فرهنگی مانوس با تار و پود کرمانشاهیان / از برپایی"کُتَل" عزا تا نوای سوزناک "چَمَر" و تعزیه خوانی در محرم

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از مرصادنیوز، هر ساله با شروع ماه محرم، تمامی شهرها و روستاها و کوچه ها و خیابانها، همه سیاه پوش شده و سردر خانه ها پرچم های عزا نصب می شود.

لباس سیاه عزا بر تن کوچک و بزرگ، زن و مرد، پیر و جوان، همه حکایت از عشق مردم ولایتمدار کرمانشاه به اباعبدالله الحسین (ع) دارد.

آیین سیاهپوشی، برگزاری تعزیه در تکایا، حسینیه ها و برخی روستاها، نوای چمری، توزیع نذری، برپایی علم و "کتل"، مویه زنان، سینه زنی و زنجیرزنی از آداب و رسوم مردم کرمانشاه در ایام محرم است که برخی از آن در گذر زمان کمرنگ تر شده است.

اردشیر کشاورز در گفتگو با مرصادنیوز اظهار داشت: در قرون گذشته شیعیان مراسم تاسوعا و عاشورا و ماه محرم و صفر را به شیوه های خاصی برگزار می کردند به ویژه در مناطق عشایرنشین بر اساس میراثی که از گذشتگان باقیمانده دسته‌های سینه‌زنی و کمتر زنجیرزن عزاداری می کردند.

نوای چمری جای خود را به سنج و طبل داده است

این محقق و پژوهشگر کرمانشاهی افزود: یکی از رسوم مردمان این استان در ایام محرم برپایی نوای "چمری" بود نوایی که به مرور دارد جای خود را به سنج های بیگانه می دهد، نوای چمری در مراسمات عزاداری از رسومات کهن مردم استان است که در طی سالیان اخیر به دلیل بی توجهی جایش را به سنج و طبل می دهد که از رسوم مردم جنوب کشور است.

وی گفت: مردم قوم کرد بر طبق آئین خود در عزاداری ها سر و شانه خود را به گل آغشته می کردند، این آئین که در گذشته ها بسیار رواج داشت طی چند سال تا حدودی فراموش شده است.

این محقق خاطرنشان کرد: راه رفتن مسافتی با پاهای برهنه به یاد اسیران بازمانده از واقعه کربلا، برافراشتن پرچم های رنگارنگ آذین بسته به یاد علمهای برافراشته دشت کربلا در میان مجالس، پخش غذاهای نذری در میان مردم و ذبح قربانی از دیگر آئین ها و رسوم مردم استان کرمانشاه در عزادارای های سید الشهدا در محرم است.

 "کُتَل" یکی از نمادهای عزاداری ایرانیان است

وی در ادامه درباره "کُتَل" که یکی از نمادهای عزاداری ایرانیان است توضیح داد و گفت: سالها پیش از اسلام در مراسم سوگواری و عزاداری ها از "کتل" استفاده می شده است.

این محقق خاطرنشان کرد: رسم "کتل"در شاهنامه هم آمده است که در مراسم سوگ سیاوش استفاده شده و همچنین برای اسفندیار که به دست رستم کشته شده اسبی را آوردند که یال و دمش را به نشانه عزا بریدند و آن را در مراسم می گردانند.

کشاورز تصریح کرد: از قرن چهارم به بعد که شیعیان به دستور «عضدالدوله دیلمی» در بغداد اجازه عزاداری داشتند مردم ایران دوباره در عزاداری محرم از "کتل" استفاده کردند و در حال حاضر ساخت "کتل" در مراسم عزاداری محرم به نماد "ذوالجناح" اسب امام حسین (ع) تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه اکنون با گذشت چندین قرن ساخت "کتل" هنوز هم در برخی روستاهای استان انجام می شود، تصریح کرد: برای ساخت کتل اسبی را می آورند و بر روی آن السبه جوانی را که فوت کرده همراه با گیسوی بریده زنان می گذارند و همراه با طبل و سنچ آن را در مراسم عزاداری می گردانند.

وی در پایان گفت: آیین سیاه پوشی یکی از آیین های شهر کرمانشاه است مردم سیاهپوش کسی می شوند که پس از 1400 سال هنوز خونش می جوشد.

