قطر در جام جهانی فوتبال به دنبال چیست؟ / از فتح قلوب اعراب تا دگردیسی مفهومی در جهان

سرویس ورزش مشرق- شاید کمتر کسی شنیده باشد یا یادش باشد روزی را که حمد بن خلیفه امیر سابق قطر قصد داشت از اروپا به کشورش بازگردد اما مسئول مهاجرت فرودگاه چنین سرزمینی را اصلا نمی‌شناخت. اما اکنون، یکی از بزرگترین و بهترین فرودگاه‌های جهان به نام این امیر سابق این کشور کوچک قرار گرفته در خلیج فارس است و مردم این سرزمین، خود را برای یک اتفاق بزرگ آماده می‌کنند.

اکنون، قطر به کشوری شناخته شده تبدیل شده که بخش زیادی از آن مرهون تلاش های شیخ حمد است که قدرت را به پسرش واگذار کرده. موفقیت های حوزه انرژی، سرمایه گذاری و البته، رسانه ای موجب شده تا قطر به کشوری مطرح در جهان تبدیل شود و حالا نیز در آستانه برگزاری جام جهانی فوتبال است. امیر کشور و مشاوران نزدیک به وی با بهره مندی از ظرفیت های کم نظیر دیپلماسی ورزشی، مسیری را طی کرده اند که قابل تامل و بررسی است.

قطر با هزینه‌های نجومی، به مرکز میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی تبدیل شده اما در پس پرده این رویکرد دوحه چیست؛ نفع مالی، بهره مندی سیاسی و رسانه‌ای یا...؟

* نزدیک به 500 میزبانی توسط شیخ نشین دوحه!

قطر نخستین کشوری در خاورمیانه است که توانسته امکان میزبانی از جام جهانی را کسب کند. اگر این مسابقات را مهمترین رویداد ورزشی جهان ندانیم، حتما در زمره برترین‌ها خواهد بود که چشم دنیا را به خود معطوف کرده است. حالا، این کشور کوچک، میزبان این رویداد بزرگ است و همه از آن صحبت می‌کنند.

اما این مسیر چگونه به این نقطه رسید؟ جالب است بدانید قبل از آنکه قطری ها بتوانند میزبانی جام جهانی 2022 و جام ملت های آسیا 2030 را کسب کنند، میزبانی نزدیک به 500 رویداد بین المللی را برعهده داشتند که شامل ورزش‌های مختلف در رده‌های سنی متفاوت می‌شده است. این اتفاق از سال 2015 تا کنون را شامل شده که رقمی خیره کننده و رکوردی کم نظیر در جهان ورزش به شمار می رود.

در این خصوص می توان به بازیهای آسیایی 2006 (آغازگر این مسیر تا کنون)، قهرمانی هندبال جهان 2015، قهرمانی بوکس جهان 2015، جام جهانی باشگاه های 2019 و 2020، بازیهای جهانی ساحلی 2019، جام جهانی اعراب 2021 و... اشاره کرد که که در بردارنده میزبانی از 63 رشته ورزشی بوده است.

البته، در این موارد، برگزاری جام جهانی اعراب از اهمیت چندبعدی برخوردار بود که در نوع خود جالب است و قابلیت بررسی بسیاری دارد. در وهله اول، قطری ها تمرینی از برگزاری جام جهانی 2022 را داشتند. آنها تمام استانداردها و چهارچوب های میزبانی را در این رویداد تمرین کردند که در آن هم موفق بودند. از سوی دیگر، در میانه تنش‌های گسترده‌ای که با برخی از کشورهای عربی دیگر مانند عربستان سعودی، بحرین، امارات عربی متحده و... داشتند، تمام آنها را در دوحه جمع کردند که از منظر سیاسی، دستاورد قابل تاملی برای دولت این کشور بود. این مسابقات، تاثیر ویژه ای در جهان عرب داشت و توانست نقش موثری در جلب نگاه این جمعیت جهان داشته باشد که دستاوردی سیاسی، فرهنگی و بین المللی برای دوحه بود. این را می توان یکی از نمونه های قابل اعتنا در بهره مندی از دیپلماسی ورزش و قدرت نرم آن در اذهان مردم دانست.

در این راستا می توان به صحبت های جیانی اینفنتینو رئیس فیفا در مراسم قرعه کشی جام جهانی اعراب نیز اشاره کرد که خود گویای بسیاری از موضوعات درباره چرایی برگزاری این رقابت ها است. او در مرکز فرهنگی کتارا در دوحه با اشاره به برگزاری این دیدارها با نظارت و تائید فیفا که برای نخستین بار روی می داد، عنوان کرد: "این مسابقات فرصتی بزرگ برای اتحاد جهان عرب با بهره مندی از ظرفیت فوتبال است. "

وقتی پرچم فلسطین در جام جهانی اعراب به میزبانی قطر بالا می رود، اذهان عربی به ستایش از این شیخ نشین می‌پردازند که اینگونه به آرمان‌های عربی وفادار مانده است. این دستاوردی کم نظیر برای قطر در جهان اسلام به شمار می رود.

* جام جهانی اعراب و دیپلماسی موفق دوحه

جام جهانی اعراب فرصتی برای زنده نگه داشتن موضوع حمایت از ملت فلسطین نیز بود. این بازی‌ها نشان داد در بین مردم عرب، این موضوع همچنان زنده و در راس توجه قرار دارد. این را می‌توان در افتتاحیه این رقابت‌ها به خوبی دید که وقتی سرود ملی فلسطین به صدا درآمد، خروش شگفت انگیز حاضران در محل مراسم، باعث بهت و حیرت بسیاری شد. در تمامی دیدارها نیز مردم، پرچم این کشور را در دست داشتند. البته، الجزایر که عنوان قهرمانی را کسب کرد، اتفاقی را رقم زد که توجه همه را جلب کرد. آنها در جشن شادی قهرمانی و کسب جام، پرچم این کشور را در دست داشتند و حتی سرمربی این تیم، جام قهرمانی را به مردم غزه تقدیم کرد. اما برنده اصلی چه کس بود؛ غیر از دوحه که میزبان این ضیافت بود؟

این روزها، قطر نگاه ویژه ای به جادوی فوتبال دارد. این ورزش، این روزها حتی مناقشات سیاسی و امنیتی را نیز تحت الشعاع خود قرار داده که می‌توان نمودهای آن را در نقاط مختلف جهان دید که یک مثال ساده آن در جام جهانی اعراب به وضوح دیده شد. شاید برگزاری جام جهانی فوتبال با چنین هزینه سرسام آوری برای هیچ کشوری در جهان توجیه عقلی و اقتصادی نداشته باشد اما آنچه باعث شده تا قطر چنین رفتاری را از خود نشان دهد، بهره مندی از ظرفیت دیپلماسی عمومی و بازتعریف خود در جهان است.

امروز، قطر دیگر کشوری دور افتاده و ناشناس در حاشیه خلیج فارس نیست. رسانه های جهان را که مرور کنید، همه از جام جهانی فوتبال می گویند و جذابیتی که به زودی همه را مسخ خود می کند. قطر نیز در پی آن است تا به زودی ثمره هزینه های نجومی و تلاش که کرده را بچیند. باید کمی صبر کرد و دید که شیوخ دوحه به اهدافی که داشته اند خواهدند رسید و جام جهانی تثبیت کننده چهره جدید این کشور در جهان خواهد بود یا اتفاقات دیگری رقم خواهد خورد.