فضیلت و اعمال شب و روز نیمه شعبان

به گزارش مشرق، ماه مبارک شعبان المعظم به نیمه رسیده است. پانزدهمین روز از این ماه با عظمت مصادف با سالروز ولادت منجی عالم بشریت حضرت مهدی (عج) است. برای این شب و روز این عید با عظمت، آداب و اعمالی ذکر شده است که در ادامه می‌خوانید.

*س_بیشتر بخوانید:_س* *س_عکس / جای خالی عاشقان در جمکران_س* *س_زمینه‌های ظهور از منظر آیت‌الله بهجت (ره)_س*

شب نیمه شعبان:

شب بسیار مبارکی است، از امام صادق علیه‌السلام روایت شده: که از امام باقر علیه‌السلام از فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد، ایشان فرمود:

این شب پس از شب قدر برترین شبهاست. در این شب خدا فضل خود را بر بندگان سرازیر می‌کند و آنان را به بخشش و کرم خویش می‌آمرزد، پس در تقرب جستن به سوی خدای تعالی در آن بکوشید که آن شبی است که خدا به ذات مقدس خود سوگند یاد کرده که سائلی را از درگاه خویش با دست خالی بازنگرداند، مادام که انجام معصیتی را درخواست نکند.

شب نیمه شعبان شبی است که حق‌تعالی آن را برای ما قرار داد و در عوض شب قدر که آن را مخصوص پیامبر (ص) فرمود، پس در دعا و ثنا بر خدای تعالی کوشش کنید...

از جمله برکات این شب مبارک، ولادت باسعادت حضرت سلطان عصر امام زمان (ارواحنا له الفداء) است که در سحر چنین شبی در سال 255 هجری قمری در سر‌من‌رأی [سامرای کنونی] واقع شد و باعث فزونی شرافت این شب مبارک شد.

برای این شب چند عمل وارد است:

اول:

غسل کردن که باعث تخفیف گناهان است.

دوم:

شب‌زنده‌داری به نماز، دعا و استغفار، چنانکه امام زین‌العابدین علیه‌السلام انجام می‌دادند و در روایت آمده: هرکه این شب را به راز و نیاز و عبادت بپردازد دل او نمیرد در روزی که دلها بمیرند.

سوم:

زیارت امام حسین علیه‌السلام که افضل اعمال این شب است و باعث آمرزش گناهان است و هرکه میل دارد تا ارواح 124 هزار پیامبر با او دست آشنایی دهند، در این شب، امام حسین علیه‌السلام را زیارت کند.

کمترین حد زیارت آن حضرت آن است که بر بالای بامی برود و به جانب راست و چپ نظر کند، سپس سر به طرف آسمان برآورد و با این کلمات حضرت را زیارت کند:

«السلام علیک یا أبا عبدالله، السلام علیک ورحم الله وبرکاته.

چهارم:

خواندن دعایی که شیخ و سید نقل کرده‌اند و به منزله زیارت امام زمان صلوات‌الله‌علیه است:

اللهم بحق لیلتنا هذه ومولودها وحجتک وموعودها، التی قرنت الی فضلها فضلا، فتمت کلمتک صدقا وعدلا، لامبدل لکلماتک، ولا معقب لآیاتک، نورک المتأ لق، وضیاؤک المشرق، والعلم النور فی طخیاء الدیجور، الغائب المستور جل مولده، وکرم محتده، والملائک شهده، والله ناصره ومؤیده، اذا آن میعاده، والملائک أمداده، سیف الله الذی لا ینبو، ونوره الذی لایخبو، وذو الحلم الذی لایصبو، مدار الدهر، ونوامیس العصر، وولا الأمر، والمنزل علیهم ما یتنزل فی لیل القدر، وأصحاب الحشر والنشر، تراجم وحیه، وولا أمره ونهیه؛

