صنایع دستی بومی در محاق / غفلت از ظرفیت ارزآوری هنرهای بومی

گرگان - یکی از افتخارات هر ملتی صنایع دستی آن است، چرا که این صنعت حاصل هنر صنعتگرانی است که رسوم و فرهنگ نسل ها را در محصولات خود متجلی می کنند، اما در آخر بهای لازم به این صنایع داده نمی شود.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - مهین نورافروز: بدون شک صنایع دستی یکی از صنایع مهم در توسعه گردشگری و اقتصاد است که به رغم دارا بودن پتانسیل‌های اشتغالزایی می‌تواند به یکی از راه‌های مهم توسعه کار آفرینی و اشتغال در بلند مدت تبدیل شود.

صنایع دستی علاوه بر جاذبه‌های هنری، فرهنگی و بومی از ویژگی‌های ممتاز اقتصادی از جمله ارزش افزوده بالا، عدم وابستگی تولید به کشورهای خارجی، سهولت کسب مهارت و عدم نیاز به سرمایه گذاری بالا، عدم عوارض سو ءزیست محیطی و قابلیت ایجاد همه مکانی و همه زمانی، تأمین مواد اولیه از داخل کشور و سایر مؤلفه‌های مزیت دار اقتصادی برخوردار است.

استان گلستان به دلیل دارا بودن پیشینه‌های فرهنگی متفاوت و اقوام مختلف یکی از استان‌های صاحب نام در صنایع دستی بومی است که به گفته صاحب نظران چنانچه حمایت همه جانبه ای از این صنعت صورت گیرد می‌تواند استان را به یکی از قطب‌های توسعه این صنعت و درآمدهای ریالی و ارزی مبدل کند.

فعال بودن همه رشته‌های صنایع دستی بومی

به گفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان 80 رشته صنایع دستی در استان وجود دارد که از این تعداد 34 رشته مربوط به صنایع دستی بومی است.

مریم حاجی آبادی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: قالی و قالیچه ترکمن، نمدمالی علی‌آباد، رودوزی‌های کتول، زیورآلات ترکمن، سوزن‌دوزی شاهکوه، شیشه‌گری، مسگری، نمدمالی ترکمن، سرپرده، پشتی و پلاس ترکمن، ابریشم‌بافی رامیان و مینودشت، ساخت ساز دوتار، سوزن‌دوزی ترکمن، سفالگری، ابریشم‌بافی ترکمن، نواربافی ترکمن، خورجین‌بافی، جوال، جاجیم، لباس محلی، زین‌سازی، پوستین دوزی، چوغا (پوشاک سنتی) بیلیش‌دوزی و چیغ‌بافی از صنایع دستی بومی این منطقه هستند که همه آنها فعال بوده و هیچکدام منسوخ نشده است.

وی افزود: اگر چه در گذشته تعدادی از این رشته‌ها کنار گذاشته شده بود اما با برنامه‌هایی که میراث استان در پیش گرفت آنها نیز فعال شده و هم اکنون به بازار عرضه می‌شوند.

حاجی آبادی با بیان اینکه صنایع دستی بومی استان در همه نقاط کشور شناخته شده است، بیان کرد: این صنایع شناسنامه دار بوده و به نوعی معرفی کننده هویت فرهنگی استان در دیگر نقاط کشور است.

وی ادامه داد: برای حمایت از فروش این صنایع نیز بازارچه‌های موقت و دائمی در استان دایر شده که با استقبال و فروش خوبی روبرو است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان همچنین با مهم شمردن ایجاد فضاهای مناسب برای فروش محصولات صنایع دستی، گفت: تاکنون پنج بازارچه صنایع دستی در شهرستان‌های آق‌قلا، علی‌آباد کتول، گنبدکاووس و مینودشت فعال شده است.

حاجی ابراهیمی ادامه داد: چهار بازارچه صنایع دستی با پیشرفت‌های فیزیکی مختلف در آق‌قلا، کردکوی، مراوه‌تپه و گالیکش در حال ساخت است که امیدواریم شاهد افتتاح بخشی از آنها در سال 1402 باشیم.

حاجی آبادی تصریح کرد: یا توجه به اینکه استان پایانه گمرکی تخصصی ندارد لذا آماری از صادرات این صنایع به صورت تفکیک نداریم، اما این صادرات به دو صورت چمدانی و گمرکی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: مجموع صادرات چمدانی و گمرکی صنایع دستی استان در یک سال گذشته یک میلیون و 988 هزار و 454 دلار بود که در مقایسه با سال 1400 رشد 56 درصدی را نشان می‌دهد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان گفت: نمایشگاهی نیز در ترکمنستان برای صنایع دستی بومی استان برگزار شد که آنجا هم از استقبال و فروش بسیار بالایی برخوردار بود و یکی از هنرمندان گلستانی نیز در شهر تاشکند فروشگاه صنایع دستی بومی استان را دایر کرده است.

