«صقر1» موشک پدافندی با فناوری پهپادی / آیا تکنولوژی ایرانی در اختیار یمنی‌هاست؟

گروه دفاعی خبرگزاری تسنیم- سید محمد طاهری:حدود دو سال قبل، خبری مبنی بر سرنگونی پهپادهای ائتلاف سعوی در جنگ یمن توسط انصارالله منتشر شد. پس از انتشار تصاویر این عملیات،‌گمانه‌زنی ها درباره نوع این موشک و سامانه‌های کشف و رهگیری آن آغاز شد.

تصاویر منتسب به انهدام پهپاد عربستانی با موشک صقر1 یمنی از دید دوربین حرارتی

این گمانه‌زنی‌ها ادامه داشت تا اینکه تصویری از لاشه یک موشک مرموز و ناشناخته منتشر شد که به موشک 358 معروف است.

اواخر مهرماه سال گذشته، پایگاه های نیروهای تروریستی سنتکام در عراق و سوریه مورد حمله قرار گرفت. پایگاه التنف در سوریه شاهد حمله راکتی بود و پایگاه هوایی حریر در اقلیم شمال عراق شاهد حضور همان موشک مرموز 358 بود که پهپادهای عربستانی را در آسمان یمن منهدم کرده بودند.

موشک صقر1 در نزدیکی پایگاه آمریکایی حریر

ابهام‌ها در مورد موشک 358 ادامه داشت تا اینکه امسال و در جریان رژه انصارالله تعدادی از این موشک‌ها توسط نیروهای یمنی رونمایی و برخی مشخصات عملکردی آنها نیز اعلام شد. «صقر1» نامی بود که یمنی‌ها برای موشک پدافندی جدید خود انتخاب کردند.

آن طور که انصارالله اعلام کرده، این موشک 2.7 متر طول، 58 کیلو وزن و 150 میلیمتر قطر دارد. به سرجنگی 10 کیلویی مجهز است و قادر است تا برد 100 کیلومتری و ارتفاع 28000 پا با شعاع کشندگی 30 متری اهداف خود را منهدم کند.

موشک صقر1 در رژه نیروهای انصارالله

صقر 1 در حقیقت یک موشک با پیکربندی موشک‌های کروز و به نوعی یک مهمات پرسه زن (Loitering munition) است که پس از کشف هدف توسط سامانه‌های اپتیکی و حرارتی، به سمت هدف روانه شده و با گشت زنی در آسمان، هدف مورد نظر را پیدا کرده و آن را منهدم می‌کند.

این موشک در سرجنگی خود مجهز به فیوزهای مجاورتی است که در نزدیکی هدف فعال شده و موجب انفجار سرجنگی 10 کیلویی و در نتیجه انهدام هدف می‌شود.

چنین موشکی که در واقع نوعی ابداع در سیستم‌های پدافند هوایی بحساب می‌آید، جنگ افزاری مناسب برای هدف قرار دادن پهپادها و بالگردها در ارتفاع پایین است؛ اهدافی که تعداد زیادی از آنها در آسمان عراق و یمن توسط آمریکایی‌ها و عربستانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و موشک صقر تا کنون موفق به انهدام لااقل سه فروند پهپاد عربستانی در آسمان یمن شده است.

موشک صقر1 همچنین از طراحی خاصی در سازه خود بهره می‌برد. طراحی این موشک شامل سه بخش پیشران، هدایت و کنترل و سرجنگی موشک است.

در بخش پیشران، این موشک از یک موتور میکروجت بهره می‌برد. این در حالی است که اکثر موشک‌های پدافند هوایی از موتورهای راکتی سوخت جامد بهره می‌برند و استفاده از موتورهای جت موضوعی مرسومی در موشک‌های پدافند هوایی نیست.