خدایا به‌حق این شب و مولود در آن و به‌حق حجتت و موعود او که به فضیلتش فضیلت دیگری را قرین کردی، پس کامل شد کلمه‌ات به راستی و عدالت، برای کلماتت دگرگون سازی نیست و برای آیاتت پس زننده‌ای نمی‌باشد، نور درخشانت و پرتو فروزانت و نشانه روشنت در شب تاریک، آن غایب پوشیده از نظر که عظیم بوده ولادتش و شریف است اصل و نسبش، فرشتگان گواه اویند و خدا یاور و تأیید کننده‌اش، آنگاه که وعده ظهورش در رسد و فرشتگان مددکاران اویند، شمشیر خداست که کند نشود و نور حق است که خاموش نگردد و با بردباری است که کاری بی‌منطق انجام ندهد، مدار روزگار است. [پدرانش] نوامیس عصر و متولیان حکومت حق‌اند، نازل شده بر آنان آنچه در شب قدر نازل می‌شود، اصحاب حشر و نشرند و مفسران وحی خدا و والیان امر و نهی حق؛

اللهم فصل علی خاتمهم وقائمهم المستور عن عوالمهم. اللهم وأدرک بنا أیامه وظهوره وقیامه، واجعلنا من أنصاره، واقرن ثارنا بثاره، واکتبنا فی أعوانه وخلصائه، وأحینا فی دولته ناعمین، وبصحبته غانمین، وبحقه قائمین، ومن السوء سالمین، یا أرحم الراحمین، والحمد لله رب العالمین، وصلواته علی سیدنا محمد خاتم النبیین والمرسلین وعلی أهل بیته الصادقین وعترته الناطقین، والعن جمیع الظالمین، واحکم بیننا وبینهم یا أحکم الحاکمین؛

خدایا! بر خاتم و قائمشان که پوشیده از عوالم ایشان است درود فرست. خدایا! ما را به درک ایام او و ظهور و قیامش نائل فرما و از یارانش قرارمان ده و خون‌خواهی ما را به خونخواهی او قرین کن و ما را در شمار یاران و دلدادگانش ثبت فرما و در دولتش شاد و خرم زنده بدار و از هم‌نشینی‌اش بهره‌مند ساز و برپادارنده حقش قرارمان ده و از بدی‌ها به سلامت بدار، ای مهربان‌ترین مهربانان و سپاس خدای را پروردگار عالمیان و درودهای بی‌پایان خدا بر آقایمان محمد خاتم پیامبران و رسولان و بر اهل‌بیت راست‌گو و خاندان حق‌گویش باد و خدا لعنت فرست بر همه ستمکاران و بین ما و بین آنان داوری کن، ای داورترین داوران.

پنجم:

شیخ از اسماعیل بن فضیل هاشمی روایت کرده که گفت: حضرت صادق علیه‌السلام این دعا را به من تعلیم داد که آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:

اللهم أنت الحی القیوم العلی العظیم الخالق الرازق المحیی الممیت البدیء البدیع، لک الجلال، ولک الفضل، ولک الحمد، ولک المن، ولک الجود، ولک الکرم، ولک الأمر، ولک المجد، ولک الشکر، وحدک لا شریک لک، یا واحد یا أحد یا صمد یا من لم یلد ولم یولد ولم یکن له کفوا أحد، صل علی محمد و آل محمد واغفر لی وارحمنی واکفنی ما أهمنی واقض دینی، و وسع علی فی رزقی، فانک فی هذه اللیل کل أمر حکیم تفرق، ومن تشاء من خلقک ترزق، فارزقنی وأنت خیر الرازقین، فانک قلت وأنت خیر القائلین الناطقین: (و سئلوا الله من فضله) فمن فضلک أسأل، و ایاک قصدت، وابن نبیک اعتمدت ولک رجوت، فارحمنی یا أرحم الراحمین؛

