فعالیت جهادی زنانه چگونه است؟/ ماجرای دفتر آرزوهای کودکان روستا و تهیه پیتزا

خبرگزاری تسنیم: در روزگار بی‌رحمی که زیر بار فشارهای اقتصادی و در تیررس معضلات رنگارنگ اجتماعی و فرهنگی هر کسی به‌دنبال آن است گلیم خودش را از آب بیرون بکشد و رنگ‌وروی زندگی مدرن برخی را آن‌چنان درگیر و مجذوب خود ساخته است که بیشتر از زندگی در دنیای واقعی در فضاهای مجازی خود غرق شده‌اند، جوانانی هم هستند که کنار تمام مشکلات ریز و درشت شخصی خود، دغدغه «دیگران» را هم دارند. دغدغه آن کسانی که فرزندانشان در غم محرومیت شب‌ها گرسنه می‌خوابند و یا روستاها و مناطقی که در بازی سیاست مسئولین مختلف نقشی ندارند و سال‌هاست که زیر پونز پوستر نقشه‌های مسئولین جا مانده‌اند.

«گروه‌های جهادی» سال‌هاست که تنها گوش شنوا برای شنیدن دردهای محرومان این دیار هستند، جوانانی که با کارهای خودجوش فرهنگی در حاشیه‌های پایتخت، شهرستان‌های دورافتاده و روستاهای مختلف تلاش دارند دردی از دردهای مردم محروم و مستضعف جامعه دوا کنند. بخش مؤثر و فرهنگی این گروه‌های جهادی را بانوان جهادگر تشکیل می‌دهند، بانوانی که کنار تمام فعالیت‌های جهادی برای رفع محرومیت معیشتی با اتکا بر اصل تربیت اسلامی، پیگیر بحث آموزشی، فعالیت‌های فرهنگی و توانمندسازی زنان میان اقشار دیده‌نشده کشور هستند تا کمکی به رفع فقر فرهنگی این مناطق کرده باشند. یکی از گروه‌های جهادی فعال بانوان در پایتخت، «هیئت زمینه‌سازان ظهور» است که بیش از 6 سال به‌طور مستمر در حوزه‌های مختلف کارایی چشمگیری داشته است. بخش اول میزگرد تسنیم با مسئولان این هیئت جهادی در اینجا قابل مشاهده است و بخش دوم و پایانی آن در ادامه می‌آید:

* تسنیم: چه شد که بخش اردوهای جهادی را هم راه اندازی کردید؟

مریم عصارزاده، مسئول هیئت جهادی زمینه‌سازان ظهور:چندسال در قالب کمک‌های خیریه‌ای مبالغی را جمع می‌کردیم و هر بار بصورت پراکنده طبق نیاز خانوارها پرداخت می‌کردیم و از طرفی هم برای دسته‌ای از مخاطبین فعالیت‌های فرهنگی داشتیم. احساس کردم باید کارمان جهت‌دهی داشته باشد و بر یک روستای هدف متمرکز شویم تا بعد از چند سال هم بتوانیم اثر کار و خروجی اثربخشش را ببینیم. ضمنا خواستیم در این تمرکز دیدارها و رسیدگی‌ها در راستای گام دوم انقلاب امیدافرینی کنیم. به همین دلیل اردوهای جهادی آغاز شد.

* تسنیم: چطور شد که روستای گلحصار را انتخاب کردید؟

مریم عصارزاده:ابتدا به کوره‌های آجرپزی اطراف تهران رفتیم ولی متوجه ازدحام فعالیت چند گروه جهادی در آنجا شدیم که همپوشانی بسیاری داشت. به همین خاطر تصمیم گرفتیم در یک منطقه کمتر دیده شده جهادی، دارای امنیت حضور برای بانوان و قابل دسترس فعالیت کنیم. نهایتا روستای گلحصار را شناسایی کردیم. در آنجا با تعامل و هم‌افزایی مردم بومی و موسسه کریم اهل بیت (ع)، مردم نیازمند شناسایی شده را تحت پوشش داریم.

* تسنیم: با دیگر گروه‌هایی که در حاشیه‌های تهران اردوهای جهادی دارند، مشارکت داشته‌اید؟

مریم عصارزاده: بله بشدت معتقدیم هم‌افزایی و شبکه‌سازی در هر عرصه‌ای موثر و لازم است. با بسیاری از مسئولین جهادی و فعالین فرهنگی در ارتباط هستیم و کمک‌هایی متقابل به یکدیگر داریم. گاهی پیش می‌آید که آن‌ها کمک مالی جمع‌آوری می‌کنند ولی خانواده نیازمندی را نمی‌شناسند و آن مبلغ را به ما می‌سپارند تا در منطقه هزینه کنیم. و یا اینکه در بحث کمک‌های انسانی مثل زمان واکیسناسیون پیش آمده که اعضای ما به کمک گروه‌های جهادی دیگر رفته‌اند. در دوران کرونا اعضای هیأت به کمک دیگر گروه‌ها هم می‌رفتند تا مثلا آب هویج بگیرند و یا ماسک بدوزند. معتقدیم کلید موفقیت، هم‌افزایی است.

