لایروبی رودخانه‌ها 5 درصد از اهداف برنامه ششم پیشی گرفت

آقای تقی عبادی درباره آخرین وضعیت آب‌های سطحی کشور و ضرورت مدیریت رودخانه‌ها گفت: بارش‌های کشور در 18 استان و در مقایسه با متوسط بلند مدت بیش از 20 درصد کاهش را نشان می‌دهد، در 14 استان میزان بارش حتی نصف میانگین بلندمدت هم نیست و عملا با کاهش بیش از 50 درصدی آب روبرو هستیم. از این‌رو بر اساس تاکید وزیر نیرو به صورت مستمر منابع آب و برنامه‌های مدیریتی در حوضه‌های آبریز کنترل می‌شود تا مشکلی برای مردم به‌ویژه در بخش شرب و بهداشت پیش نیاید.

او در مورد چگونگی و چرایی اهمیت یافتن ساماندهی رودخانه‌ها گفت: به استناد قوانین و مقررات موجود از جمله "سند راهبردی مدیریت بحران کشور"، انجام عملیات ساماندهی رودخانه‌هایی در برنامه کاری وزارت نیرو قرار می‌گیرد که به علت سیلاب‌های رخ داده، شرایط طبیعی خود را از دست داده باشند. اما ایمن سازی مراکز جمعیتی در برابر سیلاب، موضوعی است که به موجب قوانین جاری کشور باید توسط متولیان شهری و روستایی (شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) در قالب طرح‌های مورد تایید وزارت نیرو صورت پذیرد. در این راستا طی سال‌های گذشته به طور متوسط سالانه در حدود 350 کیلومتر عملیات لایروبی و 100 کیلومتر عملیات ساماندهی در سطح رودخانه‌های اولویت‌دار کشور توسط وزارت نیرو و بعضاً با جلب همکاری شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و حتی مشارکت بخش خصوصی اجرا شده است.

عبادی با اشاره به سیلاب‌های ابتدای سال 98 و افزایش حساسیت‌ها نسبت به موضوع سیل در سطح کشور گفت: به‌رغم تمام محدودیت‌های مالی و ماشین آلات، وزارت نیرو طی سال‌های 98 الی 1400 اقدامات متعددی را در زمینه لایروبی و ساماندهی رودخانه‌ها به انجام رسانده است. از جمله آن می‌توان به لایروبی به ترتیب 1866، 1671 و 872 کیلومتر از محدوده‌های بحرانی در سال‌های 1398 الی 1400 و اجرای عملیات ساماندهی و دیواره‌سازی به ترتیب به طول 120، 122 و 135 کیلومتر در سال‌های 1398 الی 1400 اشاره کرد.

او می گوید: با وجود آنکه متوسط عملکرد سالانه ساماندهی رودخانه در کشور 100 کیلومتر بوده است، اما بیشترین رکورد عملیات ساماندهی مربوط به سال 1400 (دولت سیزدهم) به میزان 135 کیلومتر است، همچنین با اینکه متوسط عملکرد سالانه لایروبی در شرایط عادی در کشور 350 کیلومتر بوده است، در دوره اخیر با توجه به دستورات صادر شده دولت، 2.5 برابر متوسط عملکرد سالانه کشور، عملیات لایروبی انجام شده است.

باور‌های نادرست در حوزه مقابله با خسارت‌های سیل

او همچنین در خصوص ساماندهی و دیواره‌سازی مسیر رودخانه‌های واقع در محدوده‌های شهری و روستایی و اشکالات متوجه آن گفت: متأسفانه در کشور بعضا باور‌های نادرستی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه با کاهش عرض بستر طبیعی رودخانه‌ها، دیواره‌سازی و کانالیزه کردن آن‌ها می‌توان خسارات سیل را کاهش داد؛ بنابراین درخواست‌های متعددی به وزارت نیرو تحت عنوان ساماندهی و دیواره‌سازی دریافت می‌شود. این درحالی است که مستقل از اینکه بودجه عمرانی کشور جوابگوی نیاز اعتباری این حجم از عملیات دیواره‌سازی هست یا نیست، بلکه از نظر فنی نیز نمی‌توان طبیعت را اینگونه مهار کرد؛ لذا اجرای برنامه‌های آزادسازی تصرفات و شناسایی گلوگاه‌های آبگذری و پیگیری رفع آن‌ها از طریق مراجع ذیربط به طور جدی در کنار سایر برنامه‌های ذکر شده در دست اقدام است.

لایروبی رودخانه‌ها 5 درصد مازاد بر هدف تعیین شده در برنامه ششم 

عبادی با تأکید بر اینکه تاکنون 5 درصد مازاد بر هدف تعیین شده در برنامه ششم لایروبی رودخانه صورت گرفته است، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته مقرر بود که تا پایان برنامه ششم، 2417 کیلومتر از رودخانه‌های کشور ساماندهی شود که تاکنون بالغ بر 2528 کیلومتر عملیات ساماندهی در سطح کشور انجام شده است که بر این اساس می‌توان گفت، در لایروبی رودخانه‌ها از اهداف برنامه ششم جلوتر هستیم.

این مقام مسئول در حوزه آب کشور همچنین درخصوص چالش‌های پیش روی مدیران اجرایی برای ساماندهی رودخانه‌ها گفت: باید عنوان کنیم که طبیعت به رفتار تکراری خودش عادت دارد و هرچند رویداد‌های حدی مثل خشکسالی و سیل را بیشتر شاهد هستیم، ولی عواملی نظیر رشد جمعیت، توسعه شهرنشینی، تغییر ساختار رودخانه‌های درون شهری و از بین رفتن کارکرد طبیعی آن‌ها در عبور ایمن سیلاب، ساخت و ساز غیر مجاز در بستر رودخانه، تغییر کاربری و افزایش ضریب رواناب و انسداد مجرای جریان به دلیل احداث سازه‌های غیر اصولی به خصوص در دهه‌های اخیر سبب گردیده در مناطق کشور شاهد وقوع سیلاب ناگهانی با خسارت مالی و جانی قابل توجه باشیم؛ بنابراین در مناطق و رودخانه‌هایی که موضوعات یادشده در آن‌ها به وقوع می‌پیوندد ما شاهد بیشترین چالش در بحث سیلاب و ساماندهی رودخانه هستیم.