خدایا، تویی زنده، به خود پاینده، برتر، بزرگ، آفریننده روزی‌بخش، زندگی‌بخش، میراننده، آغاز کننده، پدیدآورنده، بزرگی توراست، برتری توراست، سپاس از آن توست، نعمت و جود، کرم و فرمان، بزرگواری و شکر تنها توراست، یگانه‌ای، شریکی برای تو نیست، ای یگانه‌، ای یکتا، ای مقصود خلق، ای آن‌که نزاده و زاده نشده و برایش همتایی نبود، بر محمد و خاندان محمد درود فرست و مرا بیامرز و به من رحمت آر و نیازهای مهم مرا کفایت فرما، بدهکاری‌ام را ادا کن، روزی‌ام را وسعت ده، به‌درستی که تو در این شب هر کار استواری را مقدر می‌کنی و هرکه از خلق خود را بخواهی روزی می‌دهی، پس مرا روزی ده که تو بهترین روزی دهندگانی، تو گفتی و تو بهترین گوینده و سخنگویی: «از فضل خدا بخواهید» بنابراین از فضلت می‌خواهم و تو را قصد کردم و به فرزند پیامبرت اعتماد کردم و به تو امید بستم، بر من رحم کن، ای مهربان‌ترین مهربانان.

ششم:

دعایی را بخواند که حضرت رسول (ص) در این شب می‌خواند:

اللهم اقسم لنا من خشیتک ما یحول بیننا وبین معصیتک، ومن طاعتک ما تبلغنا به رضوانک، ومن الیقین ما یهون علینا به مصیبات الدنیا. اللهم أمتعنا بأسماعنا وأبصارنا وقوتنا ما أحییتنا واجعله الوارث منا، واجعل ثارنا علی من ظلمنا، وانصرنا علی من عادانا، ولا تجعل مصیبتنا فی دیننا، ولا تجعل الدنیا أکبر همنا ولا مبلغ علمنا، ولا تسلط علینا من لایرحمنا، برحمتک یا أرحم الراحمین؛

خدایا، از خشیتت چنان نصیب ما کن که بین ما و نافرمانی تو حائل شود و از طاعتت آنچه ما را به خشنودی‌ات برساند و از یقین به قدری که گرفتاری‌های دنیا را بر ما آسان کند، خدایا ما را به گوش‌هایمان و دیدگانمان و نیرویمان تا گاهی که ما را زنده می‌داری بهره‌مند گردان و آن را وارث ما قرار بده و انتقام ما را بر عهده کسی قرار ده که بر ما ستم روا داشته و ما را بر کسی که با ما دشمنی ورزیده یاری ده و مصیبت ما را در دین ما قرار نده و دنیا را بزرگ‌ترین اندیشه و نهایت دانش ما قرار مده و آن را که به ما رحم نمی‌کند بر ما چیره مکن، به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان. این دعا، دعای جامع و کاملی است که خواندن آن در اوقات دیگر هم مغتنم است و از کتاب «غوالی اللئالی» چنین روایت شده: که حضرت رسول (ص) همواره این دعا را می‌خواندند.

هفتم:

بخواند صلوات هر روز را که هنگام زوال [هنگام ظهر شرعی] می‌خواند: اللهم صل علی محمد وآل محمد شجر النبو، وموضع الرسال، ومختلف الملائک...

هشتم:

دعای کمیل را بخواند که ورودش در این شب است.

نهم:

هریک از ذکرهای «سبحان الله» و «الحمد لله» و «الله أکبر» و «لا اله الا الله» را «صد مرتبه» بگوید تا خدا تعالی همه گناهان گذشته او را بیامرزد و حاجت‌های دنیا و آخرت او را برآورد.

دهم:

شیخ طوسی در کتاب «مصباح» از ابو یحیی در ضمن خبری در فضیلت شب نیمه شعبان روایت کرده است که گفت: به مولای خود امام صادق علیه‌السلام گفتم: بهترین دعاها در این شب کدام است؟ فرمود: هرگاه نماز عشا را بجا آوردی، دو رکعت نماز به این ترتیب بخوان:

در رکعت اول سوره «حمد» و سوره «کافرون» و در رکعت دوم سوره «حمد» و سوره «توحید» و چون سلام دادی، بگو «سبحان الله» سی‌وسه مرتبه و «الحمد لله» سی‌وسه مرتبه و «الله أکبر» سی‌وچهار مرتبه؛ سپس بگو:

