شناسایی فراریان مالیاتی و دانه درشت‌های اقتصادی از طریق اصلاح سیستم مالیاتی کشور
اصلاح نظام مالیاتی و درآمدهای مالیاتی به‌عنوان یکی از اصلی ترین و برنامه ها برای افزایش درآمدهای پایدار کشور به شمار می رود چراکه در سال های گذشته یکی از اصلی ترین سیاست های اقتصادی کشور اتکای منابع عمومی دولت از سمت درآمدهای ناپایدار و نفت به سمت درآمدهای پایدار بوده است.
به گفته مسئولان دولتی در حوزه ایجاد درآمدهای پایدار خوشبختانه اقدامات مناسبی صورت گرفته است، به طوری که به گفته خاندوزی وزیر اقتصاد و دارایی در خصوص این اقدامات اعلام کرده است: دولت برای بالا بردن سهم درآمدهای پایدار چاره‌اندیشی کرده است به طوری که اصلاحات ساختاری که مستلزم گذر از خام فروشی و درآمدهای ناپایدار به سمت درآمدهای پایدار مالیاتی است با مقاومت‌هایی نیز مواجه است و با وجود مقاومت‌هایی که پیش روی اصلاح ساختاری است حتی در سال‌های تحریم هم دستاوردهای درخور توجهی هم به لحاظ درآمد کیفی و هم کمی رخ داده است.
به گفته وزیر اقتصاد میزان وصولی‌های مالیاتی نسبت به عدد مصوب در قوانین بودجه در سال‌های 1400، 1401 و 1402 تا پایان بهمن ماه توانسته هدف گذاری قانونگذار را محقق کند تحقق وصولی‌ها سر جای خود، اما آن چه که ما در این سال‌ها تلاش کردیم تا بر مقاومت‌ها برای آن غلبه کنیم چرخش کیفی در مالیات ستانی است.
بر اساس این گزارش توسعه و تکمیل نظام مالیات بر ارزش افزوده، بازنگری قوانین و مقررات مالیاتی، اجرای طرح جامع مالیاتی و اصلاح و تکمیل نیروی انسانی از محورهای اصلی تحول نظام مالیاتی است. اصلاح ساختار اقتصاد کلان کشور از حیث نحوه انجام فعالیت‌های اقتصادی، توسعه فعالیت‌های شرکتی و توسعه کیفی (مدرنیزه‌کردن) بخش خدمات، گسترش پایه‌های مالیاتی و حذف معافیت‌های غیرضرور، رفع محدودیت‌های بودجه‌ای سازمان، تأمین نیروی انسانی، اتخاذ تمام تدابیر قانونی، اجرایی و قضایی برای مواجهه با اقتصاد زیرزمینی از مهم ترین برنامه‌هایی است که برای توسعه نظام مالیاتی کشور به شمار می‌رود.
درآمدهای مالیاتی کشور شفاف و اصلاح شد
پیش از این هم در خصوص اصلاح سیستم نظام مالیاتی کشور مهدی موحدی بک‌نظر سخنگوی سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده است مصوبه اصلاح و شفافیت درآمدهای مالیاتی در راستای شناسایی و جلوگیری از فرار مالیاتی است.
سخنگوی سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه این مصوبه یکی از مهمترین مصوبه‌ها و ضد فساد است گفت: مجلس در قانون بودجه قرار است این مصوبه را در نظر بگیرد. کسانی که با حساب‌های شخصی خود و یا اطرافیان از جمله فرزند و همسر فعالیت‌های تجاری انجام می‌دهند و آن را به سازمان امور مالیاتی معرفی نکرده‌اند که این قبیل اقدامات با حساب‌های شخصی است مصداق فرار مالیاتی است.
