شهر مقدس مسلمانان مکه است یا پترا؟

به گزارش «مبلغ» به نقل از ایکنا، حمید حاج امینی، پژوهشگر و مدرس حوزه، در نشست علمی «مکه یا پترا؟ شهر مقدس مسلمانان» که از سوی دانشگاه باقرالعلوم (ع) برگزار شد، گفت: مستندگونه‌ای در سال 2017 توسط دن گیبسون تولید و مدعی شد که شهر مقدس مسلمانان و شهری که قرآن در آن نازل شده، مکه کنونی نیست بلکه در جایی به نام «پترا» بوده است.

وی افزود: یک بنای سنگی در جنوب اردن وجود دارد که به آن پترا گویند و در حقیقت پترا، به معنای سنگ و تخته است. شهری باستانی که محل زندگی نبطی‌ها از 300 سال قبل از میلاد مسیح بوده و در آن زمان رونق داشته است ولی به تدریج با سیل و زلزله از بین رفته و الان عمدتاً نقش درآمدزایی و گردشگری برای کشور اردن دارد.

حاج امینی افزود: دو رویکرد در مورد این شهر وجود دارد؛ یک رویکرد این است که از حدود 70 سال پیش روی این مسئله سرمایه‌گذاری زیادی شد زیرا اردن از بسیاری از مواهبی که کشورهای عربی دارند، محروم است، لذا بر روی این پدیده و شهر سنگی پترا سرمایه‌گذاری زیادی شد و آن را جزء عجایب هفتگانه دنیا برشمردند.

این پژوهشگر تصریح کرد: قبل از انقلاب فیلم مشترکی به نام «طوفان بر فراز پترا» به صورت مشترک بین ایران و اردن ساخته شد و کاملاً مشهود بود که درصدد تبلیغ برای سرمایه‌گذاری گردشگری در این منطقه هستند. حدود 40 سال قبل هم مقالاتی علمی در مورد پترا نوشته شد ولی چون صرفاً در محافل تخصصی و علمی مطرح بود، چندان بازتاب اجتماعی نداشت.

دلایل گیبسون برای اینکه پترا شهر مسلمانان بوده نه مکه

وی ادامه داد: از این رو صرفاً به عنوان یک ایده علمی مطرح شد و پاسخ آن را هم دادند و کسی آن را جدی نگرفت تا اینکه با تولید این مستند تلاش شد تا مسئله به عرصه اجتماعی مسلمانان کشیده شود و گیبسون برای اثبات اینکه پترا شهر مقدس مسلمانان بوده و نه مکه، چند مرحله را طی کرد.

وی اضافه کرد: در مرحله نخست می‌گوید شهر مکه واقعی، باغات زیادی داشته و آب هم در آن فراوان بوده در حالی که مکه کنونی خشک است و نتیجه گرفت که مکه کنونی، شهر مقدس مسلمانان نیست. در مرحله دیگر گفتند به جای اینکه سراغ منابع و متون بروند، چندین مسجد را بررسی می‌کنند و با کارهای گرافیکی امتداد قبله این مساجد را هم بررسی کرده و نشان می‌دهند قبله برخی از این مساجد رو به مکه نیست.

حاج امینی بیان کرد: او خط قبله همه این مساجدی را که قبله آن به سمت مکه نبود و به سمت پترا بود، با کارهای گرافیکی امتداد داد و خطوط قبله این مساجد را به هم وصل کرد و جالب اینکه همه این خطوط به یک نقطه رسید لذا تأکید کرد این نقطه مشترک، همان جایی است که شهر پترا وجود دارد.

این پژوهشگر با بیان اینکه گیبسون، دیوار مساجد را ملاک جهت‌دهی قبله تعیین کرده است، اظهار کرد: این در حالی است که باید محراب مسجد، ملاک و معیار تعیین قبله قرار بگیرد نه دیوار مسجد؛ مثلاً او می‌گوید مسجد ذوقبلتین در سال 1987 تجدید بنا شد و دیواره اولیه به سمت پترا و سوریه بوده است.