یا من الیه ملجأ العباد فی المهمات، و الیه یفزع الخلق فی الملمات، یا عالم الجهر والخفیات، یا من لاتخفی علیه خواطر الأوهام وتصرف الخطرات، یا رب الخلائق والبریات، یا من بیده ملکوت الأرضین والسماوات، أنت الله لااله الا أنت، أمت الیک بلا اله الا أنت، فیا لا اله الا أنت اجعلنی فی هذه اللیل ممن نظرت الیه فرحمته، وسمعت دعاءه فأجبته، وعلمت استقالته فأقلته، وتجاوزت عن سالف خطیئته وعظیم جریرته، فقد استجرت بک من ذنوبی، ولجأت الیک فی ستر عیوبی؛

ای آنکه پناه بندگان در سختی‌ها به‌سوی اوست و بندگان در رخدادهای ناگوار به‌سوی او پناه می‌برند، ای دانای آشکار و نهان، ای آن‌که خیالات وهم و فکر و آنچه را اوهام در نظر می‌آورد بر او پنهان نمی‌ماند، ای پروردگار خلایق و آفریده‌ها، ای آن‌که ملکوت زمین‌ها و آسمان‌ها به دست اوست، تویی خدا، معبودی جز تو نیست، به اینکه معبودی جز تو نیست توسل می‌جویم، پس ای آن‌که معبودی جز تو نیست، مرا در این شب از کسانی قرار ده که به ایشان نظر کردی و به آنان رحم نمودی و دعایشان را شنیدی، پس اجابت کردی و درخواست گذشت از گناهشان را دانستی، پس ایشان را آمرزیدی و از خطای گذشته و گناه بزرگشان درگذشتی، به تحقیق از گناهانم به تو پناه آوردم و برای پرده‌پوشی عیب‌هایم به تو پناهنده شدم،

اللهم فجد علی بکرمک وفضلک، واحطط خطایای بحلمک وعفوک، وتغمدنی فی هذه اللیل بسابغ کرامتک، واجعلنی فیها من أولیائک الذین اجتبیتهم لطاعتک، واخترتهم لعبادتک، وجعلتهم خالصتک وصفوتک؛

خدایا! با کرم و فضلت بر من ببخش و به بردباری و گذشت، خطاهایم را بریز و مرا در این شب با کرامت کاملت فرو پوشان و از اولیایت که برای طاعتت برگزیدی و برای عبادتت اختیار کردی و خالص و برگزیده درگاهت نمودی قرار ده؛

اللهم اجعلنی ممن سعد جده، وتوفر من الخیرات حظه، واجعلنی ممن سلم فنعم، وفاز فغنم، واکفنی شر ما أسلفت، واعصمنی من الازدیاد فی معصیتک، وحبب الی طاعتک وما یقربنی منک ویزلفنی عندک

خدایا! مرا از کسانی که کوشششان قرین سعادت شد و بهره‌شان از خیرات کامل گشت قرار ده و نیز مرا از کسانی قرار ده که سلامت یافتند و نعمت‌پذیر و رستگار گشته، پس بهره بردند و مرا از گزند آنچه پشت سر گذاردم کفایت فرما و از زیاده‌روی در معصیتت نگاه دار، طاعتت و هر آنچه مرا به تو نزدیک می‌کند و مقرب درگاهت می‌نماید محبوب من قرار ده،

سیدی الیک یلجأ الهارب، ومنک یلتمس الطالب، وعلی کرمک یعول المستقیل التائب، أدبت عبادک بالتکرم وأنت أکرم الأکرمین، وأمرت بالعفو عبادک وأنت الغفور الرحیم

سرورم، هر فراری به تو پناه می‌آورد و هر جوینده به تو التماس می‌کند و هر عذرخواه توبه‌کار بر کرم تو تکیه می‌زند، بندگانت را با احترام گذاردن به آنان ادب کردی و تو کریم‌ترین کریمانی و بندگانت را دستور به گذشت دادی و تویی آمرزنده مهربان.

