مشارکت دولت و جوامع محلی در مدیریت پسماند
تهران - ایرنا - مدیران و دست اندرکاران طرح مدیریت اجتماعی پسماند در سازمان حفاظت محیط زیست، گرد هم آمدند تا با ارزیابی شرایط، به نقطه مشترکی در مدیریت پسماند برسند و در این نشست بر مشارکت دولت و جوامع محلی در مدیریت پسماند تاکید شد.
به گزارش ایرنا از سازمان حفاظت محیط زیست، سید ابوالقاسم موسوی مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی و مسوولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه پسماند یکی از معضلات جدی کشور است، گفت: اهمیت موضوع تسهیلگری و آموزش تفکیک از مبداء در مدیریت پسماند عادی با بهره مندی از ظرفیت مشارکت های مردمی و تشکل های محیط زیستی کشور به ویژه در روستاها و استان های شمالی، بر کسی پوشیده نیست.
وی با اشاره به طرح مدیریت اجتماعی پسماند (ماپ) که با حمایت صندوق ملی محیط زیست انجام شده و نتایج نسبتا مطلوبی نیز داشته، افزود: اگر بتوانیم این طرح را در همه کشور تسری دهیم و ساز و کارهای اجرایی آن را فراهم کنیم، اتفاقات خوبی حداقل در حوزه مدیریت پسماند عادی روستایی در کشور می افتد و راهکارهای عملیاتی قابل اجرایی احصاء می شود.
موسوی اظهار داشت: اجرای اینگونه طرح ها در ارتقای سطح آگاهی و جلب مشارکت مردمی و همچنین از بعد فرهنگی نیز در کشور اثرگذار است و می توان این طرح را پس از روستاها با تغییر فرایند متناسب با ساز و کار شهری، در شهرهای کوچک و سپس در شهرهای بزرگ اجرا کرد.
مدیرکل دفتر مشارکت های مردمی و مسوولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست یادآور شد: طرح های مذکور ضمن بهبود وضعیت مدیریت پسماند عادی کشور به کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از پسماند و زباله گردها و کودکان کار کمک می کند.
موسوی با تاکید بر اینکه همه ما به مردم پاسخگو هستیم و باید برای حل این مسئله به جمع بندی برسیم، گفت: باید به سراغ مردم برویم و آنها را در حل این معضل مشارکت دهیم، همچنین از ظرفیت تشکل های محیط زیستی در این زمینه بهره مند شویم تا مشارکت بهتری اتفاق بیفتد و همه ما در کنار هم بتوانیم این کار مهم را به سرانجام برسانیم.
وی با اشاره به توسعه همکاری سازمان حفاظت محیط زیست با شهرداری ها و دهیاری ها اظهار داشت: باید هر دو هفته یک بار گردهم آییم و با تشکیل کمیته کارشناسی، موضوع را پیگیری کنیم تا به نتیجه برسیم.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی و مسوولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین از اعلام آمادگی معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست برای حمایت از طرح مدیریت پسماند خبر داد.
نیاز به مشارکت آحاد جامعه در مدیریت پسماند
مدیرکل دفتر مدیریت پسماند نیز با تاکید بر اینکه بخش عمده ای از مسائل محیط زیست جنبه عمومی دارد و بدون همراهی مردم، مسایل محیط زیست حل نمی شود، تصریح کرد: پسماند، مساله ای مربوط به حیات اجتماعی جامعه و همه زیستمندان است و نیاز است که آحاد جامعه و دست اندرکاران اجتماعی، مسوولیت اجتماعی خود را انجام دهند.
حسن پسندیده ادامه داد: در حوزه کلانشهرها، طرح های خوبی با مدیریت یکپارچه در استان های مختلف و به ویژه استان مازندران پیش بینی شده و برنامه راهبردی تهیه شده است، مدیریت پسماند در روستاها به لحاظ پراکندگی و گستردگی، مدیریت خاصی را می طلبد و می تواند در محل تولید با رویکرد مشارکتی و همراهی خود جوامع محلی صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه لازم است سلسله زنجیره مدیریت پسماند در همه بخش ها به صورت یک اکوسیستم پویا رعایت شود، گفت: طرح مدیریت اجتماعی پسماند (ماپ)، طرح پایلوت خوبی بود، در این طرح در حقیقت کار را به دست جوامع محلی سپردیم و این تجربه خوب را می توانیم با ارزیابی دقیق تر، با اولویت استان های شمالی در سایر بخش های کشور نیز داشته باشیم.
مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه طرح ماپ نباید یک طرح کوتاه مدت باشد و با پایان بازه زمانی مشخص رها شود، گفت: نیاز است با کمک سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان شهرداری ها و دهیاری ها، کار به صورت مطلوب تر ادامه پیدا کند و برای این منظور، نیاز است با آسیب شناسی طرح ماپ و بیان انتظارات دست اندرکاران طرح، برنامه ای بلند مدت با رویکرد «آموزش» و «مدیریت یکپارچه»، با استفاده از ظرفیت سرمایه گذاران بخش خصوصی داشته باشیم.
پسندیده افزود: اگر آموزش به درستی صورت گیرد، می تواند نتیجه خوبی به دست آورد. طرح ماپ، با یکی از محوری ترین کارها شروع شده و آن «کاهش تولید پسماند» است؛ ما نیز برای حمایت از ادامه طرح ماپ و انجام این گونه طرح ها، آمادگی کامل داریم.
لزوم تعیین رسالت درست مدیریت پسماند
همچنین رییس مرکز مطالعات راهبردی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، در ادامه این نشست با تاکید بر اینکه ما در توسعه پایدار نیازمند برنامه پایدار هستیم، گفت: بیش از همه نیازمند رسالت مشخص هستیم، رسالت ما به عنوان حاکمیت بیشتر جمع آوری و دفن زباله است نه مدیریت صحیح پسماند بنابراین لازم است این رویکرد تغییر کند.
اسماعیل زیارتی نصر آبادی با بیان اینکه تجربیات خوبی در زمینه مشارکت مردم در تفکیک پسماند از مبداء و جمع آوری آن به دست آمده است، گفت: مهم پایداری این اقدامات است تا رها نشوند و مقطعی نباشد.
وی با اشاره به قابلیت اجرایی طرح ماپ اظهار داشت: لازم است طرح ماپ برای سایر روستاها با بافت های متفاوت، قابلیت اجرا پیدا کند و مشکلات پیشروی این طرح به طور کامل بررسی شود تا بتوان به مناطق دیگر نیز تعمیم داد.
زیارتی با تاکید بر اینکه مساله پسماند یک مساله اجتماعی است و با مشارکت مردم باید حل شود، گفت: اگر ساز و کارهای این طرح درست تعریف شود، می تواند با پهنه بندی ایجاد شده مطابقت داشته باشد و هزینه های پسماند از جمله حمل و نقل را کاهش دهد.
لزوم هماهنگی دستگاه ها در مدیریت پسماند
در ادامه نشست مدیر کل دفتر عمران و خدمات روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور با اشاره به اینکه اصل موضوع مدیریت پسماند بر مشارکت مردمی و اقدامات اجتماعی و مردم نهاد، پایه گذاری شده است، گفت: با توجه به تجربه سایر کشورها، لازم است برای مدیریت پسماند، کار را از مردم شروع کنیم.
اشکان جعفر کریمی با تاکید بر ضرورت حضور صدا و سیما و مشارکت آن در حوزه آموزش مربوط به مدیریت پسماند، تاکید کرد: تا زمانی که به سمت آموزش های عمومی نرویم، یک بالمان ضعیف عمل می کند؛ در حوزه پسماند، صدا و سیما لازم است که مشارکت داشته باشد.
وی ادامه داد: نیاز است تا همه دوستان کمک کنند شرایط پایدار ایجاد شود، معمولا پس از اتمام حمایت های دولتی، طرح ها متوقف می شوند. مدیریت منطقه ای پسماند بسیار مهم است و باید ببینیم که مقیاس کار را در طرح ماپ را تا چقدر می توانیم بزرگ کنیم و آیا قابلیت اجرا در شهرهایی با جمعیت 500 هزار نفر را نیز دارد؟
مدیرکل دفتر عمران و خدمات روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور تصریح کرد: باید به چگونگی سیاست گذاری، هماهنگی و همراهی در اجرا توجه شود، همه بخش ها به اجماع برسند و هماهنگ شوند.
