علت تداوم کمبود پزشک متخصص در کشور چیست؟

به گزارش مشرق، هفته گذشته بود که انتشار یک گزارش تصویری از تنها بیمارستان شهرستان کوار حاشیه‌هایی به دنبال داشت. بر اساس این گزارش میدانی، مهم‌ترین مشکل این شهرستان، کمبود پزشکان متخصص بود. به گونه‌ای که بخش اورژانس، بدون حضور متخصص طب اورژانس اداره می‌شد. از طرفی با وجود تعبیه بخش مراقبت‌های ویژه (مخصوص بیماران قلبی) در این بیمارستان، شهرستان 100 هزار نفری کوار، پزشک متخصص قلب و عروق ندارد. به علاوه دو اتاق جراحی بیمارستان نیز به واسطه کمبود نیرو و پزشک متخصص بلااستفاده باقی مانده است و باعث این گردیده که در ماه، 250 تا 300 بیمار کواری برای تکمیل درمان به شیراز فرستاده می‌شوند. کوار تنها شهرستانی نیست که مردمانش از کمبود پزشک متخصص رنج می‌برند. با این وجود همچنان افزایش ظرفیت پذیرش تخصص پزشکی درگیر تناقض‌گویی‌های مسئولان وزارت بهداشت است.

تناقض وزیر و معاون آموزشی

همزمان با انتشار نتایج پنجاهمین دوره آزمون دستیاری پزشکی، معاون آموزشی وزارت بهداشت ضمن اعلام اینکه در سال 1402 ظرفیت پذیرش متخصص پزشکی افزایش خواهد داشت، گفت: «سال گذشته، ظرفیت اعلامی 4300 نفر بود. در سال جاری نیز 300 نفر افزایش پذیرش داریم و بیش از 4 هزار و 600 نفر پذیرفته خواهند شد. علاوه بر این، در هیچ رشته تخصصی کاهش ظرفیت نداریم.» این اظهارات دکتر باقری فرد در حالی منتشر می‌شود که چندی پیش دکتر عین‌اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، افزایش ظرفیت دوره تخصص پزشکی را به گونه‌ی دیگری توصیف کرده بود. ایشان در یک مصاحبه تصویری، با اشاره به عزم این وزارت‌خانه مبنی بر افزایش میزان پذیرش متخصص پزشکی، عنوان کرد: «در سال گذشته (1401) شاهد افزایش 25 درصدی ظرفیت پذیرش دوره دستیاری پزشکی بودیم. در سال 1402 نیز سعی می‌کنیم که این روند افزایشی را حفظ نماییم». این در حالی است که به گفته معاون آموزشی این وزارت‌خانه، امسال فقط هفت درصد به ظرفیت پذیرش پزشکان متخصص افزوده خواهد شد. به نظر می‌رسد، نبود برنامه مشخص در وزارت بهداشت برای جبران کمبود پزشک متخصص کشور، باعث گردیده است که این گونه ناهماهنگی‌هایی به وجود بیاید.

کمبودی که همچنان می‌ماند

در حال حاضر سرانه پزشک متخصص در ایران 6.2 در هر 10 هزار نفر است. در حالی که میانگین این سرانه در اروپا به عدد 24.5 و در کشورهای سالمند جهان به 26/1 نیز می‌رسد. متاسفانه شهرهای مناطق محروم، بیشترین آسیب را از این کمبود می‌بینند. برای مثال در حال حاضر 91 شهرستان از 450 شهرستان کشور، متخصص زنان و زایمان ندارند. توزیع متخصصان قلب و عروق یا جراحی عمومی نیز وضعیت نامساعدی دارد.

این کمبود پزشک متخصص باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای مردم مناطق محروم می‌شود. از یک سو این مردم مجبور خواهند بود کیلومترها مسیر را طی کنند، تا به پزشک متخصص مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. به علاوه به واسطه تعداد کم پزشکان متخصص، بازاری انحصاری شکل می‌گیرد که پدیده‌هایی همچون زیر میزی و فرار مالیاتی را با خود به همراه دارد. همچنین با افزایش مراجعان هر متخصص، صف‌های دریافت خدمات نیز طولانی تر می‌شوند. تا آنجا که امروزه برخی از پزشکان متخصص، برای یک تا شش ماه آینده نوبت دهی دارند. حتی با فرض گرفتن نوبت از این پزشکان، مدت زمان معاینه نیز بسیار کاهش یافته است.

کمبود پزشک متخبصص باعث هدر رفت منابع مالی وزارت بهداشت نیز می‌شود. چرا که گاهی با وجود تامین تجهیزات و امکانات مورد نیاز، نبود پزشک متخصص باعث می‌شود که این تجهیزات بی‌استفاده باقی بمانند و مردم از خدمات باکیفیت سلامت محروم شوند.

یکی از بهترین راه‌حل های مسئله کمبود پزشک متخصص، افزایش ظرفیت پذیرش در مقطع دستیاری است. اما آن طور که از شواهد برمی‌آید تا کنون وزارت بهداشت به جمع بندی نهایی در این باره نرسیده است. هنوز قانون مشخصی در این زمینه ارائه نگردیده و آینده نگری کافی در این زمینه صورت نگرفته است. کارشناسان توصیه می‌کنند که با توجه به اهمیت بالای تامین پزشک متخصص کشور و حرکت جامعه به سمت سالمندی، هر چه سریع‌تر بایستی با برآورد میزان نیاز کشور به پزشک متخصص، طی سال‌های آینده زمینه برای افزایش قاعده‌مند ظرفیت پذیرش متخصص پزشکی فراهم گردد. این درحالی‌است‌که شورای عالی انقلاب فرهنگی از زمانی که مصوبه «افزایش ظرفیت پذیرش پزشکی» منتشر شده، در انتظار ارائه برنامه «افزایش ظرفیت پذیرش دستیاری» از سوی وزارت بهداشت به این شورا است.