عزم دولت سیزدهم برای گرفتن مالیات از پر درآمدها

درحالی فروش نفت در دولت سیزدهم روند رو به رشد داشته است اما عزم دولت برای اخذ مالیات جدی است و در همین مدت اخذ مالیات از هنرمندان 3 برابر شد.

به گزارش خبرنگار مهر بررسی درآمدهای مالیاتی دولت، طی سال‌های 98 تا 1400 نشان می‌دهد درآمد دولت از این بابت رو به بهبود است. در حالی که در سال 98 مجموع تعداد مالیات اصناف 486,888 بوده، این رقم در سال 1400 به 609,402 رسیده است. همچنین میزان مالیات‌های ابرازی نیز در این سال‌ها رو به افزایش بود.

افزایش پایه‌های مالیاتی، به عنوان یکی از بهترین روش جایگزین برای درآمدهای ناپایدار نفتی است. این مساله در چند دهه گذشته و به دلیل نبود پایگاه‌های اطلاعاتی دقیق و همچنین عادت به درآمدهای نفتی، کمتر مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفت و بر این اساس مالیات جهت‌گیری مناسبی نداشته است؛ چرا که افراد حقوق بگیر و تولیدکنندگان که عموماً شرایط مالی‌شان شفاف است به صورت منظم مالیات پرداخت کرده‌اند، ولی کسانی که اقتصاد زیرزمینی را دنبال می‌کنند هیچ مالیاتی تاکنون پرداخت نکرده‌اند. با کاهش اتکا به درآمدهای نفتی، در دو سه سال اخیر، درآمدزایی دولت از محل مالیات افزایش یافت. البته هنوز فاصله زیادی در مقایسه با کشورهای پیشرو در این زمینه وجود دارد.

کاهش فشار مالیاتی از مالیات دهندگان خوش حساب

یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم در حوزه مالیات، کاهش فشار مالیاتی از بخش رسمی و مالیات‌دهندگان خوش حساب و حرکت به سمت مالیات‌ستانی از بخش غیرشفاف و افرادی است که درآمد بالایی دارند ولی فرار مالیاتی می‌کنند.

بر این اساس اولین اقدام سازمان امور مالیاتی طی چند ماه گذشته، سامان دادن به نظام نقل و انتقال پول و شفاف شدن وجه ذی‌نفعان بود. در این راستا درگاه‌های پرداخت و پوزها به پرونده‌های مالیاتی اضافه شد. با این اقدام تعداد دریافت اظهارنامه مالیاتی از مشاغل حقیقی به 4 میلیون اظهارنامه رسید که نسبت به سال گذشته 1.2 میلیون افزایش داشت.

یکی دیگر از اقدامات حمایتی دولت در زمینه مالیات، کاهش نرخ مالیات واحدهای تولیدی بوده است. در سال جاری برای حمایت از تولید در قانون بودجه و با پیشنهاد دولت، نرخ مالیات هر واحد تولیدی 5 درصد کاهش یافت و به 20 درصد رسید. همچنین بخشودگی مالیاتی برای واحدهای تولیدی آسیب‌دیده در دستور کار قرار گرفته است.

تفکیک حساب شخصی و تجاری از دیگر اقدامات بود. بر اساس اعلام مقام‌های مسئول، آئین‌نامه این موضوع تا ماه آینده توسط بانک مرکزی نهایی می‌شود. با این اقدام افرادی که از حساب شخصی خود بیش از مبلغش معینی برای کار تجاری استفاده کنند مشمول مالیات خواهند شد.

همچنین در راستای ایجاد عدالت مالیاتی، علی‌رغم افزایش 2.5 برابری میزان مالیات، اما از 4 میلیون مودی مالیاتی، مالیات 1.6 میلیون نفر صفر تعیین شده و 800 هزار مودی نیز مالیاتی کمتر از 5 میلیون تومان پرداخت می‌کنند. این در حالی است که از 5 درصد مودیانی که جزو اصناف پردرآمد هستند مثل پزشکان و وکلا، 50 درصد از کل مالیات اخذ می‌شود.

ضرورت افزایش بیشتر پایه‌های مالیاتی

علی‌رغم همه آمارهای امیدوارکننده مالیاتی، همچنان در زمینه فناوری اطلاعات و اخذ مالیات به صورت اظهارنامه‌ای با چالش‌های زیادی رو به رو هستیم.

مجلس در سال 94 طی مصوبه‌ای تأکید داشت که مالیات باید به صورت سامانه‌ای و هوشمند اخذ شود، اما متأسفانه هیچگاه به مرحله اجرا نرسید تا اینکه مجلس یازدهم قانونی را تحت عنوان سامانه مودیان مالیاتی و پایانه‌های فروشگاهی تصویب کرد. سامانه مودیان مالیاتی باید سال گذشته در اردیبهشت ماه افتتاح می‌شد، اما بازهم به گفته برخی از نمایندگان مجلس شاهد ترک فعل و آسیب‌هایی در این زمینه بودیم.