حاجی آبادی افزود: در راستای حمایت از هنرمندان صنایع دستی بومی و اشتغال آفرینی سال گذشته مبلغ 19 میلیارد تومان از محل تبصره 17 به متقاضیان هنرمند پرداخت شد اما برای امسال هنوز اعتباراتی برای آن اعلام نشده است.

وی ادامه داد: 18 میلیارد و 500 میلیون تومان از این تسهیلات از محل تبصره 18 و بیش از 10 میلیارد تومان مشاغل خانگی است که به 560 نفر از هنرمندان تمام رشته‌ها از جمله ساخت سازه‌های سنتی، حصیربافی، تولیدات چرم دست دوز، رودوزی سنتی، کاشی و سرامیک، پارچه بافی، مینا و سفال، البسه محلی و جاجیم بافی پرداخت شد.

پرداخت بیش از 315 میلیارد ریال تسهیلات به صنایع‌دستی گلستان

مدیر کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان، هفته گذشته در مراسم اختتامیه نمایشگاه صنایع دستی در استان، از پرداخت بیش از 315 میلیارد ریال تسهیلات به حوزه صنایع‌دستی گلستان خبر داد و گفت: از ابتدای سال 1401 تاکنون به‌منظور حمایت از طرح‌های اشتغال‌زایی حوزه صنایع‌دستی گلستان، مبلغ 315 میلیارد و 480 میلیون ریال تسهیلات به 648 طرح اشتغال‌زایی صنایع‌دستی استان پرداخت شد.

به گفته محمد جواد ساوری از این میزان تسهیلات پرداختی مبلغ 117 میلیارد و 440 میلیون ریال برای 514 طرح در حوزه مشاغل خانگی به هنرمندان تمام شهرستان‌های استان پرداخت شده است.

وی عنوان کرده بود که تسهیلات مشاغل خانگی با نرخ سود 4 درصد و با بازپرداخت 5 ساله به افرادی تعلق می‌گیرد که توانایی انجام فعالیت دریکی از رشته‌های مصوب صنایع‌دستی را در منزل داشته باشند. ساوری بیان کرد: در این مدت همچنین مبلغ 194 میلیارد و 80 میلیون ریال تسهیلات از محل بند الف تبصره 18 به 134 طرح صنایع‌دستی پرداخت شده است.

وی افزود: این تسهیلات با نرخ سود 10 درصد به هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان پرداخت شد.

نیاز به بازوهای اجرایی داریم

چند روز پیش نیز معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در مراسم رونمایی از «مگا پروژه مشترک توسعه رسته صنایع‌دستی» که با هدف حمایت از ایجاد اشتغال برای 2 هزار هنرمند در فاز اول برگزار شد، اظهار کرد: صنایع‌دستی تولید می‌کند و از طریق تولید به اشتغال کمک می‌کند و این اقتصاد هویت‌بنیان نقش مهمی در تولید اشتغال دارد در حالی که در برخی از صنایع، با تولید باعث از بین رفتن اشتغال شده‌اند.

وی گفت: ما نزدیک به 300 محصول داریم و حوزه‌های اقلیمی ما مزیت‌های رقابتی خاصی دارند و ظرفیت‌های فراوانی برای حوزه زنجیره تولید تا فروش وجود دارد که با توجه به این ظرفیت‌ها می‌توان در حوزه اشتغال فعالیت‌های بسیار زیادی انجام داد کما اینکه صنایع‌دستی خانواده‌محور است و اینکه سن و سال ندارد.

جلالی در ادامه گفت: در سال‌های اخیر به صنایع‌دستی نگاه خوبی نشده و هیچ وقت نگاه به این حوزه به‌عنوان یک زنجیره ارزش‌آفرین نبوده است درحالی که آسیب‌شناسی این حوزه و توجه به ظرفیت‌های صنایع‌دستی می‌تواند به ایجاد اشتغال کمک کند.

به گفته وی، ایجاد اشتغال مولد می‌تواند به ایجاد ایمان و امید در جامعه که از موضوعات مورد تاکید مقام معظم رهبری است کمک کند.

فرصتی که باید غنیمت شمرده شود

نقش بی بدیل صنایع دستی بومی در کاهش بیکاری و اشتغالزایی و کاهش مهاجرت بر کسی پوشیده نیست و صنایع دستی یکی از همین فرصت‌ها است که به ما اجازه می‌دهد با استفاده از استعدادهای خود و ابزارآلات ساده، محصولاتی را تولید کنیم که ویژگی خوب آن‌ها این است که نیازمند سرمایه اولیه زیادی نبوده و از محصولات بومی هر منطقه استفاده می‌شود.

در حال حاضر در برخی روستاهای استان صنایع دستی بومی که بخش زیادی از هنرمندان آن را زنان تشکیل می‌دهند منبع درآمد روستا محسوب شده و زنان را به یکی از کارآفرینان موفق در اقتصاد بومی تبدیل کرده است.

فرصتی که باید توسط مسئولان گلستانی با جان و دل و برای خروج گلستان از لیست استان‌های کم برخوردار به آن نگاه کنند و افق آینده گلستان را با توسعه این صنایع ببینند.