فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی؛ مولفه اصلی در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی
شهرکرد - ایرنا - قرارگرفتن ایران در کمربند خشک کره زمین و ناحیه پر فشار جنب حاره‌ای و فراهم‌شدن شرایط جوی لازم برای وقوع آتش‌سوزی در کنار عوامل انسانی مانند بی‌احتیاطی ساکنین و یا مسافران، باعث ایجاد حریق در مراتع و جنگل‌ها می‌شود، در این میان افزایش آموزش و آگاهی بخشی مردم به خصوص جوامع محلی و روستائیان در حفظ و حراست از منابع طبیعی و پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی تاثیر بسزایی دارد.
جنگل‌ها و مراتع از جمله ثروت‌هایی هستند که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه‌های حیات وحش، تولید اکسیژن، کاهش آلودگی، جذب دی‌اکسید کربن، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، کنترل ریزگردها، و حفظ آب و خاک دارند.
آتش‌سوزی یکی از عوامل اصلی اختلال و تغییر در اکوسیستم‌های طبیعی است. هر ساله با گرم‌شدن هوا در اواخر بهار و تابستان بیم آن می‌رود که هر لحظه بنا به دلایل مختلف مانند وزش بادهای گرم، افزایش دما و عوامل انسانی آتش از میان مراتع و جنگل‌ها به عنوان بخشی ارزشمند از منابع طبیعی زبانه بکشد.
بارندگی‌های بهاری اگرچه می‌توانند سبب رویش علف‌های هرز با عمری کوتاه در مراتع و پیام‌آور نشاط و سرسبزی باشند اما روی دیگر سکه‌شان آن است که این علف‌ها با گرم شدن هوا خشک شده و با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی و یا حتی حادثه‌ای طبیعی می‌توانند جنگلی را به خاکستر تبدیل کنند و این شاید همان سرنوشت و پایان غم‌انگیز برای طبیعت باشد.
امروز طبیعت بیش از همیشه نیازمند نگاه مهربان آدمی است. حفاظت از این نعمت وظیفه همگان است می‌توان با اندکی دقت، احساس مسئولیت و انجام اقداماتی ساده جلوی نابودی بخشی از سرمایه‌های عظیم خدادادی و خسارت‌های هنگفت را گرفت.
90 درصد آتش‌سوزی‌ها ناشی از خطای انسانی است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بیان کرد: آتش‌سوزی یکی از حوادث غیرمترقبه است و براساس تبصره ذیل ماده 47 قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور در زمان آتش‌سوزی کلیه دستگاه‌های دولتی اعم از کشوری و لشکری موظف به همکاری در بحث اطفا حریق هستند.
محمدی مقدم آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی را ناشی از دو عامل اقلیمی و انسانی دانست و بیان کرد: بارش باران‌های بهاری، رشد علوفه، گرم شدن هوا و وزش بادهای گرم از جمله عوامل اقلیمی موثر بر ایجاد آتش هستند.
وی با بیان اینکه متاسفانه بالای 90 درصد آتش‌سوزی‌های ما ناشی از عوامل انسانی است، خاطرنشان کرد: عوامل انسانی عمدی یا سهوی هستند، ایجاد آتش‌سوزی عمدی اینکه با قصد تغییر کاربری و زمین‌خواری جنگل یا مراتع آتش زده شود خیلی کم است و آتش‌سوزی‌های سهوی نیز بیشتر به دلیل بی‌احتیاطی گردشگران، چوپانان و یا کشاورزان در هنگام برداشت محصول و آتش‌زدن کاه و کلش و سرایت آن به مراتع و اراضی ملی رخ می‌دهد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری ادامه داد: لازم است اطلاع‌رسانی و آموزش لازم از طریق رسانه‌ها در این خصوص انجام شود.
محمدی‌مقدم با بیان اینکه در خصوص آتش‌سوزی دو بحث پیشگیری و اطفا وجود دارد، تصریح کرد: اولویت ما در این چند سال پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی بوده است زیرا اعتقاد ما بر این است که اگر خوب پیشگیری شود حوادث کمتر و مدیریت بهتر می‌شود.
بارش‌های بهاری مراتع را به انبار باروت تبدیل کرده است
وی بیان کرد: اقدامات و انسجام ما در این چند سال به گونه‌ای بوده است که هنگام آتش‌سوزی حتی از یک شهرستان به شهرستان دیگر هم کمک نشده است یعنی آتش بیشتر از توان نیروها نبوده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: بارش‌های فروردین و اردیبهشت امسال سبب رشد مطلوب علوفه در مراتع و رویشگاه‌های جنگلی شده است، گرم شدن هوا و خشک شدن علوفه‌ها انبار باروتی در جتگل‌ها و مراتع ایجاد کرده، انباری که یک جرقه کوچ برای انفجار آن کافی است.