کریمی با تاکید بر اینکه اصول مدیریت پسماند در دنیا یکی است، اظهار داشت: در کشور ما با توجه به فعالیت دستگاه های مختلف، نیاز است که همه با یکدیگر هماهنگ شوند، اکنون نیز با توجه به دستور اخیر رییس جمهور، در انتظار رقم خوردن اتفاقات خوب در این حوزه هستیم.
جلوگیری از دفن 75 درصدی پسماند
مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور نیز در ادامه نشست با تاکید بر اینکه لازم است پیشنهادات دقیق تری مطرح شود، گفت: در سالهای اخیر اقدامات قانونی مثبتی انجام و همچنین برای اعتبارات نیز اقدام شده است. نقشه راه و برنامه اجرایی نیز با همکاری و نظارت سازمان محیط زیست در کارگروه ملی پسماند به نتیجه رسیده و پروژه ها مشخص شده است.
سید حبیب راضی با تاکید بر اینکه اکنون 75 درصد پسماند به صورت مستقیم دفن می شود، افزود: لازم است از این اقدام جلوگیری کنیم، مدیریت پسماند امری اقتصادی نیست بنابراین دولت و حاکمیت باید نقش زیرساختی خود را ایفا کند.
وی ادامه داد: به دلیل بروز بحران های اخیر و صرف منابع برای مرتفع شدن آنها، هنوز تفکیک در مبداء به عنوان کار زیرساختی جدی پیگیری نشده و در کشور فقط هفت درصد تفکیک انجام می شود لذا لازم است در نقشه راه کشوری تدوین شده تفکیک از مبداء را مشخص و پر رنگ تر کنیم و زیرساختی ایجاد شود که وابستگی به دولت در این گونه طرح ها کم شود یا با وام های قرض الحسنه تزریق اعتبارات صورت گیرد و تجهیزات لازم برای این اقدام، از طریق قرارگاه پسماند که با عنایت به توجه وزیر کشور به مساله پسماند ایجاد شده است، تامین شود.
مدیرکل دفتر محیط زیست و خدمات شهری سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور پیشنهاد داد: برای مدل های تفکیک از مبداء سمپزیوم تشکیل و مدل اجرایی احصاء شود، سپس با استفاده از ظرفیت های مردمی و مشارکتی طرح ها را اجرایی کنیم.
مشارکت مردم قیمت ندارد
در این نشست همچنین دبیر شورای هماهنگی شبکه تشکل های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور اظهار داشت: بهای مشارکت مردم از جنسی نیست که بشود برای آن قیمت تعیین کرد و برای مدیریت پسماند، حاکمیت وظیفه دارد حمایت کند.
محمد الموتی خاطرنشان کرد: در صورت حمایت حاکمیت، مردم خود مشارکت می کنند؛ همچنین برای انجام طرح هایی مانند طرح ماپ نیازمند شبکه ای از افراد هستیم که در جوامع محلی از اعتبار لازم برخوردار باشند و مردم به فراخوان مشارکت آنها جواب مثبت دهند.
وی افزود: به این سرمایه های اجتماعی باید بها داده و حمایت شود؛ تشکل ها ظرفیت لازم برای اجرای اینگونه طرح ها را دارند، باید توجه داشت که لازم است آموزش های لازم به همه اقشار، انجمن ها و حتی مسوولین ذیربط داده شود.
حمایت صندوق توسعه ملی از طرح های مدیریت پسماند
همچنین مدیر ارزیابی پروژه صندوق ملی محیط زیست در این نشست با اشاره به اینکه طرح ماپ جزو پروژه هایی است که با کمک بلاعوض انجام شده است، گفت: تقاضا داریم این فرایند به نوعی اقتصادی شود و تمامی افراد در آن سهیم باشند، پروژه رها نشود و پایدار بماند.
مازیار سلیمان نژاد پیشنهاد داد: چرخه اقتصادی برای مشارکت کنندگان ایجاد شود تا طرح خودگردان باشد، پایدار بماند و ذینفعان را علاقمند به مشارکت کند.
