ضرورت احیای قنات ایرانی
قنات ابداع ایرانیان و یک دانش کاملا بومی است که قدمتی برابر با عمر ایران کهن دارد، در برخی منابع ذکر شده که اولین قناتها در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد ساخته شده است، این بررسیها ساخت قنات در ایران حداقل در زمان ساسانیان و هخامنشیان را تأیید میکند و لذا دانش ساخت قنات از ایران به برخی از دیگر کشورهای جهان منتقل شده است.
تا به حال بیش از 36 هزار رشته قنات در ایران شناسایی و ثبت شده که بزرگترین آن به طول حدود 80 کیلومتر در گناباد واقع شده است، گفته میشود طول مجموع قناتهای ایران بیش از 9 برابر محیط کره زمین و تقریبا دو برابر فاصله زمین تا کره ماه است.
با این که بعد از انقلاب اسلامی همواره لایروبی و احیاء قنوات در دستور کار قرار داشته، اما به علل مختلف از جمله؛ توسعه شهری، خشکسالی و کمتوجهی برخی از مسئولین ذیربط، تعداد زیادی از این قناتها از بین رفته است، با اینحال همچنان هزاران قنات فعال در ایران وجود دارد.
قنات نسبت به بسیاری از روشهای استحصال آب دارای هزینه کمتر و در عین حال کارآیی بالاتر است و کمترین عوارض جانبی را برای محیط زیست در پی دارد، علاوه براین در حالی که میزان تبخیر آب در قنوات بسیار ناچیز است، اما بنا بر اظهارات کارشناسان حدود 25 درصد منابع آبی ذخیره شده در پشت سدها (حدود 3 میلیارد متر مکعب در سال) تبخیر میشود. این دانش بومی می توانست و هم اکنون نیز می تواند با کمک دانش و فناوری های نوین و ماشینآلات و تجهیزات جدید به یکی از بهترین روشهای تأمین آب مورد نیاز کشور تبدیل شود.
بنابراین شایسته است، در کنار توجه به روشهایی مانند؛ سدسازی که در بسیاری از موارد اجتنابناپذیر بوده و مانع بروز سیل و هدررفت آبهای سطحی میشود و یا اجرای طرحهای آبخیزداری که باعث تقویت منابع آبهای زیرزمینی میشود، موضوع احیاء قنوات نیز مجدداً در دستور کار دستگاههای ذیربط قرار گیرد. در این راستا پیشنهاد می شود، «سازمان احیاء قنوات» در وزارت نیرو و یا وزارت جهاد کشاورزی ایجاد و ضمن به روزرسانی دانش قنات، رشته و در صورت لزوم حتی دانشکده «توسعه قنات» نیز راه اندازی شود. علاقه مندان می توانند جهت رویت سایر یادداشتهای اینجانب در این زمینه، واژه قنات را در «سایت ره توشه» جستجو و مطالب و پیشنهاداتی که برخی از آنها حدود 15 سال پیش ارائه شده را مطالعه نمایند