او بیان کرد: این مصوبه که نمایندگان تصویب کردند قاطبه مردم را درگیر نمی‌کند و شناسایی معدود افرادی است که با هدف فرار مالیاتی میلیاردها تومان به حسابشان واریز می‌شود. آن چیزی که مورد بحث است تعداد و حجم واریزی‌های بالاست و موضوع کارهای متعارف با حساب‌های بانکی نیست و در جهت مبارزه با فرار مالیاتی و رقابت در اقتصاد مالیاتی است. این مصوبه در راستای پرداخت مالیات عادلانه و شناسایی افرادی است که مصادیق فرار مالیاتی دارند.
در همین راستا تعدادی از نمایندگان مجلس هم از قانون اصلاح درآمدهای مالیاتی هم استقبال کرده و اعلام کرده اند که اصلاحات در سیستم مالیات ستانی منجر به کاهش استقراض از بانک مرکزی و همچنین صرف هزینه در بخش های مختلف از جمله پروژه های درمانی و اتمام پروژه های عمرانی شده است.
کاهش کسری بودجه در کشور از طریق اصلاح سیستم‌های مالیاتی کشور
در همین رابطه رضا زارع نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران درباره اصلاحات انجام شده در سیستم مالیات ستانی در دولت سیزدهم گفت: سیستم مالیات ستانی در کشور ما با ایرادات و اشکالات اساسی روبرو بود و این ایرادات باعث شده بود که فراریان مالیاتی در کشور ما روز به روز افزوده شوند و مشاغل پردرآمد مالیات حق خود را نپردازند و در مقابل بخش شفاف اقتصاد مثل کارمند و کارگر که حقوق بگیر هستند در ابتدای هر ماه مالیات خود را بپردازند و در مواردی بعضاً مالیات پرداختی این مشاغل خیلی بیشتر از مالیات مشاغل دانه درشت در کشور شده بود.
زارع در ادامه بیان کرد: در همین راستا بود که اصلاحات در سیستم مالیات ستانی آغاز شد و سامانه جامع مالیات که 12 سال است در کشور شروع به کار کرده بود در دولت سیزدهم اصلاح به روز رسانی و شروع به کار جدی داشت تا به این وسیله پرداخت مالیات‌ها و شناسایی مودیان به صورت کاملاً هوشمند انجام شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی بیان کرد: سامانه جامع مالیاتی در حال حاضر به یک بانک جامع تبدیل شده که برای جلوگیری از فرار مالیاتی و با رصد اطلاعات درآمدی مودیان مالیاتی و مشاغل توانسته از بخش عمده‌ای از مشاغل فراری از پرداخت مالیات، به میزان متناسب عادلانه اخذ کند.
به گفته این نماینده مجلس این اصلاحات در سیستم مالیات ستانی باید تلاش شود که در نحوه مالیات ستانی از مردم مناطق محروم نیز اصلاحاتی انجام شود تا آنها نیز در حق آنها اجحاف نشود.
این نماینده مجلس دوازدهم افزود: در مجموع سیستم مالیات ستانی در این سال‌ها به سمت شفافیت هوشمندی و جلوگیری از فرار مالیاتی و شناسایی دانه درشت‌های اقتصادی حرکت کرده و مشاغلی که تاکنون مالیاتی پرداخت نمی‌کردند را شناسایی کرد و بر این اساس بر تعداد مودیان مالیاتی در کشور افزوده شد.
وی افزود: در سال‌های آینده نیز این سامانه باید به سمت تکمیل‌تر شدن پیش برود تا به طور کامل جلوی فرارهای مالیاتی در کشور گرفته شود و چاره‌ای برای جلوگیری از فرار مالیاتی عده‌ای دانه درشت اقتصادی که هنوز در تور نظام مالیاتی نیفتاده‌اند اندیشیده شود.