اللهم فلا تحرمنی ما رجوت من کرمک، ولا تؤیسنی من سابغ نعمک، ولا تخیبنی من جزیل قسمک فی هذه اللیل لأهل طاعتک، واجعلنی فی جن من شرار بریتک

خدایا! مرا نسبت به آنچه از کرمت امیدوارم بی‌بهره مکن و از نعمت‌های کاملت ناامید مساز و از بهره فراوانت که در این شب برای اهل طاعتت مقرر نموده‌ای بی‌نصیب مکن و مرا از شرار مخلوقاتت در سپر استواری قرار ده،

رب ان لم أکن من أهل ذلک فأنت أهل الکرم والعفو والمغفر؛ وجد علی بما أنت أهله لابما أستحقه، فقد حسن ظنی بک، وتحقق رجائی لک، وعلقت نفسی بکرمک فأنت أرحم الراحمین، وأکرم الأکرمین

پرودگارا! هرچند سزاوار آن همه عنایت نباشم، اما تو اهل کرم و گذشت و آمرزشی؛ بر من چنانکه شایسته آنی مرحمت فرما، نه چنان‌که سزاوار آنم، زیرا گمانم به تو نیکو است و امیدم به تو برجا و به کرمت آویخته‌ام، پس تو مهربان‌ترین مهربانانی و کریم‌ترین کریمانی

اللهم واخصصنی من کرمک بجزیل قسمک، وأعوذ بعفوک من عقوبتک، واغفر لی الذنب الذی یحبس علی الخلق، ویضیق علی الرزق حتی أقوم بصالح رضاک، وأنعم بجزیل عطائک، وأسعد بسابغ نعمائک، فقد لذت بحرمک، وتعرضت لکرمک، واستعذت بعفوک من عقوبتک، وبحلمک من غضبک، فجد بما سألتک، وأنل ما التمست منک، أسألک بک لابشیء هو أعظم منک

خدایا! خاص گردان مرا از روی کرمت به فراوانی روزی و پناه می‌آورم به عفوت از عقابت و بیامرز بر من گناهی را که زشت‌خویی آورد و روزی را بر من تنگ می‌کند تا به خشنودی درخورت بپا خیزم و به فراوانی عطایت متنعم شوم و به نعمت‌های کاملت خوشبخت گردم، هرآینه به آستانت پناه آوردم و متعرض کرمت شدم و به عفوت از مجازاتت و به بردباری‌ات از خشمت پناه بردم، پس ببخش مرا آنچه از تو درخواست نمودم و به من برسان آنچه را از تو خواهش کردم، از تو می‌خواهم به‌حق خودت نه به چیزی که بزرگ‌تر از تو باشد که چیزی بزرگ‌تر از تو نیست.

آنگاه به سجده می‌روی و می‌گویی: «یا رب» بیست مرتبه، «یا الله» هفت مرتبه، «لاحول ولا قو الا بالله» هفت مرتبه، «ما شاء الله» ده مرتبه، «لاقو الا بالله» ده مرتبه؛ پس صلوات می‌فرستی بر پیامبر و آل او علیهم‌السلام و از خدا حاجت خود را می‌خواهی، پس سوگند به خدا که اگر در پی این عمل، به عدد قطرات باران حاجت بخواهی هرآینه خدا عزوجل به کرم فراگیر و فضل بزرگش، آن حاجات را به تو می‌رساند.

یازدهم:

شیخ طوسی و کفعمی فرموده‌اند: که در این شب این دعا را بخواند

الهی تعرض لک فی هذا اللیل المتعرضون، وقصدک القاصدون، وأمل فضلک ومعروفک الطالبون، ولک فی هذا اللیل نفحات وجوائز وعطایا ومواهب تمن بها علی من تشاء من عبادک، وتمنعها من لم تسبق له العنای منک، وها أنا ذا عبیدک الفقیر الیک المؤمل فضلک ومعروفک، فان کنت یا مولای تفضلت فی هذه اللیل علی أحد من خلقک وعدت علیه بعائد من عطفک فصل علی محمد و آل محمد الطیبین الطاهرین الخیرین الفاضلین، وجد علی بطولک ومعروفک یا رب العالمین، وصلی الله علی محمد خاتم النبیین وآله الطاهرین وسلم تسلیما ان الله حمید مجید. اللهم انی أدعوک کما أمرت فاستجب لی کما وعدت انک لاتخلف المیعاد

