آن را به بخشی زنده از حیات اجتماعی و فرهنگی مردم بدل کرد تا الهام‌بخش نسل‌های امروز و فردا باشد.
میرزائی: روایت زندگی شاعران ایرانی را نباید به کشورهای همسایه واگذار کنیم
حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و دبیر شورای نظارت بر صدا و سیما، با تأکید بر ضرورت به‌روزرسانی شیوه‌های معرفی شعر و ادب فارسی به نسل دیجیتال، خواستار تولید آثار جذاب و چندرسانه‌ای درباره بزرگان ادب شد و هشدار داد که در صورت غفلت، کشورهای همسایه روایت نخست از این میراث را به نام خود ثبت خواهند کرد.
در ادامه گفت‌وگو به مناسبت روز شعر و ادب فارسی، حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی مهم‌ترین چالش پیش روی گسترش شعر و ادبیات فارسی در میان نسل امروز را «نحوه روایت» دانست و گفت: «ما باید داستان‌های شاعران و شاهکارهای ادبی‌مان را با زبان خود این نسل روایت کنیم. فلذا باید برنامه مشخص حمایت از تولید پویانمایی‌های جذاب، پادکست‌های حرفه‌ای و فیلم و سریال‌های کوتاه درباره زندگی و آثار بزرگان ادب داشته باشیم؛ چراکه اگر ما این کار را نکنیم، کشورهای همسایه نظیر ترکیه یا تاجیکستان به روایت زندگی‌نامه یا آثار این مشاهیر ایرانی می‌پردازند و در دنیای روایت‌ها، روایت اول را از آن خود می‌کنند.»
او یکی از مؤثرترین اقدامات برای آوردن شعر به فضای عمومی را نهضت زیباسازی شهرها با اشعار فارسی عنوان کرد و توضیح داد: «این طرح علاوه بر آنکه به شهر روح می‌بخشد، فرهنگ را در زندگی روزمره مردم جاری می‌کند و خوشبختانه در سال‌های اخیر تا حدودی اجرا شده است.»
ضرورت حضور فعال نهادهای فرهنگی در فضای مجازی
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس همچنین با اشاره به خطر فراموشی شعر و ادب فارسی در دنیای مجازی تأکید کرد: «نهادهایی نظیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان هنر و بنیاد سعدی که از بودجه عمومی بهره‌مند هستند، باید اقدامات و برنامه‌های فعالانه‌تری برای حفظ زبان فارسی، جذب جوانان به شعر و ادبیات فارسی و آموزش آن به غیرفارسی‌زبانان در نظر بگیرند.»
پیامدهای واگذاری روایت به دیگران
میرزائی هشدار داد که پرداخت کشورهای همسایه به تولید آثار مرتبط با مشاهیر ایرانی تنها یک فعالیت فرهنگی نیست، بلکه می‌تواند در عرصه بین‌المللی موجب تحریف هویت و مصادره میراث ادبی ایران شود. او گفت: «در دنیای روایت‌ها، هر کس روایت اول را به دست بگیرد، در ذهن جهانیان صاحب آن میراث شناخته می‌شود و این برای ما یک زنگ خطر فرهنگی است.»
میرزائی: غفلت از تولید آثار درباره مفاخر ادبی، هم روایت فرهنگی را از دست ما می‌گیرد و هم بازار اقتصادی را
حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و دبیر شورای نظارت بر صدا و سیما، با انتقاد از کم‌کاری در ساخت آثار مرتبط با مفاخر ادبی ایران هشدار داد که واگذاری این عرصه به کشورهای همسایه، علاوه بر تحریف هویت فرهنگی، منجر به از دست رفتن فرصت‌های گسترده شغلی و اقتصادی برای هنرمندان داخلی می‌شود.
در ادامه گفت‌وگوی اختصاصی به مناسبت روز شعر و ادب فارسی، حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی با اشاره به پیامدهای فرهنگی و اقتصادی کم‌کاری در معرفی مشاهیر ایرانی اظهار کرد: «این یک نکته کلیدی و مصداق بارز فرصت‌سوزی برای کشور ماست. وقتی یک کشور همسایه پویانمایی یا سریالی در مورد یکی از شعرا یا مفاخر ما می‌سازد، فقط یک داستان تعریف نمی‌کند؛ بلکه یک زیست‌بوم کامل اقتصادی و فرهنگی را تصاحب می‌کند که حق طبیعی ماست.»
او توضیح داد که در چنین شرایطی، فرصت‌های شغلی گسترده‌ای از دست می‌رود: «آن‌ها میراث فرهنگی و تاریخی ما را به‌مثابه یک ماده اولیه به رایگان برمی‌دارند و آن را به یک محصول جذاب و استاندارد جهانی تبدیل می‌کنند و محصول نهایی ارزشمند را به خود ما و تمام دنیا می‌فروشند. در این فرآیند، ما هم روایت فرهنگی را از دست می‌دهیم و هم یک منبع مهم درآمدزایی و اشتغال را به رقبا واگذار می‌کنیم.»
