فرهنگ در بودجه1401 هم قربانی می‌شود؟

برخی خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که مسئولان تدوین بودجه سال آتی خواسته اند 85 درصد بودجه سال جاری را برای بررسی پیشنهاد دهند! که با احتساب تورم سالیانه این رقم به نصف کاهش خواهد یافت.

به گزارش خبرنگار مهر، نوزدهم مهرماه امسال، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور بخشنامه برنامه و بودجه سال 1401 را ابلاغ کرد. در این بخشنامه جهت‌گیری‌های اساسی دولت در تدوین بودجه سال 1401 اینگونه عنوان شده بود: 1- رشد اقتصادی با تمرکز بر ارتقای بهره‌وری 2- ثبات اقتصادی 3- عدالت‌محوری 4- تغییر ساختار بودجه و تأمین مالی اقتصاد.

اولین جلسه ستاد تدوین لایحه بودجه سال 1401 هم اوایل شهریور با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه، معاونان، روسای امور و مشاوران این سازمان تشکیل شد و با گذشت سه ماه این جلسات فشرده‌تر و روند تدوین بودجه سال آینده سرعت گرفته است.

همان‌طور که از بخشنامه رئیس جمهور و مواضع و سیاست های دولت پیداست، اولویت اصلی دولت در بودجه ریزی سال آینده، تمرکز بر حل مشکلات اقتصادی کشور و مردم با محوریت اصلاح ساختار بودجه است. مشکلات اقتصادی کشور و معیشتی مردم اگر چه نمودی اقتصادی و از جنس مالی دارند اما ماهیت و راه حل آنها صرفا با ابزار اقتصادی میسر نیست و ماجرا مقداری پیچیده تر از دو دوتا چهار تای اقتصادی است.

این‌جاست که پای مولفه‌های پیچیده و کیفی فرهنگی_اجتماعی به میان می‌آید. فرهنگی که در تمام دولت ها جزو مظلوم ترین و مهجورترین بخش های برنامه و بودجه بوده و کمتر عنایت و دقتی به آن می شود.

در کنار کم توجهی شایع مسئولان به بودجه فرهنگ، برخی از شیطنت های خاص نیز در این زمینه بی تاثیر نیستند. جنجالی که تقریبا همه ساله حول بودجه فرهنگی برخی نهادها در فضای رسانه ای به راه می افتد از جمله این شیطنت هاست. این جنجال ها در حالی است که بودجه فرهنگی کشور به طور متوسط فقط چیزی در حدود 2 درصد از کل بودجه را شامل می شود و این در حالی است که دو سوم کل بودجه سالانه کشور به شرکت های دولتی اختصاص دارد. شرکت هایی که قریب به اتفاق آنها زیان ده هستند و تقریبا مجلس شورای اسلامی هیچ نظارتی بر آنها ندارد و بودجه آنها هرگز زیر ذره بین قرار نمی گیرد. این شرکت ها یکی از سرمنشاءهای پرداخت حقوق های نجومی هستند و این تنها یکی از عوارض آنهاست.

دولت سیزدهم اگر چه شعار و هدف اصلی خود را حل مشکلات معیشتی مردم و توجه به امر عدالت اعلام کرده است اما موفقیت در این میدان نیز بدون توجه خاص به حوزه فرهنگ ناممکن است. حتی در عرصه مواجه با دشمن و تحریم ها - به عنوان تنهاترین ابزار واقعی و عملیاتی استکبار علیه جمهوری اسلامی _ باز هم پای فرهنگ در میان است و مولفه فرهنگی در این تقابل نقشی محوری و تعیین کننده بازی می کند. برای کسانی که می خواهد این موضوع را با جزئیات و بصورت دقیق درک کنند، مطالعه کتاب «هنر تحریم‌ها» اثر «ریچارد نفیو» که از اصلی ترین طراحان و عوامل تحریم ایران بوده و به «معمار تحریم ایران» مشهور است، بسیار مفید خواهد بود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی دهم مردادماه سال 1399 تاکید کردند؛ «اگر جریان تحریف شکست بخورد، جریان تحریم هم شکست خواهد خورد.» شکست جریان تحریف، آیا جز از راه مقابله فرهنگی امکان پذیر است؟

در چنین شرایطی دولتمردان باید به مقوله فرهنگ نگاه و عنایتی ویژه داشته باشند و بزنگاه نمود و بروز این نگاه را می توان در بودجه ریزی سال آینده و بودجه سال 1401 به عنوان اولین بودجه پیشنهادی دولت سیزدهم دنبال کرد. متاسفانه برخی خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که مسئولان تدوین بودجه سال آتی نه تنها به بودجه فرهنگی کشور نگاهی مثبت و افزایشی نداشته بلکه به دنبال رویکردی دیگر هستند و از دستگاه های فرهنگی خواسته اند 85 درصد بودجه سال جاری را برای بررسی پیشنهاد دهند!

این در حالی است که طبق روال هر ساله بودجه کل کشور افزایشی بوده و ثابت نگاه داشتن بودجه یک حوزه به معنای کاهش آن است. با در نظر گرفتن تورم بالای کشور - چیزی حدود حداقل 40 درصد - و کاهش 15 درصدی بودجه فرهنگی، در عمل باید گفت بودجه فرهنگی سال 1401 با این دست فرمان نصف خواهد شد!

بدون شک اصلاح ساختاری بودجه باید شامل حوزه فرهنگ نیز شده و این حوزه هم باید مانند سایر حوزه ها به شکل هدفمند و هوشمند بودجه دریافت کند. چنین بودجه ای در حوزه فرهنگ به معنای اثربخشی و تولید محتوای بیشتر و باکیفیت تر است. سنجش عملکرد حوزه فرهنگ در چنین فضایی و با چنین شاخص هایی باید صورت پذیرد و البته این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که در جبهه مقابل ما با جبهه ای بزرگ و با بودجه های بسیار کلان روبروییم که مدتهاست دریافته جنگ فرهنگی اصلی ترین میدان تقابل با انقلاب اسلامی و مردم ایران است و حتی در عرصه تحریم و جنگ اقتصادی نیز بسیاری از برنامه ها و اقدامات دشمن از جنس رسانه ای و فرهنگی است.

در چنین شرایطی و با توجه به رویکرد مثبت دولت رئیسی به حوزه فرهنگ، حال چشم ها به عملکرد مردان بودجه‌نویس دولت دوخته شده است. اشخاصی مثل مسعود میرکاظمی (رئیس سازمان برنامه و بودجه)، علیرضا علی‌احمدی (معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه)، سیدحمید پورمحمدی (رئیس شورای راهبری و تلفیق برنامه و بودجه سال 1401) و رحیم ممبینی (معاون کل سازمان برنامه و بودجه) چه نقشی در پیاده سازی منویات رئیس جمهور در حوزه های فرهنگی دارند، آیا مانند مسئولان سلف خود، مقوله فرهنگ را قربانی نگاه های سطحی و مقطعی می کنند یا با دوراندیشی و ژرف بینی، این حوزه کلیدی و اثرگذار را از حاشیه به متن می آورند.