* تسنیم: انتقادی هم از فعالیت‌های سایر گروه‌ها داشته‌اید؟

مریم عصارزاده:مهمترین نقد در بحث جهادی، عدم وجود شبکه‌سازی است. هر نهادی یک سری گروه جهادی دارد و بعضا خانوارهای تحت پوشش این گروه‌ها ممکن است تداخل داشته باشند. ارتباطات این گروه‌ها با هم کم است. هدف گذاری‌ها، ریل گذاری‌ها و تعاملاتشان کم است و می‌طلبد که یکی از نهادهای زیربط هرچه زودتر این شبکه‌سازی و تعامل را عملی کند.

یکی از معضلات برخی گروه‌های جهادی این است که گاهی ساماندهی کافی ندارند. گروه‌های جهادی گاهی به یک منطقه توجه زیادی می‌کنند و دیگر مناطق فراموش می‌شوند. اگر گروه‌های جهادی ساماندهی شوند و از سوی دیگر با هم هم‌افزایی داشته باشند، خروجی فعالیت‌ها خیلی بهتر می‌شود. از سوی دیگر برای ما خیلی مهم بود که در کنار رفع فقر مادی به معضلات فقر فرهنگی هم توجه کنیم تا اثرگذاری فرهنگی را در درازمدت ببینیم.

یک بار حاج آقا پناهیان در جلسه‌ای گفتند: «شما چطور می‌توانید ادعا کنید که مذهبی هستید و می‌خواهید برای انقلاب کار کنید ولی در گوشی همراهتان کمتر از هزار نفر مخاطب دارید؟ جوان انقلابی که مخاطب‌های گوشی‌اش زیر هزار نفر باشد، نمی‌تواند مفید فعالیت کند. باید بتوانید شبکه سازی کنید.» این حرف تلنگری برای من بود. به همین خاطرشبکه‌سازی را نیاز اصلی جبهه انقلاب می‌دانیم. اگر تشکیلاتی و هم‌افزا کار نکنیم خروجی هم نامشخص است و دیده نمی‌شود.

* تسنیم: خاطره تلخ و شیرینی از فعالیت‌تان در هیئت و اردوهای جهادی دارید؟

فاطمه رضایی، مسئول بخش رسانه و گرافیک:خاطره خوب که زیاد است مثلا زمانی که برای کمک به خانواده‌ها به در خانه‌شان می‌رویم با وجود این که شرایط پذیرایی را ندارند اما از ما دعوت می‌کنند که به خانه هایشان برویم. برایمان دعای خیر می‌کنند و این انگیزه می‌شود که بیشتر فعالیت کنیم و راهمان را ادامه دهیم.

یا یادم می‌آید به مناسبت روز پرستار برای قدردانی از کادر درمان تصمیم گرفتیم یک مسابقه برای کودکان روستا برگزار کنیم. موضوع مسابقه نقاشی برای کادر درمان بود. به چند نفر هم جایزه دادیم. این نقاشی ها که حدود 60 عدد بود را به همراه گل به پرستاران هدیه دادیم. هم کودکان خوشحال شدند و هم پرستاران.

یک دفتر آرزو برای کودکان روستا تهیه کردیم که بچه‌ها آرزوهایشان را می‌نویسند و ما در حد توان آن‌ها را تهیه می‌کنیم. در آن دفتر نوشته بودند که دوست دارند غذای جدید مثل پیتزا بخورند. ما هم در روز عید غدیر همراه با غذا، پک فرهنگی و ارزاق، برای بچه‌ها پیتزا هم تهیه کردیم که خیلی آن‌ها را خوشحال کرد. وقتی هر ماه یک بار به روستا می‌رویم و می‌بینیم که بچه‌ها با دیدن ما چشم‌هایشان برق می‌زند و می‌خندند، بهترین لحظات را تجربه می‌کنیم.

یکی از بهترین خاطراتمان هم مربوط به سالگرد سردار سلیمانی بود. با کمک روستاییان ایستگاه صلواتی و برنامه‌ای تدارک دیدیم. خیلی شلوغ بود و حال و هوای عجیبی داشت. حال جمع و بچه‌ها در اولین سالگرد شهادت سردار جزو بهترین خاطرات بود.