زارع بیان کرد: دولت در سنوات قبل با یک کسری بودجه شدید مواجه می‌شود و این کسری منجر به استقراض از بانک مرکزی و در نهایت تورم در کشور و فشار به اقشار ضعیف جامعه می‌شود. اما با این اصلاحات در سیستم مالیات ستانی درآمدهای مالیاتی دولت بالا رفت و میزان تحقق درآمد مالیاتی در سال 1401 و 1402 به 100 رسید و این امر باعث شد که کسری بودجه دولت کاهش پیدا کند و استقراض از بانک مرکزی نیز به همان میزان کاهش پیدا کند این مسئله گامی مهم برای تراز مالی بودجه کشور محسوب می‌شود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی توضیح داد: مالیات صرف هزینه‌های عمومی مثل درمان بهداشت آموزش تکمیل پروژه‌های عمرانی توسعه شهرها و روستاها در دولت سیزدهم شد و تلاش شد تا نحوه هزینه کرد این درآمدهای مالیاتی را ساختارمند و شفاف کند امیدواریم دولت بعد نیز در این مسیر تلاش کند و این مسیر را ادامه دهد.
شفافیت درآمدهای مالیاتی از طریق اصلاح سیستم مالیاتی کشور
در ادامه هم هادی هاشمی نیا نماینده مردم خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران درباره اصلاحات رخ داده در سیستم مالیات ستانی و میزان تغییر جهت این سیستم به سمت عدالت مالیاتی و همچنین نحوه هزینه کرد عادلانه این مالیات ها گفت: دولت سیزدهم تلاش کرد که فراریان مالیاتی را شناسایی و از این افراد مالیات دقیق و متناسب با درآمد آنها را اخذ کند چرا که این سیستم مالیاتی باعث شده بود که عده ی زیادی که عمدتا هم قشر مرفه و با درآمدهای بالا بودند مالیاتی نپردازند و در مقابل عده ی کثیری از اقشار کم درآمد در اسرع وقت درآمد خود را پرداخت کنند.
هاشمی نیا افزود: یکی از مهمترین نتایج این اخذ مالیات عادلانه این بود که درآمدهای مالیاتی افزایش پیدا کرد و نحوه هزینه کرد این درآمدها نیز اصلاح شد و در این خصوص شفاف سازی هایی برای مردم انجام پذیرفت تا به این وسیله مردم بدانند که مالیات پرداختی آنها صرف چه اموری می شود.
این نماینده مجلس دوازدهم توضیح داد: دولت سیزدهم هم برای آگاهی بخشی به مردم و هم برای نظم دهی به نحوه هزینه کرد درآمدهای مالیاتی در برخی محل های خاص اقدام به هزینه کرد این درآمدهای مالیاتی مثل هزینه کرد برای درمان بیماران خاص و یا گروه های آسیب پذیر، به عنوان مثال درمان رایگان بیماران تالاسمی و درمان رایگان کودکان زیر 7 سال از محل همین درآمدهای مالیاتی بود.
براساس این گزارش همواره مالیات به عنوان ابزاری قدرتمند به منظور توزیع درآمد در جامعه شناخته شده است، در واقع دولت ها به منظور کاهش نابرابری، چگونگی تغییرات درآمدهای افراد جامعه را با استفاده از ابزارهای متعدد، تجزیه و تحلیل می کنند.
مالیات علاوه بر آنکه مهمترین منابع تأمین مخارج دولت است، یکی از ابزارهای سیاستی موثر در برقراری ثبات اقتصادی، تخصیص مجدد منابع اقتصادی و تعدیل نابرابری درآمد است. در میان انواع درآمدهای دولت، مالیات مقبول ترین و مناسب ترین نوع آن از نظر اقتصادی است. تأمین مخارج جاری دولت از محل درآمدهای مالیاتی از اهدافی است که همواره مورد توجه برنامه ریزان و دولت مردان بوده است، در کشور ایران طی دهه های گذشته افزایش درآمدهای نفتی در کنار عدم توجه کافی به انضباط مالی در بودجه دولت سبب شده است که درآمدهای مالیاتی جایگاه مناسبی در بودجه نیابد.
خبرنگار: محبوبه کباری
باشگاه خبرنگاران جوان اقتصادی اقتصاد و انرژی