محمدی‌مقدم تعامل با جوامع محلی، برگزاری کلاس‌های آموزشی برای دهیاران، روستائیان و حتی چوپانان در مناطق بحرانی را از اقدامات این اداره کل در خصوص پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی برشمرد و گفت: اولین افرادی که به آتش دسترسی دارند جوامع محلی و بهره‌برداران هستند و ما این تعامل را با مردم برای مشارکت در بحث پیشگیری از آتش‌سوزی برقرار کردیم در حقیقت همین تعامل یکی از عوامل موفقیت و کسب رتبه برتر استان در زمینه پیشگیری و اطفا حریق از نظر تعداد و سطح آتش‌سوزی بوده است.
مشارکت مردم یک ظرفیت بزرگ در بحث پیشیگری و مهار آتش‌سوزی است
وی مشارکت مردم را یک پتانسیل و ظرفیت بسیار بالا دانست و بیان کرد: سال گذشته نزدیک به 90 نفر از نیروهای جوامع محلی را در قالب شرکت‌های تعاونی برای گشت‌زنی مداوم در مناطق و پیشگیری یا خاموش‌کردن سریع آتش در عرصه‌های طبیعی بکار گرفتیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه این برنامه امسال نیز با انعقاد قرارداد با 90 نفر از جوامع محلی در قالب شرکت‌های تعاونی انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: این افراد برای پیشگیری از آتش‌سوزی در مناطق با اولویت جنگلی و بحرانی در 10 شهرستان استان و به طور خاص در شهرستان‌های جنگلی فعال هستند.
محمدی‌مقدم ایجاد آتش‌بر، تهیه لوازم اطفای حریق مانند فلاکس‌بک، آتش‌کوب و بیل را از دیگر اقدامات این اداره کل در این راستا عنوان و تصریح کرد: کشیک شبانه‌روزی اطفا حریق در 30 نقطه شامل 10 شهرستان و 20 سرجنگل‌بانی استان تشکیل و فعال شده است که به محض گزارش آتش‌سوزی به منطقه اعزام می‌شوند.
به منابع طبیعی در بحث مدیریت بحران بی‌مهری شده است
وی به مشکلات پیش روی این اداره کل در بحث آتش‌سوزی اشاره و بیان کرد: حدود 3 سال است که هیچ اعتباری از ستاد بحران به منابع طبیعی در بحث حریق اختصاص داده نشده است آتش‌سوزی در مناطقی است که با ماشین نمی‌توان وارد آن منطقه شد ما درخواست اعتبار برای خرید موتورسیکلت داشتیم ولی متاسفانه در این 3 سال هیچگونه امکانات اطفا حریق از سوی مدیریت بحران برای منابع طبیعی تامین نشده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه برای بحث آتش‌سوزی عزم استانی قوی مورد نیاز است، ادامه داد: امسال در بحث اطفا حریق علاوه بر اینکه یک ریال به این اداره کل پرداخت نشده بلکه هزینه‌های جاری برای تعمیر خودرو، خرید لاستیک و بنزین نیز کاهش داده شده و این یک بی‌مهری نسبت به منابع طبیعی است.
امسال تاکنون آتش‌سوزی در استان رخ نداده است
محمدی مقدم افزود: چرا نباید از قبل خود را آماده کنیم و اقدامات پیشگیرانه انجام دهیم که مجبور نباشیم مثل آتش‌سوزی جنگل‌های گچساران پس از چندین روز همه امکانات را برای اطفای حریق بکار ببریم. باید به جای مدیریت بحران، مدیریت ریسک داشت.
وی با بیان اینکه امسال تاکنون آتش‌سوزی در استان رخ نداده است، خاطرنشان کرد: آتش‌سوزی قابل پیش‌بینی نیست اما باید آمادگی لازم برای مهار آن را داشته باشیم. باید داشته‌ها را حفظ کرد، اولویت ما نیز حفظ وضعیت موجود است.
به گفته وی، احیای جنگل‌ها و مراتع پس از آتش‌سوزی نیازمند صرف زمان زیادی است به گونه‌ای که برای اینکه یک بذر بلوط به درختی با ارتفاع 3 متر تبدیل شود 100 سال زمان نیاز است. احیای جنگل در نقاط مرتفع به دلیل بحث آبیاری کار سختی است مگر اینکه رویش به صورت طبیعی اتفاق افتد.
65 منطقه پر خطر وقوع آتش‌سوزی در چهارمحال و بختیاری شناسایی شد
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایرنا با اشاره به برنامه "عملیات پیشگیرانه از حریق" برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی در مراتع استان اظهار داشت: در این برنامه اقدامات مختلفی مانند بحث‌های آموزشی، ارسال پیامک و اطلاع‌رسانی به بهره‌برداران منابع طبیعی، تشکیل کلاس‌های آموزشی و ترویجی و تجهیز و آماده‌سازی وسایل و ادوات مورد نیاز اطفای حریق انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه هر شهرستان و هر سر جنگل‌بانی حداقل یک تا دو دستگاه دمنده، تعداد لازم بیل، شن‌کش، آتش‌کوب و فلاکس بک انفرادی (کوله پشتی مخصوص حمل آب) دارند، افزود: احداث آتش‌بر به صورت نوار با استفاده از شخم و شیار، سنگ‌چینی در مراتع و علف چینی از دیگر اقدامات پیشگیرانه در زمینه بروز آتش است.