زینب خدامردی مسئول پایگاه شهیده شلیله شهرک محلاتی و فعال جهادی: وقتی به روستا می‌رویم مردم روستا و بچه‌ها به گرمی از ما استقبال می‌کنند و این حس خوبی به ما می‌دهد. یک برنامه رفتم دیدم که یک بچه دنبال من می‌گردد. گفت شما دفعه قبل توی دفتر آرزوها خواسته‌های ما را نوشتید، خواستم ببینم برآورده شده؟ داشت پیگیری می‌کرد. خوشبختانه ما درخواست او را خریداری کرده بودیم.

برای این که دفتر آرزوها در راستای فرهنگ سازی و کمک به توانمندسازی باشد، به بچه‌ها گفتیم که اگر کار مثبتی انجام دادند و یا نمرات آن‌ها به نسبت ماه قبل بهتر شده باشد، می‌توانند آرزوهایشان را در دفتر بنویسند. این قضیه به آن‌ها انگیزه می‌دهد برای برآورده شدن آرزوهای بیشتر، بهتر درس بخوانند و کار خوب بکنند.

مریم عصارزاده: یک خاطره بدی دارم که نیاز است میان روایت‌های خوب این هم گفته شود. یک روز با من تماس گرفتند و گفتند که از رادیو تماس می‌گیرند و من برنده کمک هزینه سفر عتبات شده‌ام و از من یک شماره کارت خواستند. من هم شماره کارت هیئت را دادم تا هدیه برای فعالیت‌های هیأت محفوظ بماند. خوشبختانه فقط سه میلیون تومان در آن کارت پول بود. اما بعد متوجه شدم که آن فرد کارت من را هک کرد و پول‌هایم را دزدید. من مجبور شدم این مبلغ را از حساب خودم به حساب هیئت ریختم و این ناراحت کننده بود که چرا افرادی با شناسایی این حساب‌ها، آن را هک می‌کنند. البته به لطف خدا و پول حلال خیرین با بررسی پلیس این پول برگشت.

* تسنیم: هیچ وقت این دغدغه را داشته‌اید که چطور در یک محفل جهادی زنانه همه فعالیت‌ها را با محوریت زنان می‌توان پیش برد؟ یا مثلا دیگران به شما نگفته‌اند که با وجود نبود آقایان در فعالیت‌های گروهی چطور کارهایتان را به خوبی پیش می‌برید؟

در پاسخ سوال‌تان هم باید بگویم ما می‌گوییم زنان باید در جامعه حضور داشته باشند و فعالیت‌های اجتماعی انجام بدهند اما این به آن معنی نیست که همه باید در خیابان‌ها باشند. ما می‌توانیم خیلی از فعالیت‌ها را در خانه و حتی در فضای مجازی انجام دهیم. پس فقط انگیزه و دغدغه‌مند بودن مهم است وگرنه خانم و آقا ندارد همه می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند.

من خودم شاغل بودم. بعد از این که فرزندم را خدا هدیه داد، اولویت‌هایم را سنجیدم و دیدم نمی‌خواهم فرزندم را تنها بگذارم. قید شغل و مزایا و جایگاه اجتماعی شغلم را زدم و پیش بچه‌ام ماندم. اما زن هیچ‌گاه نباید فکر کند که به بن‌بست رسیده است. یعنی اگر اولویت‌هایش تغییر کرد و مجبور شد مدتی در خانه بماند، می‌تواند در خانه فعالیت و دغدغه‌هایش را پیگیری کند و این شدنی ست.

* تسنیم: حالا فکر می‌کنید نقش کاربردی زنان در میدان کار جهادی چگونه است؟

زینب خدامردی مسئول پایگاه شهیده شلیله شهرک محلاتی و فعال جهادی: بنده به عنوان یک عضو کوچک از هیئت زمینه سازان ظهور و مسئول پایگاه و گروه جهادی شهیده شلیله که هر دو به نوعی مجموعه‌ای از بانوان دغدغه مند انقلابی هستند، سعی کردم در جهت هم افزایی میان این دو مجموعه مردمی که با محوریت بانوان فعالیت می‌کنند تلاش کنم و به نوعی در شبکه‌سازی زنان دغدغه‌مند انقلابی مشارکت داشته باشم که فعالیت فرهنگی و جهادی در مناطق مختلف دارند.

در توصیه‌های حضرت آقا نیز به شناساندن جایگاه واقعی زن غربی اشاره شده است. می‌توان گفت زن غربی امروز در مقابل زن مسلمان شرقی است. زن مسلمان شرقی الگوی خود را بزرگوارانی همچون حضرت خدیجه (س) که با فعالیت اجتماعی و اقتصادی خود از ارکان اصلی دولت پبامبر (ص) بودند و حضرت فاطمه (س) که با مدیریت مرکز اقتصادی فدک نقش بی‌بدیلی در رشد حکومت اسلامی پیامبر (ص) داشتند، قرار می‌دهد.

