شناسایی مناطق برداشت گرد و غبار و تعیین ویژگی‌های آن در شرق ایران

ایران و به ویژه شرق ایران، در معرض چالش‌های زیست محیطی شدید مانند طوفان گردوغبار قرار دارد. تغییرات کاربری اراضی و خاک‌های حساس به فرسایش، از مهمترین عوامل مؤثر بر ایجاد مناطق برداشت گرد و غبار هستند.

طوفان گرد و غبار در مناطق خشک و نیمه خشک سالانه میلیون‌ها تن خاک را به جو وارد می‌کند. به طور کلی حدود 25 درصد گرد وغبار انتشاریافته در سطح جهانی در منطقه خاورمیانه رخ می دهد. بر اساس مطالعات اخیر، اقلیم و تغییرات محیطی ناشی از فعالیت‌های انسانی علت اصلی ایجاد چالش‌های شدید زیست محیطی از جمله گرد و غبار در این منطقه محسوب می‌شوند.

تغییرات شدید آب و هوایی منجر به وقوع طوفان‌های گردوغبار می‌شود، اما مشاهدات اخیر، از افزایش قابل توجه طوفان گردوغبار در منطقه خاورمیانه ناشی از گسترش فعالیت های انسانی در امتداد بیابان ها و سرزمین های حاشیه ای که قبلا به وسیله بوته زارهای طبیعی پایدار بوده اند، حکایت دارد.

در پژوهشی که توسط مهدی زارعی، سیما پورهاشمی و مهدی بروغنی انجام شد، مناطق برداشت گردوغبار شناسایی و ویژگی‌های آن در شرق ایران تعیین شد. 147 نقطه برداشت گردوغبار در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد. در این پژوهش، خصوصیات کاربری اراضی، خاکشناسی، شیب، پوشش گیاهی (NDVI) و زمین‌شناسی نقاط برداشت گردوغبار مورد بررسی قرار گرفت.

این پژوهشگران با بیان اینکه شرق ایران دارای میانگین بارش سانه و پوشش گیاهی ضعیفی است که سبب ایجاد نقاط برداشت و وقوع طوفان‌های گرد و غبار زیادی در منطقه شده است، معتقدند شرایط آب وهوایی خشک بیابانی، پوشش گیاهی ضعیف و رسوبات سخت نشده را از عوامل مؤثر در ایجاد مناطق برداشت گردوغبار می‌دانند که با ویژگی های منطقه مورد مطالعه همخوانی دارد.

نتایج خصوصیات مناطق برداشت گردوغبار نشان دهنده آن است که بیشتر این نقاط در زمین های بایر و مراتع با خاک حساس به فرسایش قرار دارد. نتایج همچنین حاکی از آن است که پراکنش بیشتر این نقاط برداشت گردوغبار، در شیب‌ها و لیتولوژی های در معرض فرسایش هستند.

این پژوهشگران می گویند که بیشتر کانون های گردوغبار، در زمین های بایر و مراتع ضعیف و لیتولوژی و خاک حساس به فرسایش قرار دارد و از منظر زمین شناسی، بیشترین و کمترین نقاط برداشت گردوغبار در منطقه به ترتیب در واحدهای زمین‌شناسی سازندهای رسوبی شیمیایی و سنگ‌های نفوذی بازیک قرار دارد.

نتایج پژوهش «شناسایی مناطق برداشت گردوغبار و تعیین ویژگی‌های آن در شرق ایران» در شماره بیست و پنجم مجله علمی پژوهشی مهندسی اکوسیستم بیابان دانشگاه کاشان منتشر شد.

انتهای پیام