عفو پدرخوانده کوکائین

او زمانی با افتخار می‌گفت که «مواد را تا ته به حلق گرینگوها (اصطلاحی رایج در آمریکای لاتین با بار معنایی منفی برای اشاره به آمریکایی‌ها) فرو خواهد کرد.» او یک‌میلیون دلار رشوه از «ال چاپو» پذیرفت تا اجازه دهد محموله‌های کوکائین از هندوراس عبور کند. برای محافظت از او، مردی در زندان به قتل رسید. محاکمه‌اش در نیویورک نشان داد که چگونه این رئیس‌جمهور سابق، هندوراس را به یک «دولت مواد مخدر» تبدیل کرده بود؛ یک توطئه قاچاق گسترده که ضمن سرازیر کردن سودهای‌میلیون دلاری به جیب کارتل‌ها، هندوراس را در جایگاه یکی از فقیرترین و فاسدترین کشورهای آمریکای مرکزی باقی گذاشت. به گفته دادستان‌ها، هرناندز مهره کلیدی توطئه‌ای بود که بیش از 20سال به طول انجامید و به ورود بیش از 500تن کوکائین به ایالات متحده منجر شد.

سال گذشته، «خوآن اورلاندو هرناندز» به اتهام قاچاق مواد مخدر و جرائم مربوط به سلاح به 45سال زندان محکوم شد؛ این پرونده یکی از جامع‌ترین پرونده‌های قاچاق مواد مخدر بود که از زمان محاکمه ژنرال «مانوئل نوریگا»، مرد قدرتمند پاناما، در سه دهه پیش، در دادگاه‌های ایالات متحده مطرح می‌شد. با این حال، هرناندز استاد بازی دادن مقامات آمریکایی بود. او در ظاهر خود را متحدی قابل اعتماد برای واشنگتن نشان می‌داد و به آنها اطمینان می‌داد که در حال ریشه‌کن کردن قاچاق است؛ اما در عمل به پلیس و ارتش دستور می‌داد تا از قاچاقچیانی که به او رشوه می‌دادند، محافظت کنند.

این فریبکاری به قدری موفق بود که او توانست سه دولت متوالی آمریکا، از اوباما تا بایدن، را فریب دهد و خود را به‌عنوان شریکی کلیدی در مهار مهاجرت جا بزند. باراک اوباما او را یکی از «شرکای عالی» خود در تلاش برای جلوگیری از مهاجرت کودکان به آمریکا خواند؛ دونالد ترامپ او را به‌عنوان برنده انتخابات جنجالی سال 2017 به رسمیت شناخت و برای مهار جریان مهاجرت و مواد مخدر روی او حساب می‌کرد؛ دولت بایدن نیز او را یک متحد کلیدی در آمریکای مرکزی می‌دانست؛ چراکه به دنبال کنترل مهاجرت بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، با وجود چنین سابقه‌ای، دونالد ترامپ روز جمعه، هفتم آذر، اعلام کرد که هرناندز را عفو خواهد کرد. او بدون ارائه هیچ مدرکی ادعا کرد که هرناندز «قربانی آزار و اذیت سیاسی» است.

این عفو (که هنوز به‌طور رسمی اجرا نشده) می‌تواند فرجامی گیج‌کننده برای پرونده‌ای باشد که برای دادستان‌ها ضربه‌ای مستقیم به قلب یک دولت مواد مخدر محسوب می‌شد. این چرخش ناگهانی، تضادی آشکار در راهبرد ترامپ را به نمایش می‌گذارد. او و دستیارانش همواره کارتل‌ها را خطری مبرم برای آمریکا توصیف کرده و وعده ریشه‌کن کردن آنها را داده‌اند. در همین راستا، ترامپ روز شنبه، هشتم آذر، اعلام کرد که حریم هوایی ونزوئلا باید «به‌طور کامل بسته» تلقی شود. این اعلامیه کمتر از 24ساعت پس از خبر عفو هرناندز منتشر شد؛ فردی که به گفته دادستان‌ها «رشوه‌های آغشته به کوکائین» از کارتل‌ها می‌گرفت و با تمام توان دولتی، از تجارت مواد مخدر آنها محافظت می‌کرد.