به همین دلیل این موشک به یک بوستر تقویت کننده در زیر بدنه مجهز است که با روشن شدن آن، نیروی لازم برای حرکت اولیه موشک تامین شده و پس از طی مسافتی و رسیدن به سرعت مورد نظر، این بوستر از موشک جدا شده و با روشن شدن موتور جت موشک ادامه مسیر می‌دهد.

کمی جلوتر از ورودی‌های هوای موتور جت، چهار بالک ثابت ذوزنقه‌ای شکل مایل به سمت عقب قرار گرفته‌اند. نوع طراحی این بالک‌ها به این دلیل است تا هم مقاومت کمتری در مقابل جریان هوا ایجاد کنند و هم مانع ورود جریان هوا به موتور موشک نشوند. این بالک‌ها وظیفه پایدارسازی موشک را هم برعهده دارند.

بال‌های اصلی موشک نزدیک به میانه بدنه قرار داشته و وظیفه تامین نیروی برآ یا لیف را برعهده دارد.

نمونه موشک صقر1 توقیف شده توسط آمریکایی‌ها دایره قرمز آنتن دیتا لینک / دایره سبز حسگرهای لیزری فیوز مجاورتی / دایره آبی آنتن GPS/ مستطیل بنفش بوستر تقویتی

بخش دوم، در حقیقت بخش هدایت و کنترل این موشک است. در بخش هدایت و کنترل موشک صقر با توجه به اینکه با نوعی مهمات پرسه‌زن روبرو هستیم، انتظار می‌رود خلبان خودکار، دیتا لینک و GPS در آن تعبیه شده باشد تا این موشک بتواند علاوه بر اجرای مانورهای مناسب برای رسیدن به هدف، توان گشت زنی هوایی را نیز داشته باشد.

در بخش سرجنگی نیز موشک صقر 1 از حسگرهای مجاورتی 360 درجه بهره می‌برد تا به محض نزدیک شدن به هدف از هر جهاتی حسگرهای این فیوز سرجنگی را فعال کرده و موجب انفجار 10 کیلوگرم ماده منفجره در سرجنگی ترکش شونده این موشک شوند.

همچنین این موشک به یک حسگر تصویرساز حرارتی در قسمت جلویی سرجنگی خود مجهز است تا بتواند براساس ردگیری تصویری، از هر سمتی به اهداف حمله کند.

مرداد ماه امسال اما سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در حاشیه جشنواره مالک اشتر موضوعی را مطرح کرد که دوباره نظرها را به سمت این موشک جلب کرد.

سرار حاجی زاده با اشاره به توانمندی‌های پهپادی سپاه گفت: «قدرت پهپادی قدرت جدیدی است که متولد شده و شاخه‌های گوناگونی دارد. برخی بخش‌های آن هم اختراع ایرانی است. موشک‌های زمین به هوای پدافندی با پایه پهپادی اختراع ایرانی است و از این نمونه‌ها فراوان وجود دارد.

تاکنون تنها موشکی که مشخصات آن - از جهت نوع موتور مورد استفاده - با اظهارات سردار حاجی‌زاده تطابق دارد، موشک صقر1 یمنی است و این موضوع احتمال استفاده از تکنولوژی ایرانی در این موشک را تقویت می‌کند. هرچند هنوز هیچ نشانه مستدلی دال بر این مسئله در دست نیست و این احتمال وجود دارد که اظهارات سردار حاجی‌زاده درباره موشک دیگری باشد که تا کنون مورد استفاده قرار نگرفته است.

اما اگر این گمانه‌زنی درست باشد، می‌توان گفت ایران به فناوری پیشرفته‌ای در حوزه پدافند هوایی ارتفاع پست دست یافته که می‌تواند تهدید جدی برای پهپادها و بالگردهای مهاجم باشد.

این احتمال در حالی مطرح می‌شود که تاکنون تسلیحات زیادی توسط نیروهای یمن مسلح بخصوص در حوزه موشکی و پهپادی مورد استفاده قرار گرفته، که مشابه آنها در ایران نیز وجود دارد.