وی اظهار داشت: برای پروژه های بازیافت پسماند حمایت های خوبی انجام شده و صندوق ملی محیط زیست چندین پروژه با طرح اقتصادی با نرخ سود تسهیلات 6 درصد دارد، لازم است برای اجرایی شدن پروژه هایی نظیر ماپ در شهرهای بزرگ، سازوکار و فرایند مناسبی ایجاد شود. آموزش در عرصه عمل، رمز موفقیت پروژه های جامعه محلی است
مهیار صفا کارشناس دفتر عمران و خدمات روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور نیز گفت: این طرح پیشرو در راستای اهداف 17 گانه توسعه پایدار بوده و اقدامی است که حکمرانی باید انجام می داد. وظیفه دولت است که وارد بحث کمینه سازی و استفاد مجدد پسماند شود.
وی با تاکید بر اهمیت پرداختن به موضوع پیشگیری و کاهش تولید زباله، کاهش هزینه ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای افزود: آفت جدی بحث مشارکت مردمی و تسهیل گری، ناپایداری به واسطه عدم حمایت بدنه دولت و حکمرانی است. در تمام دنیا نرم افزار در کنار سخت افزار می تواند کار درستی را به ثمر بنشاند.
کارشناس دفتر عمران و خدمات روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور با تاکید بر اینکه آموزش و روابط اجتماعی، جزو لاینفک مدیریت پسماند است، گفت: در بحث اقتصاد چرخشی سه فاکتور مهم کاهش مواد اولیه خام ورودی به سیستم، افزایش بازیافت تا حد ممکن و کاهش دفن، مطرح می شود. صفا ادامه داد: در طرح ماپ، ظرفیت ها احیاء شده است و 70 درصد کاهش تناژ پسماند را شاهدیم که "برد" محسوب می شود. یکی از مشکلات جدی در مدیریت پسماند این است که با مشارکت مردم کارها را انجام نداده ایم. همه ما باید برای بهبود وضعیت بر اساس ظرفیت ها اقدام کنیم و در نظر داشته باشیم که الزاما برای اجرای استانداردها، بخش نامه ها و دستورالعمل ها، کار انجام ندهیم.
وی تصریح کرد: آموزش در عرصه عمل، رمز موفقیت پروژه های جامعه محلی است، در واقع با آموزش، دانش سرزمینی احیاء می شود. دانش سرزمینی پاسخگوی بسیاری از مشکلات است و باید در این زمینه از تجارب و نکات منفی دنیا بهره ببریم.
اجرای طرح ماپ با مبنای کاهش مصرف و بازچرخانی و بازیافت
دبیر انجمن مهرورزان زمین پاک مازندران و مجری طرح مدیریت اجتماعی پسماند (ماپ) نیز در ابتدای جلسه طرح را برای حاضرین تشریح کرد و توضیحاتی درباره طرح داد.
عارف آهنگر با تاکید بر اینکه ماپ، طرحی است که رویکرد فرهنگی - اجتماعی و فردی به موضوع پسماند دارد و مبنای آن جلب مشارکت اجتماعی است، گفت: این طرح با مبنای کاهش مصرف و بازچرخانی و بازیافت، در دو روستای داربکلا و دلیر اجرا شد.
وی افزود: پس از اجرای طرح در دو روستای دلیر و داربکلا، به طور میانگین 67 درصد پسماند را در این دو روستا کاهش دادیم. آهنگر ادامه داد: اساس کار در این طرح آموزش جامعه محلی با رویکرد تسهیل گری است. در این دو روستا و در پروژه ماپ حدود 2800 نفر به صورت خانه به خانه آموزش دیدند که چگونه مسوولیت اجتماعی را در حوزه پسماند بشناسند و با چه کیفیتی پسماند را تحویل دهند. مجری طرح مدیریت اجتماعی پسماند (ماپ) گفت: در این پروژه پسماندهای خانگی را به سه دسته کلی پسماند تر، خشک بازیافتی و خشک غیر بازیافتی تقسیم کردیم. با اجرای طرح ماهانه حدود 15 تن نیز کمپوست تولید می شود که بخش قابل توجه آن توسط باغداران بومی مورد استفاده قرار می گیرد.
*س_برچسب‌ها_س*