تعزیه؛ روایتی نمایش گونه از تاریخ کربلا / پژواک صدای تعزیه خوانان در تکایای کرمانشاه به گوش می رسد

شهلا جواهری در گفتگو با شبکه اطلاع رسانی مرصاد، اظهار داشت: تعزیه یا شبیه خوانی آیین و رسوم قدیمی در بعضی مناطق استان کرمانشاه که روایتی نمایش گونه از تاریخ کربلا است که این آیین امروزه هم در برخی روستاها از جمله کندوله، کرم بست، فش و بخشی از دینور و همچنین تکیه معاون الملک برپا می شود.

این کارشناس ارشد مردم شناسی افزود: گرچه هنر تعزیه خوانی یا شبیه خوانی در کرمانشاه دارای سابقه ای طولانی است که تاریخ پیدایش آن دقیقا مشخص نیست، اما برخی معتقدند که شکل گیری تعزیه در ایران به دوران پیش از اسلام بر می گردد که در ابتدا برای سوگ سیاوش اجرا شده است؛ با این وجود اغلب کارشناسان و مردم شناسان معتقدند که دوران زندیه و قاجاریه دوران رونق و شکوه تعزیه خوانی در ایران است.

وی با بیان اینکه تعزیه در لغت به معنای نمایش مذهبی، سوگواری، عزاداری و یاد بود عزیزان است، اظهار کرد: تعزیه در اصطلاح نوعی نمایش مذهبی و یکی از اصلی‌ترین مراسم عزاداری ماه محرم به شمار می‌رود.

جواهری گفت: در این مراسم هر شبیه خوان نقش یکی از شخصیت های عاشورا را اجرا می‌کند و با نظمی خاص اشعاری را می‌خواند، این مراسم توسط افرادی اجرا می‌شود که از صدای خوبی برخوردارند و توانایی ارائه نمایش را دارند.

وی با تشریح نقش شبیه خوانها، چنین گفت: شبیه‌خوانان در اجرای هر مجلس معمولاً دو دسته‌اند: اولیاخوان و اشقیاخوان. شبیه‌خوان‌هایی که نقش اولیا و یاری‌دهندگان دین را بازی می‌کنند، اولیاخوان، مظلوم و انبیاخوان نامیده می‌شوند و کسانی که نقش اشقیا و دین‌ستیزان را بازی می‌کنند اشقیاخوان یا ظالم‌خوان‌اند.

این کارشناس میراث فرهنگی استان کرمانشاه ادامه داد: اولیاخوان‌ها نقش‌های خود را موزون و خطابه‌ای سرمی‌دهند، اما اشقیاخوان‌ها سخنان خود را ناموزون و معمولی و در پاره‌ای از موارد، تمسخرآمیز بیان می‌کنند. اولیاخوان‌ها جامه سبز یا سیاه بر تن می‌کنند و اشقیاخوان‌ها معمولا لباس سرخ بر تن دارند.

وی یادآور شد: در تعزیه، عده‌ای اهل ذوق و کار آشنا در جریان سوگواری‌های ماه محرم و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل بیت (ع)، طی مراسم خاصی بعضی از داستان‌های مربوط به واقعه کربلا را پیش چشم تماشاچی‌ها بازآفرینی می‌کنند.

برگزاری آیین های کهن و اصیل ایرانی اسلامی در میان مردمان کرمانشاه نشان از عمق عمق فرهنگ و اصالت دینداریشان دارد

این کارشناس ارشد مردم شناسی با بیان اینکه برگزاری آیین های کهن و اصیل ایرانی اسلامی در میان مردمان کرمانشاه نشان از عمق عمق فرهنگ و اصالت دینداریشان دارد؛ گرچه گذر زمان از یاد و اجرای این هنر کاسته ولی هنوز هم پژواک صدای تعزیه و شبیه خوانان در تکایا و مراکز اصلی تجمع مردمی در روزگاران قدیم کرمانشاه به گوش می رسد.

به گزارش مرصاد، عشق و ارادت مردم دروازه کربلا به اهل بیت پیامبر (صلی الله و علیه و آله و سلم) در ایام شهادت امام حسین علیه السلام و یاران باوفایش با برپایی مراسمات خاص در هر محله و کوچه و بازار هر ساله به نمایش گذاشته می شود.

برگزاری آیین‌ها با آداب و رسوم هر منطقه عجین شده است و باعث زنده ماندن روایت ها و واقعه‌ها و انتقال آن صحیح آن به نسل‌های بعد می‌شوند.

انتهای پیام /