وی افزود: این در حالی است که اولاً دیوار مسجد برای تعیین قبله ملاک نیست، همچنین پیامبر (ص) رو به سوی بیت‌المقدس نماز می‌خواندند و اردن و شهر پترا در مسیر قبله بیت‌المقدس قرار داشته است ولی وقتی آیات تغییر قبله نازل شد، ایشان نماز را به سمت کعبه خواندند.

حاج امینی اضافه کرد: از سویی به نظر وی، مکه باید دیوار مقاومی داشته باشد از این رو داخل پترا شده و نشان می‌دهد دیواری داشته است؛ همچنین سراغ مکان‌هایی می‌رود که الان در مسجدالحرام و مکه وجود دارد و مکان‌هایی را به عنوان صفا و مروه و غار حرا و... در پترا بازسازی می‌کند و مکانی را هم به نام غار حرا نشان می‌دهد که از آنجا خانه کعبه پیداست، در صورتی که الان کسی در غار حرا بایستد، نمی‌تواند کعبه را ببیند.

این پژوهشگر اضافه کرد: سازنده این مستند برای توجیه اینکه اگر پترا قبله مسلمانان است چرا امروز هیچ کسی به سمت آن نمی‌رود و هویت ندارد؟، جواب می‌دهد این امر به علت نزاع داخلی بین مسلمانان بوده است؛ او معتقد است بعد از روی کارآمدن پسر معاویه، چندین نفر با او بیعت نکردند، از جمله عبدالله بن زبیر که مکه را محل استقرار خودش قرار داد ولی سپاه شام آمد و با منجنیق بخشی از مکه و کعبه (پترا) را از بین برد و همین اختلافات سبب شد تا پترا مورد توجه قرار نگیرد.

ادعای گیبسون درخصوص انتقال سنگ‌های کعبه از پترا به مکه

وی افزود: به عقیده وی ابن زبیر سنگ‌های کعبه را که توسط یزید خراب شد به مکه کنونی منتقل کردند و آنجا را به عنوان کعبه به مسلمانان معرفی کردند، البته این توجیهات برای کسانی که ناآشنا با این مسائل هستند، ممکن است فریبنده باشد، ضمن اینکه 40 سال قبل از وی، برخی این موضوع را مطرح کرده بودند ولی گیبسون آن را رسانه‌ای کرد و برخی معتقدند که وی با این پژوهش خودش آبروی مستشرقان را برده است.

حاج امینی تصریح کرد: گیبسون در این فیلم بر اساس داده‌هایی که از تحقیقات خود دارد، می‌گوید شهر مقدس، شهری آباد و دارای برج و بارو است و کعبه و غار حراء و صفا و مروه در آن است و چاه زمزم را به رودخانه‌ای تشبیه کرده است و همه اینها در پترا قرار دارند لذا او نتیجه می‌گیرد که پترا، همان زادگاه قریش و رسول خدا (ص) بوده است، در صورتی که این‌ها هیچکدام استناد معتبری ندارد و در واقع خیال‌پردازی او است.

این پژوهشگر اضافه کرد: او مدعی است که مسلمانان در چند نوبت به سمت حجرالاسود نماز می‌خواندند در صورتی که مسلمانان از سراسر جهان نمازشان را به سمت کعبه به جا می‌آورند، همچنین او گفته است کسی داخل غار حرا بایستد، می‌تواند خانه کعبه را ببیند، این موضوع اصلاً صحت ندارد و کذب محض است.

وی با بیان اینکه ادعاهای گیبسون در فیلم خود واهی و بی‌اساس است، افزود: گیبسون در فیلم خود نسبت نادرستی را در مورد آبادانی شهر مکه بیان کرده که مستند نیست و منابع تاریخی موثق آن را نمی‌پذیرند؛ همچنین قرآن کریم وقتی داستان حضرت ابراهیم (ع) و ساخت دیوار کعبه را مطرح کرده است، اشاره دارد که اینجا سرزمینی خشک و لم‌یزرع بوده است.

6565