در واقع، هرناندز سال‌ها اجازه داده بود محموله‌های کوکائین از ونزوئلا، از طریق هندوراس، به سمت آمریکا سرازیر شود. سناتور «تیم کین»، این عفو را «غیرقابل بخشش» خواند و گفت که اقدامات ترامپ، «روایت ساختگی» استراتژی او در مقابله با مواد مخدر را بیش از پیش آشکار می‌کند. او افزود: «این اقدام، ادعای دولت مبنی بر اهمیت مبارزه با مواد مخدر را کاملا تضعیف می‌کند و این سوال را پیش می‌آورد که هدف واقعی عملیات در ونزوئلا چیست؟» دولت ترامپ تاکنون در ارائه یک منطق راهبردی روشن برای حضور نظامی گسترده خود در کارائیب ناکام بوده است. درحالی‌که رئیس‌جمهور به عملیات مبارزه با مواد مخدر اشاره می‌کند، اما حجم نیروهای آمریکایی در منطقه نشان‌دهنده جاه‌طلبی‌های بزرگ‌تری است. در خفا، رئیس‌جمهور به ذخایر نفتی ونزوئلا علاقه نشان داده است؛ درحالی‌که او و دستیارانش نیز گفته‌اند که می‌خواهند نیکلاس مادورو را از قدرت خلع کنند.

ترامپ در توجیه تصمیم خود گفت که «بسیاری از دوستان» از او این درخواست را داشته‌اند و افزود: «آنها 45 سال زندان به او دادند چون رئیس‌جمهور بود؛ این کار را می‌توان با هر رئیس‌جمهوری انجام داد.» (پس از ترک کاخ سفید، خود ترامپ به 34مورد اتهام جعل اسناد تجاری در رابطه با بازپرداخت حق‌السکوت به ستاره فیلم‌های غیر اخلاقی، استورمی دنیلز، برای پوشش رسوایی پیش از انتخابات 2016 محکوم شد.)

شوک ناشی از این تصمیم نه تنها آمریکا، بلکه خود هندوراس را نیز حیرت‌زده کرده است. دادستان‌ها با اشاره به سوءاستفاده از قدرت و «ویرانی‌های غیرقابل تصور» ناشی از کوکائین، خواسته بودند هرناندز پشت میله‌های زندان بمیرد. اگرچه خانواده هرناندز برای جلب نظر ترامپ تلاش کرده‌اند تا محکومیت او را سیاسی جلوه دهند؛ اما طنز ماجرا اینجاست که بخش عمده تحقیقات پرونده در دوره اول ریاست‌جمهوری خود ترامپ انجام شد. حتی یکی از بازرسان اصلی پرونده، بعدها به یکی از وکلای شخصی ترامپ تبدیل شد و در دولت دوم او به مقامی ارشد در وزارت دادگستری رسید. «ریکاردو زونیگا»، یک دیپلمات سابق آمریکایی، تاکید کرد که دخالت هرناندز در فعالیت‌های جنایی برای چندین دولت آمریکا «کاملا واضح بود». او افزود: «تعجب خواهم کرد اگر در میان حامیان ترامپ، از جمله جامعه مجری قانون، افرادی را پیدا نکنید که از این اقدام شوکه نشده باشند.»

دیروز (یکشنبه) نیز هندوراسی‌ها برای شرکت در انتخاباتی پرتنش به پای صندوق‌های رای رفتند، همکاری شیومارا کاسترو، رئیس‌جمهور چپ‌گرای این کشور، با دولت ترامپ در زمینه اخراج گسترده مهاجران به یک موضوع محوری تبدیل شده است. کاسترو که سال را با تهدید دولت آمریکا در واکنش به برنامه‌های اخراج مهاجران آغاز کرده بود، به سرعت تغییر مسیر داد و هندوراس را به مرکزی برای پذیرش پروازهای نظامی حامل مهاجران اخراجی تبدیل کرد. این همکاری، فشاری را که رهبران آمریکای لاتین در دوره دوم ترامپ با آن روبه‌رو هستند، بازتاب می‌دهد: از یک‌سو خشم رئیس‌جمهور آمریکا و از سوی دیگر، نارضایتی شهروندان و مهاجرانی که از این تصمیمات به ستوه آمده‌اند و احساس می‌کنند به آنها خیانت شده است.