فعالیت 1000 مرکز «پرستاری در منزل» در کشور / نحوه شناسایی مراکز مجاز و غیرمجاز

حمیدرضا عزیزی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره مراکز مشاوره و مراقبت‌های پرستاری در منزل، گفت: حدود 1000 مرکز فعال داریم که پراکندگی آنها در استان‌های مختلف متفاوت است و بیشترین مراکز در تهران قرار گرفتند. همچنین حدود 500 مرکز هم در شرف تاسیس است. این آمار نشان می‌دهد که ظرفیت جدیدی در نظام سلامت ایجاد شده است که می‌تواند در ابعاد مختلف به نظام سلامت کمک کند و مردم هم هرچه بیشتر با این خدمات پرستاری جامعه نگر یا پرستاری در منزل آشنا شوند، نفع بیشتری خواهند برد. البته این به نفع نظام سلامت و اقتصاد سلامت هم خواهد بود.

وی با اشاره به کمبود تخت بیمارستانی و حتی نیروی پرستاری در پیک‌های شدید کرونا، تصریح کرد: اگر این فرهنگ ایجاد می‌شد که بیمارانی که شدت بیماری بالایی نداشتند یا در شرایط حاد نبودند در منزل خدمت دریافت می‌کردند، هم بار بیمارستان‌ها سبک‌تر می‌شد و هم شدت بیماری و ابتلای او و اطرافیانش کمتر می‌شد. تاکید ما این است که بحث پرستاری جامعه‌نگر و انتقال پرستاری به خارج از چارچوب بیمارستان‌ها ترویج پیدا کند.

او شرایط استفاده از خدمات پرستاری در منزل را تشریح کرد و گفت: مردم می‌توانند با رجوع به سایت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی و یا خود مجموعه وزارت بهداشت و یا سازمان نظام پرستای با کسب اطلاعات کافی به مراکز دارای پروانه بهره‌برداری مراجعه کنند و از این مراکز به صورت قانونی استفاده کنند.

وی افزود: متاسفانه در شرایط فعلی افراد و یا شرکت‌های زیادی به سمت ارائه خدمت آمدند که پروانه و تخصص ارائه این خدمت را ندارند. ما هم به دنبال این موضوع نظارت‌ها را تقویت کردیم و انجمن ملی پرستاران جامع نگر را تاسیس کردیم که بتوانیم نظارت‌های خود را افزایش دهیم اما با کمال تاسف باید بگویم اکنون عمده خدماتی که در سطح جامعه به عنوان پرستاری یا درمان در منزل انجام می‌شود توسط افراد غیرمجاز است.

عزیزی تاکید کرد: یکی از سیاست‌های اصلی ما در سازمان نظام پرستاری به همراه وزارت بهداشت، توسعه نقش‌های پرستاری در جامعه است تا بتوانیم هرچه زودتر این فرهنگ را در جامعه ترویج داده و همکارانمان را به این سمت سوق دهیم که از ظرفیت پرستاری در این حوزه استفاده کنیم. ما اعتقاد داریم که پرستاری دنیا و کشور ما به سمت حرفه‌ای شدن پیش می‌رود و نظام سلامت هم نقش‌های متنوعی برای پرستار تعیین می‌کند؛ از جمله نقش مشاور، مراقب، مدیر و... که این نقش‌ها در بحث پرستاری در منزل بیشتر خود را نشان می‌دهد و سبب می‌شود که رضایتمندی و ارائه خدمات با کیفیت افزایش یابد.

وی درباره شرایط رسیدگی به تخلفات احتمالی از سوی مراکز ارائه دهنده خدمات پرستاری در منزل، بیان کرد: در بحث اجرا و نظارت‌ها شهروندان باید به مدیریت‌های نظارت بر درمان در دانشگاه‌های علوم پزشکی و یا به دفاتر نظام پرستاری در سراسر کشور مراجعه کنند. اخیرا نیز انجمنی برای این امر تاسیس کردیم که یکی از وظایف آن نظارت است که اگر مردم تخلفی مشاهده کردند پیگیری کنند. البته نباید فراموش کنند که از مرکزی که قرار است خدمت دریافت کنند پروانه و کارت شناسایی بخواهند. خود تخلفات هم متفاوت است و دامنه آن از بحث تعرفه‌ها گرفته تا مسائل دیگر متفاوت است.

او با اشاره به اینکه تعرفه‌های اعلام شده برای خدمات پرستاری در منزل از سوی دولت منصفانه نیست، تاکید کرد: اما از سوی دیگر هم شاهد هستیم که افرادی پرستار نما و بدون مجوز با قیمت‌های بالا خدمت ارائه می‌دهند و بهترین کار گزارش از سوی مردم است.