ما سعی کردیم حضور زن مسلمان شرقی در اجتماع را پررنگ نشان بدهیم که این خودش به نوعی نشان می‌دهد که زن مسلمان شرقی در مقابل زن غربی نه تنها چیزی کم ندارد بلکه خیلی بهتر می‌تواند در اجتماع فعالیت مستمر و مفید و البته با اختیار خود داشته باشد. چون زنان در غرب اگر فعالیتی دارند به خاطر تأمین معیشت است و به نوعی از روی اجبار است. اما زن مسلمان شرقی به صورت اختیاری کار می‌کند و فعالیت اجتماعی و اقتصادی دارد. چون وظیفه تامین معیشت در جامعه اسلامی بر عهده زن قرار داده نشده است.

به همین دلیل ما معتقدیم که علاوه بر حضور فعال زنان در جامعه و توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در راستای مشارکت در فعالیت اقتصادی، باید در زمینه توانمندسازی آقایان در مناطق محروم که وظیفه اصلی تأمین معیشت را دارند، اما به واسطه شرایط محیطی شرایط برایشان مهیا نیست، نیز فعالیت داشته باشیم. در فعالیت جهادی مناطق محروم هم به این مسائل مهم توجه می‌کنیم.

بحث آموزش فنی و حرفه‌ای و وام‌های اشتغال خانگی را برای زنان سرپرست خانوار در نظر گرفتیم تا زنان بتوانند توانمند شوند و به خوداشتغالی برسند. اما همانطور که گفتیم در اصل باید فعالیت و اشتغال زنان، اختیاری باشد لذا لازم است که آقایان توانمند شوند تا زنان سرپرست خانواده کمتری داشته باشیم.

در روستای گلحصار که به عنوان منطقه هدف جهاد سازندگی‌مان در نظر گرفتیم، متاسفانه شرایط تحصیل و اشتغال آقایان کمتر از بانوان مهیاست. به نحوی که به دلیل وجود مدارس مختلف دخترانه در این منطقه امکان حضور دانش‌آموزان دختر در همه پایه‌های تحصیلی مهیاست و حتی بعضا با تلاش خود به رشته‌های خوب دانشگاهی راه پیدا می‌کنند. که واحد علمی - پژوهشی ما نیز سعی کرده در این زمینه از جمله کلاس‌های آموزشی، کتاب‌های کمک آموزشی، مشاوره تحصیلی و انتخاب رشته نیز فعالیت داشته باشد.

اما دبیرستان پسرانه در این منطقه وجود ندارد. نبود آموزش و تربیت کافی در این سن نوجوانی برای پسران منطقه و بیکاری آن‌ها از این سن باعث ایجاد آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد و بزه نیز شده است. در آینده نیز همین‌ها که تشکیل خانواده می‌دهند به دلیل عدم موفقیت در اداره خانواده، بر آمار زنان سرپرست خانوار می‌افزایند.

لذا درصدد ساخت دبیرستان و ترجیحا هنرستان فنی و حرفه‌ای در این منطقه هستیم تا مشکل از ریشه برطرف شود. با هماهنگی نهادهای مسئول آن منطقه، چند زمین نیز بابت این کار خیر معرفی شده است اما به دلیل عدم تامین سرمایه لازم، ساخت مدرسه هنوز به نتیجه نرسیده است. یکی از جاهایی که ما معمولا از آقایان خیر و نیکوکار هم کمک می‌گیریم در همین موارد هست و از همین جا از خیرین و حتی صاحبان کارخانجات یا مجموعه مدارس بخش خصوصی می‌خواهیم در راستای مسئولیت اجتماعی خود، مردم این منطقه در روستای گلحصار باقرشهر را یاری دهند.

مریم عصارزاده:خانم خدامردی نمونه کامل یک بسیجی هم افزا و خالص هستند که در تعامل با هیئت یک قسمتی از پایگاه شهیده شلیله محلاتی را در اختیار ما قرار داده‌اند. ما هم جلسات را آنجا برگزار می‌کنیم و هم کمک‌های مردمی را آنجا جمع می‌کنیم و بعد به دست نیازمندان می‌رسانیم و هم لباس عروس‌های پویش اینه شعمدون در پایگاه نگهداری می‌شوند. به همین جهت است که می‌گویم گروه‌های جهادی باید با هم همکاری داشته باشند تا کارها به خوبی پیش برود که این یک نمونه خوب از این شبکه‌سازی و تعامل و هم‌افزایی است.

------------------------------------ تهیه و تنظیم: نجمه السادات مولایی ------------------------------------