عراق و افغانستان پرچم ایران را حسابی بالا بردند
حمیدرضا روشن، معاون سازمان توسعه تجارت، با انتقاد صریح از حکمرانی نادرست و پراکندگی تصمیم‌گیری‌ها در حوزه تجارت خارجی، هشدار داد که خطاهای سیاستی و نبود مطالعات دقیق بازار، هزینه صادرات ایران را تا 40 درصد بالاتر از رقبا برده است. او با تأکید بر ضرورت تدوین نقشه راه برای بازارهای هدف، معتقد است که بدون اصلاح ساختارها و تقویت شرکت‌های مدیریت صادرات، ایران فرصت‌های طلایی در تجارت جهانی...
- فهرست محتوا
- صادرات خدمات: فرصتی با موانع کمتر
- ضعف مطالعات بازار و سیاست‌گذاری غیرواقع‌بینانه
- مقایسه آماری و از دست رفتن فرصت‌های صادراتی
- بخش خصوصی و استفاده نکردن از ظرفیت‌ها
- تمرکز بر صادرات محصولات نهایی و نقش شرکت‌های مدیریت صادرات
حمیدرضا روشن در نشست بررسی فرصت‌ها و چالش‌های صادرات خدمات، از تکرار الگوهای ناکارآمد حکمرانی در تجارت خارجی انتقاد کرد. او اظهار داشت: «همان‌طور که در حوزه‌هایی مانند محیط زیست و انرژی با حکمرانی غلط مواجهیم، تجارت خارجی نیز از این معضل رنج می‌برد.» به گفته وی، تحریم‌ها، سیاست‌گذاری‌های غیرواقع‌بینانه و تعدد مراکز تصمیم‌گیری توسط افرادی بدون تجربه عملی صادرات، باعث شده هزینه تمام‌شده کالاها و خدمات صادراتی ایران در برخی موارد تا 40 درصد بالاتر از رقبا باشد.
صادرات خدمات: فرصتی با موانع کمتر
روشن با اشاره به تفاوت‌های صادرات خدمات و کالا، گفت: «در حوزه خدمات، به‌ویژه فناوری اطلاعات و صنایع دانش‌بنیان، مشکلات لجستیکی و تعهد بازگشت ارز وجود ندارد. از سال 1402 نیز معافیت صادرکنندگان خدمات آی‌تی از بازگشت ارز، فضای مناسبی برای رشد این بخش ایجاد کرده است.» این مزیت می‌تواند به توسعه صادرات خدمات کمک کند، اما همچنان نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر است.
ضعف مطالعات بازار و سیاست‌گذاری غیرواقع‌بینانه
معاون سازمان توسعه تجارت از نبود مطالعات دقیق بازار به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی نام برد. او توضیح داد: «بخش دولتی به ارائه آمار بدون تحلیل اکتفا می‌کند و مشاوران داخلی نیز گزارش‌های کاربردی ارائه نمی‌دهند. من برای صادرات تجهیزات پزشکی به امارات، از یک مؤسسه بین‌المللی گزارش خریدم که نقشه راه دقیقی ارائه کرد، اما چنین ظرفیتی در داخل کشور وجود ندارد.» روشن پیشنهاد داد که کارگروه مشترکی بین اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و سایر نهادها تشکیل شود تا بودجه‌ای برای مطالعه بازارهای هدف تخصیص یابد.
مقایسه آماری و از دست رفتن فرصت‌های صادراتی
روشن با مقایسه ایران و کشورهای موفق در صادرات، گفت: «متوسط قیمت محصولات صادراتی چین 350 تا 380 دلار است، در حالی که این رقم برای ایران 1200 دلار است. از 57 میلیارد دلار صادرات ایران، تنها 20 میلیارد دلار پایدار است که نیمی از آن به بازارهای عراق و افغانستان وابسته است.» او افزود که این بازارها به دلیل مزیت لجستیکی همچنان خریدار کالاهای ایرانی هستند، اما کیفیت پایین محصولات، فرصت‌های بزرگ‌تر را تهدید می‌کند.
بخش خصوصی و استفاده نکردن از ظرفیت‌ها
روشن از عملکرد بخش خصوصی نیز انتقاد کرد و گفت: «برای مثال، بانکی در روسیه با 14 شرکت ایرانی برای باز کردن ال‌سی قرارداد بسته، اما بسیاری از فعالان بخش خصوصی از این فرصت استفاده نکرده‌اند.» او معتقد است که حتی در صورت رفع تحریم‌ها، نوع نگاه و رویکرد فعالان اقتصادی مانع بزرگی برای توسعه تجارت است.
تمرکز بر صادرات محصولات نهایی و نقش شرکت‌های مدیریت صادرات
معاون سازمان توسعه تجارت تأکید کرد که تمرکز این سازمان بر حمایت از صادرات محصولات نهایی با کیفیت و ارزش‌افزوده بالاست. او گفت: «در گذشته، برخی صادرکنندگان محصولات بی‌کیفیت یا بدون بسته‌بندی مناسب را با قیمت پایین صادر می‌کردند. اما تولید صادرات‌محور نیازمند افزایش کیفیت و ارزش‌افزوده است.» در این راستا، شبکه شرکت‌های مدیریت صادرات (EMC) در حال گسترش است تا با مطالعه بازارها و حضور فعال در کشورهای هدف، صادرات هدفمندتری رقم بزند. با این حال، این شرکت‌ها در ایران هنوز به ظرفیت کامل خود نرسیده‌اند.