وی با بیان اینکه پرستاری در منزل سطوح مختلف دارد، اظهار کرد: گاهی ممکن است به یک بیماری که شرایط خاص و بحرانی دارد و در منزل است، خدمات تخصصی HOME ICU (مشابه خدمات ویژه‌ای که در بیمارستان دریافت می‌کند) ارائه شود و گاهی هم کار مراقبت از سالمندان با بیماری‌های مزمن ارائه دهیم؛ بنابراین با سطح‌بندی صورت گرفته پرستار متخصص یا عادی به منازل بفرستیم. برای ارائه خدمات اولیه هم از کمک پرستاران در کنار پرستار اصلی استفاده می‌کنیم تا احتیاجات اولیه بیمار را برطرف کنند، اما پایه کار بر اساس پرستاری حرفه‌ای و متخصص است که در این زمینه در حال تربیت هستند.

معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری، ادامه داد: خوشبختانه با تاکیدات مقام معظم رهبری بحث پوشش بیمه خدمات پرستاری در منزل را به صورت جدی در دستور کار داریم و طبق قول مسئولین ما همین امسال تعرفه‌ها را عملی می‌کنیم که بخشی از این تعرفه‌ها مربوط به خدمات پرستاری در منزل است که اگر این اتفاق رخ دهد، بزرگ‌ترین مزیت آن کوتاه شدن دست افراد متخلف در این زمینه است؛ چون بیمه‌ها فقط به افرادی پوشش بیمه می‌دهند که از مراکز معتبر خدمت دریافت کنند. از سوی دیگر با این موضوع هزینه کمتری به خانواده‌ها تحمیل می‌شود و با این وجود حتی اگر پوشش بیمه‌ای برقرار نباشد، ما اعتقاد داریم بیماری که دارد خدمات تخصصی مانند HOME ICU دریافت می‌کند در منزل به مراتب هزینه کمتری از بیمارستان پرداخت می‌کند اما اینکه بتوان مشخصا اعلام کرد یک بیمار در منزل دقیقا چه میزان هزینه می‌کند، مشخص نیست؛ چون نوع خدمات ارائه شده متفاوت است و در کنار خدمات، خود بیمار هم وسایل مصرفی مورد نیاز دارد که هزینه آنها را هم باید حساب کرد.

وی با اشاره به اینکه قراردادهایی که مراکز ارائه خدمات پرستاری به افراد ارائه می‌دهند، متفاوت است، تصریح کرد: در زمینه بازگشت و عودت وجه در صورت فوت بیمار یا درخواست توقف ارائه خدمت از سوی خانواده دو اقدام اساسی در دست انجام است. در وهله اول یک ستاد حمایت و هدایت مراکز مشاوره و مراقبت پرستاری در منزل در دست تاسیس است که مرکز کال سنتر داشته باشیم و عموم مردم از سراسر کشور تماس گرفته و انتقادات و مشکلات را درمیان بگذارند. از سوی دیگر پلتفرمی که برای سلامت دیجیتال نیاز داریم در حال برنامه‌ریزی است. در چند سال گذشته پلتفرم‌های گوناگونی رونمایی شد که هیچ کدام نتوانست اعتماد عمومی را جلب کند و ما در قالب همین انجمن ملی پرستاران جامع‌نگر با مشارکت معاونت پرستاری وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری به دنبال این هستم که با مشارکت بیمه‌ها و فراخوان عمومی از مراکز مراقبت پرستاری در منزل در آینده نزدیک خدمات را به صورت هوشمند ارائه دهیم تا نیاز به انعقاد قراردادهای بلند مدت با بیمار هم نباشد.

او تاکید کرد: باید سرعت دسترسی آسان خدمات با قیمت مناسب برای مردم وجود داشته باشد و در عین حال کیفیت خدمات خود را افزایش دهیم.

عزیزی بیان کرد: در دو سال گذشته یک خدمتی که توسط مراکز خدمات پرستاری در منزل ارائه شد خدمات کرونایی بود که بیشتر به سمت درمان‌های حمایتی در زمینه اکسیژن‌تراپی و تزریق سرم بود که در این زمینه هم همکاران ما به خوبی فعالیت کردند. اگر چنین مراکزی در شهری مثل تهران نبودند، در تابستان امسال که حتی بیمارستان‌های خصوصی هم تخت خالی برای پذیرش نداشتند، شرایط بدی رخ می‌داد. در آن شرایط حدود 50 هزار نفر از مراکز ما خدمت گرفتند که کمک بزرگی به نظام سلامت بود.

وی افزود: توقع داریم دولتمردان و مجموعه نظام سلامت و بیمه‌ها همت کنند تا این ظرفیت جدید که دنیا به سمتش رفته و ما هم در کشور خود داریم، نهادینه شده و فرهنگسازی شود تا مردم مجبور نباشند برای دریافت تمام خدمات به بیمارستان‌ها مراجعه کنند و با چالش‌های بیشتری مواجه شوند.