الهی، در این شب روی آوردند به‌سوی تو روی آورندگان و قصد تو نمودند قصدکنندگان و فضل و احسانت را آرزو کردند جویندگان، از جانب تو در این شب نسیم‌های رحمت و هدایا و عطاها و مواهبی است که به هرکس از بندگانت بخواهی تفضل می‌کنی و از هرکس که پیشینه عنایتت شامل حال او نگشته باز می‌داری، هم‌اینک من این بنده کوچک تو، نیازمند به تو، احسان و نیکی‌ات را آرزومندم، چنانچه ای مولای من در جایگاهی که در این شب بر یکی از بندگانت احسان نمودی و بر او جایزه‌ای عطا کردی، پس بر محمد و خاندان محمد که پاکان و پاکیزگان و نیکوکاران و برترینند درود فرست و از نعمت و نیکی‌ات بر من ببخش ای پروردگار جهانیان و درود خدا و سلام بسیار بر محمد خاتم پیامبران و خاندان پاکش باد، به‌درستی که خدا ستوده و بزرگوار است. خدایا! تو را می‌خوانم آنچنان که فرمان دادی، پس دعایم را به اجابت برسان همانطورکه وعده فرمودی که تو هرگز از وعده خویش تخلف نکن و این دعایی است که در سحرها در پی نماز شفع خوانده می‌شود.

دوازدهم:

نماز جناب جعفر طیار را بجا آورد.

سیزدهم:

نمازهای این شب را بجا آورد که بسیار است، از جمله نمازی است که ابویحیی صنعانی از امام باقر و امام صادق علیهماالسلام روایت کرده و همچنین سی نفر از کسانی که مورد اطمینان و اعتماد هستند از آن دو بزرگوار روایت کرده‌اند: که هرگاه شب نیمه شعبان فرا رسید چهار رکعت نماز بجا آور به این ترتیب که در هر رکعت سوره «حمد» و پس از آن «صد مرتبه» سوره «توحید» را بخوان و چون فارغ شدی بگو:

اللهم انی الیک فقیر، ومن عذابک خائف مستجیر. اللهم لاتبدل اسمی، ولا تغیر جسمی، ولا تجهد بلائی، ولا تشمت بی أعدائی، أعوذ بعفوک من عقابک، وأعوذ برحمتک من عذابک، وأعوذ برضاک من سخطک، وأعوذ بک منک، جل ثناؤک أنت کما أثنیت علی نفسک وفوق ما یقول القائلون

خدایا! نیازمند به توأم و از عذابت بیمناک و به تو پناهنده‌ام، خدایا! نامم را از گروه بندگان به گروهی دیگر تبدیل مکن، جسمم را تغییر مده، آزمونم را سخت مکن، دشمن‌شادم مساز، پناه می‌آورم به عفوت از مجازاتت و به رحمتت از عذابت و به خشنودی‌ات از خشمت و به تو از تو، ثنایت بس بزرگ است، تو چنانی که خود بر خویش ثنا کردی و برتر از آنچه گویندگان گویند.

و بدان که برای خواندن «صد رکعت» نماز در این شب به این ترتیب که: در هر رکعت سوره «حمد» یک مرتبه و سوره «توحید» ده مرتبه، فضیلت بسیار وارد شده است.

* روز نیمه شعبان

روز ولادت شریف امام دوازدهم مولانا و امامنا المهدی حضرت حج بن الحسن صاحب الزمان (عج) است. زیارت آن حضرت در هر زمان و مکان و دعا برای تعجیل فرج آن حضرت به هنگام زیارتش مستحب است و زیارت آن حضرت در سرداب شهر سامراء تأکید بیشتری دارد و اوست که ظهور و فرمانروایی‌اش یقینی است و اوست که زمین را پر از عدل و داد می‌کند، چنان که از ستم و بیداد پر شده است.

منبع: تسنیم