ضرورت مشارکت کلیه ذینفعان در تدوین برنامه حفاظتی رودخانه جاجرود

علیرضا مزینانی در حاشیه کارگاه مشارکتی و مشورتی تهیه و تدوین برنامه مدیریت جامع زیست بومی حوزه آبخیز رودخانه جاجرود که با حضور کلیه ذینفعان با همکاری دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران به عنوان مشاور و مجری طرح در این دانشکده برگزار شد، با بیان اینکه تدوین و اجرای برنامه مدیریت جامع زیست بومی تالاب‌ها و اکوسیستم‌های آبی کشور در اجرای قوانین بالادستی و برنامه‌های پنجساله توسعه کشور از جمله ماده 3 آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها، ماده 187 قانون برنامه پنجم توسعه و بند ب ماده 38 قانون برنامه ششم توسعه کشور برای مدیریت جامع مناطق تالابی با هدف تحقق مدیریت یکپارچه و اجرای مدیریت مشارکتی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد، افزود: تاکنون برنامه مدیریت جامع تعدادی از اکوسیستم‌های آبی کشور بر اساس رویکرد زیست‌بومی و مشارکت کلیه ذینفعان دولتی و غیردولتی تهیه و با استقرار ساختار‌های بین بخشی، فرآیند اجرای آنها نیزآغاز شده است.

وی با اشاره به اینکه رویکرد زیست بومی، راهبردی برای مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت است که حفاظت و استفاده پایدار را به شیوه‌ای متعادل و متوازن گسترش می‌دهد و بهبود می‌بخشد، اظهارکرد: این رویکرد بر پایه به کارگیری روش‌های علمی و نوعی رویکرد حفاظتی پیشرفته‌ای است که در آن حفظ محیط زیست با به رسمیت شناختن بهره‌برداری‌های معقول اقتصادی، در نظرگرفتن نقش انسان و به‌ویژه جوامع محلی به عنوان بخشی از زیست بوم همچنین با توجه به ارتباط بین اجزای مختلف منابع طبیعی و محیط زیست در سطوح فراتر از مرز‌های ظاهری زیست بوم و غالبا در سطح حوزه آبخیز عملی می‌شود.

مزینانی حوزه آبخیز منابع آبی استان تهران از شمالی‌ترین نقطه استان تا دشت‌های جنوبی آن به سمت تالاب بند علیخان در منطقه حفاظت شده کویر را از اکوسیستم‌ها و زیست بوم‌های بسیار حساس و شکننده در استان برشمرد و گفت: حفاظت، پایش و احیای این منابع از یک سو و از طرفی دیگر تعیین، تأمین و تخصیص حقآبه زیست‌محیطی تالاب‌ها و رودخانه‌های در معرض خطر، اهمیت و حساسیت موضوع را دوچندان می‌کند.

وی تصریح کرد: برهمین اساس حفظ ذخایر آبی، جلوگیری از آلودگی آب، بهره‌برداری بهینه از منابع آبی با توجه به تنوع خدمات و کارکرد اکوسیستمی آنها و تعدد بهره‌برداران و ذینفعان با در نظر گرفتن کاهش نزولات جوی ناشی از تغییر اقلیم و تشدید پدیده خشکسالی، محدودیت منابع آبی و پیشگیری از آثار سوء مستقیم و غیرمستقیم آن بر محیط زیست و اکوسیستم منطقه از جمله کنترل کانون‌های گرد و غبار و مدیریت فعالیت کاربران و ذینفعان با رویکرد اکوسیستمی و اعمال مدیریت جامع زیست بومی مورد توجه ویژه است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران با بیان اینکه حوزه آبخیز رودخانه جاجرود در استان تهران از سرشاخه‌های آن واقع در شهرستان شمیرانات تا پایین دست سدماملو از لحاظ اکولوژیک و تأمین منابع آب شرب منطقه از طریق سد‌های احداث شده لتیان و ماملو از اهمیت و حساسیت ویژه‌ای برخوردار است، افزود: تدوین و ابلاغ مصوبات شورای عالی امنیت ملی دراین خصوص مؤید اهمیت فوق‌العاده آن است و با توجه به اینکه این گونه اکوسیستم‌ها بسیار حساس و شکننده هستند در راستای طرح حفاظت، احیاء و پایش تالاب‌ها و رودخانه‌های درمعرض خطر کشور، این امر مورد توجه و تأکید قرارگرفته است و در همین راستا پروژه تهیه و تدوین برنامه مدیریت جامع زیست بومی حوضه آبخیز رودخانه جاجرود با همکاری دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران به عنوان مشاور و مجری طرح در دستور کار قرارگرفت.

وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته مطالعات فاز پایه آن انجام و بخشی از کارگاه‌های مشارکتی و مشورتی این پروژه نیز با حضور ذینفعان کلیدی برگزار شد، گفت: به منظور تکمیل فرآیند تدوین این برنامه، ادامه روند اجرای این کارگاه‌ها ضرورت بود و این کارگاه‌ها در دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران برگزار شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران اضافه کرد: این کارگاه‌ها شامل نشست‌هایی با موضوع نشست توجیهی و شناسایی و تحلیل ذینفعان و دست اندرکاران، بررسی و تحلیل ارزش‌ها و کارکردها، تهدیدات و مشکلات به همراه بازدید میدانی از حوزه مطالعاتی، تعیین چشم انداز و هدف کلی و نهایی، تحلیل مشکلات با تشکیل گروه‌های کاری و تدوین اهداف راهبردی برنامه مدیریت و تبیین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و تکمیل جداول اقدامات اولویت دار با توجه به مشکلات موجود در حوضه آبخیز رودخانه جاجرود، تدوین و تعیین ساختار سازمانی، تدوین برنامه‌ها و پروتکل‌های پایش و کارگاه پهنه‌بندی کاربری‌ها و فعالیت‌های مجاز در هر زون با هدف تهیه نقشه زون بندی و سرانجام نهایی‌سازی برنامه مدیریت جامع زیست بومی حوزه آبخیز رودخانه جاجرود است.

مزینانی در پایان با تأکید بر اینکه آنچه که حائز اهمیت است ضرورت مشارکت کلیه ذینفعان کلیدی در سطح حوضه آبخیز و دستگاه‌های ذینفع و مرتبط استان و همکاری و تعامل لازم با مجری پروژه در ارائه اطلاعات مورد نیاز و مشارکت فعال درجلسات وکارگروه‌ها وکارگاه‌های مشارکتی - مشورتی مبنی بر بیان نظرات و پیشنهادات، چالش‌ها و برنامه‌ها و ارائه راهکار‌ها است، خاطر نشان کرد: عدم حضور حداکثری و مشارکت ضعیف ذینفعان منجر به عدم حصول نتیجه مطلوب و واقعی در دستیابی به اهداف مورد نظر در فرآیند تدوین برنامه جامع مدیریت زیست بومی حوضه آبخیزرودخانه جاجرود با توجه به اهمیت و حساسیت ویژه و گستردگی این حوضه مطالعاتی خواهد شد.