ضرورت حمایت دولتی برای پایداری معیشت هنرمندان جوان
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر اینکه «استعداد جوان نباید دغدغه معیشت داشته باشد» گفت: «ریشه مشکل، درآمد ناپایدار و ضعف حمایت قانونی و صنفی است. این مسئله در هنر فاخر و اصیل بیشتر خود را نشان می‌دهد، چراکه ذات بازار به فکر سود و درآمد است و این امر منجر می‌شود بسیاری از هنرمندان و نویسندگان که به‌دنبال تولید آثار عمیق و ارزشمند هستند، نتوانند از نظر اقتصادی در رقابت با تولیدات عامه‌پسند خارجی یا داخلی موفق عمل کنند.»
میرزائی وظیفه دولت را در این زمینه حیاتی دانست و افزود: «این وظیفه دولت است که از هنرمندان کشور به شیوه‌های مختلف حمایت کند، زیرا هنرمند باید احساس کند که یک سیستم حامی و قدرتمند پشت او ایستاده است.»
میرزائی: حمایت از هنرمندان باید از بیمه و انتشار آثار تا زنجیره ارزش فرهنگی امتداد یابد
حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و دبیر شورای نظارت بر صدا و سیما، با تشریح راهکارهای میان‌مدت و بلندمدت برای رفع مشکلات معیشتی هنرمندان، بر بازتعریف نقش نهادهای حمایتی، اصلاح قوانین مالکیت فکری و ایجاد زنجیره ارزش فرهنگی تأکید کرد و سرمایه‌گذاری در فرهنگ را «سرمایه‌گذاری برای آینده ایران» دانست.
حجت‌الاسلام و المسلمین میرزائی با اشاره به راهکارهای ساختاری برای بهبود وضعیت معیشتی هنرمندان اظهار کرد: «پاسخ به این سوال شامل یک راهکار میان‌مدت و دیگر راه‌حل‌های بلندمدت و ساختاری است. یک راهکار اولیه، مأمور کردن نهادهای حمایتی در زمینه هنر است. ما باید نقش صندوق اعتباری هنر، سرای اهل قلم، خانه هنرمندان و دیگر مجامع صنفی را بازتعریف کنیم تا به‌طور ویژه مأمور شوند پوشش کامل بیمه را برای شاعران و نویسندگان جوان تضمین کرده و تسهیلات لازم برای چاپ آثارشان را فراهم آورند.»
او تصریح کرد که بودجه هدفمند این نهادها نباید صرف امور جاری شود: «بودجه هدفمند تعلق‌گرفته به این نهادها نباید صرف امور جاری و هزینه‌دستمزد شود، بلکه باید به ایجاد بسته‌های حمایتی معیشتی، حق بیمه، بیمه تکمیلی، تسهیل انتشار آثار و تسهیلات بازنشستگی برای اهالی قلم اختصاص یابد.»
میرزائی همچنین از ابزارهای بلندمدت حمایت از هنر یاد کرد و گفت: «می‌توان صندوق‌های تأمین مالی جمعی یا مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها را در راستای حمایت از هنر اصیل ایرانی به‌کار گرفت. همچنین ضروری است قوانینی نظیر حقوق مالکیت فکری و کپی‌رایت، حقوق خلاقیت، اقتصاد ایده و به‌رسمیت شناختن اثر یا کاراکتر به‌عنوان تضامین و وثائق مالی متناسب با اقتضائات زمانی تدوین یا بازنگری شوند تا دسترنج هنرمند به سادگی پایمال نشود و ارزش کار حفظ شود.»
زنجیره ارزش فرهنگی؛ از داستان تا محصول جانبی
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با تأکید بر لزوم توجه به زنجیره ارزش در توسعه اقتصاد فرهنگی کشور افزود: «یک اثر خلاق، مثلاً یک داستان، نباید در نقطه فروش کتاب متوقف شود. این تنها حلقه اول زنجیر است. حلقه‌های بعدی، بازارپردازی و تجاری‌سازی است؛ یعنی شخصیت‌های آن داستان باید قابلیت تبدیل شدن به عروسک، اسباب‌بازی، بازی ویدئویی، لوازم‌التحریر، طرح روی لباس و ده‌ها محصول جانبی دیگر را داشته باشند. هر کدام از این محصولات یک جریان درآمدی جدید است که باید به خالق اصلی اثر و اقتصاد کشور بازگردد. این زنجیره در کشور ما به‌دلیل ضعف قوانین مالکیت فکری و نبود نگاه صنعتی به فرهنگ، تقریباً وجود ندارد.»
او تأکید کرد: «هنرمند ما ارزش بالقوه عظیمی خلق می‌کند، اما چون ابزار و ساختار لازم برای تجاری‌سازی آن فراهم نیست، از بازگشت مالی آن بی‌بهره می‌ماند و این، یکی از ریشه‌های اصلی ناپایداری شغل هنرمندان است.»
فرهنگ؛ سرمایه‌گذاری برای آینده ایران
میرزائی در پایان با اشاره به نقش قانون‌گذاری در بهبود این وضعیت گفت: «همه تلاش ما در مجلس این است که با بازنگری در قوانین موجود یا تدوین قوانین جدید بتوانیم هم در راستای بهبود وضعیت معیشتی مفاخر، هنرمندان و استعدادها و هم توسعه اقتصاد فرهنگی کشور گام برداریم. باید به این باور برسیم که هزینه‌کردن در فرهنگ در واقع نه‌تنها هزینه نیست که سرمایه‌گذاری برای آینده ایران عزیز است.»