کارشناسان معتقدند ایجاد این سامانه هم تکلیف قانونی و هم روش سالم و شفافی برای اخذ مالیات است. هرچند که برای اجرا مقدماتی اعم از تجهیز همه فروشگاه‌ها به دستگاه‌های مخصوص و اقناع عمومی باید حاصل شود.

مقایسه عملکرد مالیاتی سه استان بزرگ

بررسی‌ها نشان می‌دهد در سه استان بزرگ کشور از جمله تهران، اصفهان و البرز شاهد عملکردهای متفاوتی در زمینه مالیاتی بوده‌ایم. به عنوان مثال در مرکزشهر تهران تعداد مالیات‌ها در سال 98 به میزان 602 و رقم مالیات‌های ابرازی 47 میلیارد و 743 میلیون و,991 هزار و 776 ریال و رقم مالیات‌های تشخیصی 417 میلیارد و 163 میلیون و253 هزارو 45 ریال بوده است. این میزان در سال 99 به 727 و مالیات ابرازی به 56 میلیار دو 187 میلیون 389 هزار و513 ریال مالیات تشخیص به 351 میلیارد و346 میلیون و 550 هزارو 674 ریالرسیده است. در سال 1400 اما این رقم به 547 و رقم مالیات‌های ابرازی به 55 میلیاردو 426 میلیون و 503 هزار و 80 ریال رسید که حاکی از کاهش آن است.

در استان اصفهان اما تعداد مالیات در سال 98، 512 و مالیات ابرازی 8,390,060,723 و مالیات تشخیصی 157,967,395,175 بوده است. در سال 99 این رقم به 604 و رقم مالیات ابرازی به 18,688,890,918 و مالیات تشخیصی به 211,144,352,963 رسید. در سال 1400 نیز تعداد مالیات‌ها در استان اصفهان به 485 و رقم مالیات‌های ابرازی 24,403,201,090 رسیده که روند افزایشی را نشان می‌دهد.

در استان البرز اما در سال 98 رقم مالیات 224 و رقم مالیات ابرازی 9,575,819,693 و رقم مالیات تشخیصی 39,078,305,303 رسیده است. در سال 99 نیز تعداد مالیات به 279 و مالیات ابرازی به 7,881,848,037 و مالیات تشخیصی به 74,455,400,802 رسید. در سال 1400 اما تعداد به 164 کاهش یافته و مالیات ابرازی نیز به 6,898,341,970 رسید که نشان از کاهش عملکرد مالیاتی دارد.

وضعیت درآمدهای مالیاتی مشاغل پردرآمد

فرار مالیاتی برخی از مشاغل پردرآمد یکی از چالش‌های بزرگ، سازمان امور مالیاتی بوده است. اما گزارش‌ها نشان می‌دهد در سه سال گذشته روند دریافت مالیات، تا حدودی بهبود یافته است. به عنوان مثال در حالی که میزان مالیات ابرازی پزشکان در سال 98 3,358,799,990,248 بوده، این رقم در سال 1400 به 7,278,559,121,819 رسیده است.

در خصوص اخذ مالیات از وکلا نیز گزارش‌ها از افزایش رقم مالیات ابرازی و همچنین تعداد آن حکایت دارد. در سال 98 تعداد آن 52026 و رقم مالیات ابرازی 589,258,744,381 بود و این رقم در سال 1400 به 55,474 و رقم مالیاتی ابرازی 1,140,686,767,481 رسید.

رقم مالیاتی هنرمندان نیز طبق آمارها رشد داشت. در سال 98 رقم مالیت ابرازی هنرمندان 8,211,472,557 بود که این رقم در 1400 به 30,930,821,775 رسیده است. همچنین مجموع عملکرد مالیاتی هکه اصناف نیز روندو رو به رشد درآمدهای مالیاتی را نشان می‌دهد. در سال 98 تعداد کل مالیات اصناف 486,888 بود و این رقم در سال 1400 به 609,402 رسیده است.

با این حال در خصوص طلافروشان گزارش‌ها نشان می‌دهد که فاصله زیادی، بین مالیات ابرازی و تشخیصی وجود دارد. اما آهن فروشان که مالیات ابرازی آنها در سال 98، 803,411,834,757 بود در سال 1400 این رقم به 732,174,409,761 رسید.

کارشناسان افزایش بسترهای مناسب فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و... را راهکار بهبود وضعیت درآمدهای مالیاتی دولت عنوان می‌کنند و بر ضرورت توجه سیاستگذاران بر این امر تاکید دارند.