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه امسال تاکنون آتش‌سوزی در مراتع استان گزارش نشده است، تصریح کرد: چون هنوز پوشش گیاهی سبزی و طراوت خود را دارد این احتمال وجود دارد که از نیمه خرداد به بعد شاهد وقوع آتش‌سوزی باشیم.
عسگری با بیان اینکه امسال 65 منطقه پر خطر از لحاظ وقوع آتش‌سوزی در استان شناسایی شده است، تاکید کرد: 3 هزار و 500 خانوار در این مناطق ساکن هستند.
وی، با اشاره به شروع اقدامات پیشگیرانه از وقوع آتش‌سوزی در منابع طبیعی استان ادامه داد: این اداره کل با استفاده از توزیع 5 هزار بروشور، نصب بنر، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و ارسال پیامک نسبت به فرهنگ سازی و اعلام هشدارهای لازم در این زمینه اقدام کرده است.
سال گذشته 72 هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان طعمه حریق شدند
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به وقوع 15 فقره آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان طی سال گذشته اشاره و بیان کرد: این میزان آتش‌سوزی در 59/72 هکتار از اراضی استان شامل 8 فقره آتش‌سوزی در 92/43 هکتار مرتع مشجر و جنگل و 7 فقره آتش‌سوزی در 8/15 هکتار مرتع رخ داده است.
عسگری با اشاره به ایجاد 380 کیلومتر آتش‌بر در سال گذشته، یادآور شد: 73 هکتار علوفه‌چینی نیز در این مدت - بیشتر در ذخیره‌گاه‌های جنگلی استان - ایجاد شد.
وی یادآور شد: همچنین سال گذشته 260 مترمکعب سنگ‌چینی انجام و 20 عدد تابلو اطلاع‌رسانی نیز در زمینه پیشگیری و اطفای حریق در مناطق پر خطر استان شامل شهرستان‌های کیار، لردگان و بروجن نصب شد.
جانشین فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه خسارت آتش‌سوزی ها به صورت اقتصادی و بیولوژیکی است، خاطرنشان کرد: افزایش گرمای هوا و عوامل انسانی مهمترین دلایل وقوع آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها هستند.
عسگری یادآور شد: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سال گذشته در میان استان‌های زاگرس‌نشین رتبه برتر در بحث اطفای حریق را کسب کرد.
هماهنگی‌های لازم برای مهار آتش‌سوزی‌های احتمالی انجام شده است
مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری با اشاره به جلسه ویدئو کنفرانسی برگزارشده در هفته گذشته با رئیس سازمان جنگل‌های کشور، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، معاون عمرانی وزیر کشور، معاون محیط زیست کشور و معاون برنامه و بودجه و تصمیمات گرفته شده، گفت: در این جلسه مقرر شد کلیه اعضای ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران با محیط زیست و منابع طبیعی همکاری لازم را داشته باشند.
مرتضی زمانپور با بیان اینکه وزارت دفاع برای کمک هوایی و بکارگیری بالگرد اطفاء حریق در صورت بروز آتش‌سوزی اعلام آمادگی کرده است، افزود: همچنین مقرر شد اعتباراتی که سازمان جنگل‌های کشور و محیط زیست در بحث حریق نیاز داشته باشند از طریق سازمان برنامه و بودجه پرداخت شود.
وی خاطرنشان کرد: تاکید شد که ادارات راه و شهرسازی و راهداری و حمل و نقل جاده‌ای حاشیه جاده‌هایی که در مسیر مسافران و گردشگران و نزدیک به مراتع و جنگل‌ها هستند را به دلیل احتمال سرایت آتش روشن‌شده توسط گردشگران به مراتع را علف‌چینی و تخلیه کنند.
مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: به منظور پیشیگری و کنترل دامنه‌دار شدن آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها، دهیاری‌ها، شهرداری‌ها و جوامع محلی که بیشترین دسترسی به آتش‌سوزی را دارند باید همکاری‌های لازم را داشته باشند و به دامداران تاکید کنند که در صورت روشن کردن آتش حتما قبل از ترک منطقه آن را خاموش کنند.
زمانپور تصریح کرد: فرمانداران شهرستان‌ها حتما باید جلسه ستاد پیشیگری، هماهنگی، فرماندهی و عملیات پاسخ به بحران را تشکیل دهند و آمادگی لازم برای همکاری با منابع طبیعی را داشته باشند.
وی با بیان اینکه سال‌های گذشته برای مهار آتش امکاناتی مانند ماشین‌های اطفاء حریق و آتش‌کوب از سوی مدیریت بحران در اختیار منابع طبیعی، محیط زیست و دهیاری‌ها قرار گرفته است، ادامه داد: پیگیر هستیم که در صورت تامین اعتبار کمک‌های بیشتری در بحث حریق انجام شود.
مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری یادآور شد: بالگردهای اطفاء حریق فعلا کشوری و در اختیار وزارت دفاع هستند که البته هماهنگ شده است در مواقع ضروری و نقاط صعب‌العبور از آنها برای مهار آتش استفاده شود.
86 درصد از مساحت چهارمحال و بختیاری یعنی یک میلیون و 400 هزار هکتار آن اراضی ملی است.
*س_برچسب‌ها_س*